تبیان، دستیار زندگی
: پنجم مهر ماه 1360 نقطه عطفی درتاریخ8 سال دفاع مقدس به شمار می آید. در این روز اولین عملیات گسترده ایران در مقابل ارتش متجاوز عراق كه یك سال بود در داخل سرزمین اسلامی ما جا خوش كرده بود.آغاز شد و با موفقیت كامل پایان یافت . ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

گزارش نظامی از عملیات « ثامن الائمه »


اشاره :

پنجم مهر ماه 1360 نقطه عطفی درتاریخ8 سال دفاع مقدس به شمار می آید. در این روز اولین عملیات گسترده ایران در مقابل ارتش متجاوز عراق كه یك سال بود در داخل سرزمین اسلامی ما جا خوش كرده بود.آغاز شد و با موفقیت كامل پایان یافت . هفته دفاع مقدس فرصتی است تا با هم مروری بر گزارش این عملیات داشته باشیم .

وضعیت :

علیرغم برتری كامل نیروهای دشمن , ایستادگی و مقاومت مدافعین جانباز نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و نیروهای مردمی مانع سقوط سریع خرمشهر شد. دشمن پس از برخورد بامقاومت سرسختانه نیروهای خودی ضمن محاصره خرمشهر در شمال و غرب كارون , در 19 مهرماه 1359 با عبور از رودخانه كارون درمقابل آبادی مارد واقع در 15 كیلومتری شمال بهمنشیر , محور اهواز ـ آبادان راقطع و در محور ماهشهر ـ آبادان تلاش نمود كه از رودخانه بهمنشیر نیز عبور نموده و باورود به جزیره آبادان , خرمشهر را كاملا محاصره و آبادان را اشغال نماید كه جریان وقایع این مرحله عملیات و تلاشهائی كه بمنظور ممانعت از اشغال آبادان توسط دشمن و عملیات آفندی كه قرارگاه اروند ولشگر 77 پیاده بمنظور آزاد سازی قسمتی از جاده ماهشهر ـ آبادان اجرا كردند قبلا تشریح گردیده است .

محاصره آبادان از شرق كارون واستمرار تهدید اشغال آن از سوی نیروهای دشمن ازجنبه های مختلف سیاسی و نظامی برای كشور ما بسیار خطرناك بود. حساسیت و اهمیت فوق العاده این مسئله سبب شد كه نگرانی شدیدی در مقامات تصمیم گیری سیاسی و نظامی بوجود آید و در راس همه , رهبر كبیر انقلاب اسلامی در دهه اول آبانماه 1359 ضمن ابلاغ پیامی فرمودند :

حصر آبادان باید شكسته شود.

از زمان صدور این فرمان تا پدید آمدن توان رزمی مناسب نیروهای خودی (تغییر نسبی توان رزمی بنفع خودی ) برای اجرای عملیات ثامن الائمه , تلاشهای زیادی بعمل آمد و دو بار عملیات ناموفق قرارگاه اروند و عملیات موفق لشگر 77 پیاده در محور ماهشهر ـ آبادان منجر به محدود شدن منطقه سرپل دشمن در شرق كارون و خودداری دشمن از ادامه تلاش برای تصرف جزیره آبادان ویا توسعه در محور اهواز ـ آبادان و آبادان ماهشهر گردیده , نیروهای دشمن نتوانستند جزیره آبادان را اشغال یا محاصره كامل نموده و راه آبی از قسمت شرقی بهمنشیر باز نگه داشته شد.

طرح انهدام نیروهای دشمن درمنطقه سرپل شرق كارون بدلائل زیر در اولویت قرار داشت :

1- فرمان رهبر كبیر انقلاب اسلامی مبنی بر شكست حصر آبادان كه باید اجرا می گردید.

2- محورهای اهواز ـ آبادان و ماهشهر ـ آبادان باز شده و دركنترل نیروهای خودی قرار می گرفت .

3- با انهدام یا عقب راندن دشمن به غرب كارون و اتكا مواضع پدافندی نیروهای خودی به رودخانه غیر قابل عبور كارون سبب صرفه جوئی در نیرو و در نتیجه رها شدن قسمت عمده لشگر77 پیاده و سپاه پاسداران از این منطقه و امكان كاربرد آنها در عملیات تعرضی سایر جبهه ها فراهم می گردید.

4- با شكست نیروهای متجاوز رویای حاكمان رژیم بعث عراق در مورد تسلط كامل بر اروندرود نقش بر آب شده , ضربه سیاسی وروانی بزرگی به صدام و ارتش عراق وارد می شود.

5- تصرف یا تخریب سریع پلهای احداثی دشمن روی رودخانه كارون امكان محاصره , انهدام و اسارت قسمت عمده ای از نیروهای متجاوز را میسر می ساخت .

در اوایل فروردین ماه 1360 لشگر 77 پیاده مسئولیت منطقه عملیاتی خرمشهر و آبادان را از فرماندهی اروند كه تا آن زمان هدایت عملیات درمنطقه را عهده دار بود , تحویل گرفت . لشگر از همان ابتدا ضمن تحكم مواضع پدافندی و سد پیشروی و تثبیت دشمن . جاده ارتباطی منشعب ازمحور ماهشهر ـ آبادان به جزیره آبادان (از طریق خور كویران به چویبده ) بنام « جاده وحدت » را احداث نمود و مشكل تدارك و اصولا هرگونه تردد به جزیره آبادان را كه صرفا از راه دریا انجام می گرفت بر طرف ساخت .

در خرداد ماه 1360 طرح عملیاتی ضربت قرارگاه مقدم نیروی زمینی ارتش درجنوب تهیه ومنتشر گردید. ماموریت لشگر 77 پیاده در این طرح عبارت بود از :

1- انهدام نیروهای دشمن در منطقه بین آبادیهای مارد وسلمانیه .

2- انهدام نیروهای دشمن درجنوب محور ماهشهر ـ آبادان .

3- انهدام كلیه نیروهای دشمن در شرق رودخانه كارون وتامین كرانه شرقی آن .

بر اساس این ماموریت , ستاد لشگر 77 پیاده از اواسط خرداد ماه 1360 بر آوردهای ستادی خود را تهیه و ماموریتهای یكم و دوم را به ترتیب در منطقه دارخوین (21 خردادماه 1360 ) و در شمال رودخانه بهمنشیر (31 خرداد ماه 1360 ) باموفقیت اجرا نمود و برای اجرای ماموریت سوم فعالیتهای لشگر از تیرماه 1360 آغاز شد . تلاشهای فرماندهی وستاد برای آمادگی حمله به سرپل دشمن در شرق كارون بطور فعال وبمدت سه ماه ادامه یافته كه منجر به تهیه طرح عملیاتی ثامن الائمه در 15 شهریور ماه 1360 گردید .

طرح مذكور توسط قرارگاه مقدم نیروی زمینی ارتش بررسی شد و ابهاماتی بنظر رسید كه در 26شهریور ماه 1360 به لشگر ابلاغ گردید ولی با توجیه و تشریح طرح توسط مسئولین لشگر درمنطقه عملیات برای فرمانده نیروی زمینی , طرح مورد تصویب و تایید قرار گرفت .

طرح ریزی های اولیه یگانهای تابعه لشگر كه با دستورات شفاهی و توضیحات وتوجیهات ارائه شده در كمیسیون فرماندهان آغاز شده بود بر اساس طرح مصوبه لشگر بطور رسمی انجام و پس از بررسی و ابلاغ نظرات لشگر , مراحل آمادگی برای انجام ماموریت انجام پذیرفته و عملیات ثامن الائمه كه در حقیقت می توان آنرا مرحله یكم عملیات آزادسازی دانست در زمان مقرر آغاز گردید.

آغاز عملیات : 5مهر ماه 1360

پایان عملیات : 10 مهر ماه 1360

مدت عملیات :6 روز .

قرارگاه هدایت كننده : قرارگاه مقدم نیروی زمینی ارتش در جنوب وقرارگاه لشگر 77 پیاده .

منطقه عملیات : شرق رودخانه كارون , شمال آبادان و منطقه دار خوین .

یگانهای خودی : 1- نیروی های ارتشی : لشگر 77پیاده . تیپ 37 زرهی . گروه رزمی 291 تانك از لشگر 16 زرهی . گردان 251 تانك از لشگر 16زرهی . گردان 107 ژاندارمری . گروههای توپخانه . یگانهای مهندسی رزمی . هواپیمای نیروی زمینی (هوانیروز). نیروی هوائی در پشتیبانی عمومی .

2- نیروی سپاه پاسداران : یگانهائی از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی .

یگانهای دشمن :

1- تیپ 6زرهی لشگر3 زرهی . 2- تیپ8 مكانیزه لشگر 3 زرهی . 3- تیپ53 (-) مختلط لشگر 3 زرهی . 4- گردان شناسائی صلاح الدین لشگر 3 زرهی . 5- تیپ 44 پیاده . 6- تیپ 113گارد مرزی . 7 ـ گردان 3 تیپ 31 نیروی مخصوص . 8- عناصری از ارتش خلقی .

ماموریت :

لشگر 77 پیاده با همكاری سپاه پاسداران آبادان ماموریت دارد در مورخه 5 مهرماه 1360در منطقه تك نموده , شرق رودخانه كارون را در منطقه مربوطه تامین وسپس پدافند نماید.

تدبیر عملیات :

لشگر 77 ثامن الائمه با سه تیپ در خط , تیپ 1 درمنطقه ذوالفقاریه , تیپ 2 درمنطقه فیاضیه تلاش اصلی , تیپ 3 دارخوین تك نموده به ترتیب خط سبز و هدفهای الف و ب را تامین و تصرف می نماید.

گردان 107 ژاندارمری وگردان 214 سوار زرهی پوشش حاشیه شرق رودخانه كارون را از دارخوین تا سلمانیه برقرار می نماید . گردان 134 پیاده (ـ) و گروه رزمی 104 و گردان تانك واگذاری از نیروی زمینی ارتش احتیاط لشگر را تشكیل می دهند.

نتیجه :

1- عملیاتی : تصرف و تامین ساحل شرقی رودخانه كارون . خارج كردن آبادان از محاصره یكساله . آزادسازی بیش از 150 كیلومترمربع از اراضی اشغال شده .

2- تلفات پرسنلی دشمن : كشته و زخمی بیش از سه هزار نفر , اسیر 1656 نفر .

3- ضایعات لجستیكی دشمن : انهدام 90دستگاه تانك و نفربر و 100 دستگاه انواع خودرو وسرنگونی سه فروند هواپیما ویك فروند هلیكوپتر.

4- غنائم : تعداد 100 دستگاه تانك ،60 دستگاه نفربر , سه دستگاه لودر , 5 عراده توپ و150 دستگاه خودرو به غنیمت نیروهای خودی در آمد.

تحلیل : از زیباترین حوادث این عملیات كه كاملا كلاسیك و برمبنی اصول نظامی طرح ریزی و اجرا گردید مواردی است كه بصورت خلاصه به آن اشاره می شود.

1- سرهنگ ناصر نژاد آذر از خلبانان هوانیروز نقل می كند كه قبل از عملیات ثامن الائمه جهت شناسایی روی نیروهای عراقی در غرب كاروان پرواز می كردم چون زمینه مناسب بود همكاران دیگر را صدا زده و آتش انبوهی از انواع موشك ها را بر عراقیها ریخته و تلفات و ضایعاتی سنگین را وارد كردیم . در موقعیتی خاص احساس كردم تعداد قابل توجهی عراقی داخل یك سنگر روباز پناه گرفته اند , فرود آمدم و با یك اسلحه یوزی به طرف آنها رفتم از ترس اسلحه را زمین گذاشته و دست ها را بالا بردند آنهارا سوار بالگرد نموده و بطرف شرق كاروان پرواز كردم .

2- یكی از زیباترین صحنه های بعد از عملیات كه در نوع خود بی نظیر است رژه اسرای عراقی از مقابل امیر سرتیپ ظهیرنژاد فرمانده نیروی زمینی ارتش میباشد كه بااحترامات نظامی به اجرا درآمد.

3- پس از مراسم رژه , سرهنگ جوادی فرمانده وقت لشگر 77 در جمع اسرای عراقی مدت 20 دقیقه به زبان عربی سخنرانی كرد. محتوی كلی سخنرانی كه به شكل حماسی بیان شده است , تشریح وضیعت نیروهای اسلامی و ابراز امیدواری برای وحدت مسلمانان جهت مبارزه و جنگ با رژیم اشغالگر قدس بوده است .

4- عملیات ثامن الائمه در حقیقت نتیجه اقدام یك ساله ایران در این منطقه بود در طول سال گذشته یگانهای نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران ضمن استقرار در مواضع پدافندی از بهمنشیر تا حوالی دارخوین , بارها با حمله به مواضع دشمن در طول این خطوط توانستند ضمن حفظ روحیه آفندی , نقاط ضعف دشمن را بررسی و بر اساس آن طرح عملیاتی ثامن الائمه را ارائه نمایند وبا بهترین حالت ممكن به نتیجه برسانند. عملیات ثامن الائمه نمونه كاملی از بكارگیری اصول كلاسیك جنگ در كنار بهره گیری از روحیه شهادت طلبی وایثار رزمندگان اسلام به شمار می رود.

منبع : نیروی زمینی در 8 دفاع مقدس ـ اشكانفر , هادیان

 سرهنگ مجتبی جعفری

ارسالی از : روابط عمومی نیروی زمینی ارتش

طرح ریزی های اولیه یگانهای تابعه لشكر كه با دستورات شفاهی و توضیحات و توجیهات ارائه شده در كمیسیون فرماندهان آغاز شده بود بر اساس طرح مصوبه لشكر بطور رسمی انجام و پس از بررسی وابلاغ نظرات لشكر مراحل آمادگی برای انجام ماموریت انجام پذیرفت .

عملیات ثامن الائمه نمونه كاملی از بكارگیری اصول كلاسیك جنگ در كنار بهره گیری از روحیه شهادت طلبی و ایثار رزمندگان اسلام به شمار می رود.

یكی از زیباترین صحنه های بعد از عملیات ثامن الائمه كه در نوع خود بی نظیر است رژه اسرای عراقی از مقابل امیر سرلشكر ظهیرنژاد , فرمانده نیروی زمینی ارتش می باشد كه با احترامات نظامی به اجرا در آمد.