نگین خاکی نقده

اگر تا به حال اسم جام بزرگ طلایی حسن لو که مربوط به دوران مانائی هاست شنیده باشید، می دانید که این جام، از کاوش های باستان شناسان در تپه حسن لو به دست آمده است.

ارزیابی باستان شناسان نشان می دهد که عمر تپه حسن لو به بیش از 6000 سال قبل از میلاد می رسد و این تپه تا دوره اسلامی نیز محل سکونت و استقرار بوده و در همین مدت، چندین بار آتش سوزی باعث تخریب و بازسازی بنا شده است.

دژ حسنلو

مهم ترین بنای قلعه حسن لو، دژی به همین نام است که معماری آن، شبیه معماری دوران هخامنشیان است. دور تا دور این قلعه را دیواری به قطر 3 متر و ارتفاع 7 متر فرا گرفته و در فاصله 30 متری از باروی قلعه، برج‌های مربع شکلی دیده می شود. یک حیاط چند ضلعی نامنظم هم در میانه دژ به چشم می خورد که دور تا دور آن را تالارهای ستون‌دار، ایوان‌های دراز و اتاق‌های کوچک و بزرگ پر کرده اند. در انتهای جنوبی حیاط قربانگاهی قرار دارد و در انتهای شمالی آن چند لوح سنگی به ارتفاع سه متر که هیچ علامتی روی آنها دیده نمی شود.

اما در جنوب شرقی حیاط مرکزی یک تالار وسیع با چند انباری از زیر خاک بیرون آمده است. در این تالار خمره‌های بزرگ متعددی یافت وجود داشت که از وجود انبار حکایت می کرد. در شمال این انبار اولین تالار ستون‌دار به طول 6 و عرض 4 متر قرار گرفته و راه ورودی آن از انبار است. رو که به سمت شمال تالار برگردانید، چند اتاق کوچک و بزرگ را می بینید که روزگاری در آتش سوخته بودند.

در جنوب حیاط مرکزی یک واحد ساختمانی شامل اتاق‌ها و تالارهای متعدد ساخته شده است و معبد دوم با تالار ستون‌دارش بخشی از این واحد ساختمانی به حساب می آید. در وسط این تالار، محلی شبیه محراب ساخته شده که از آنجا به اتاق کوچک پشت معبد راه دارد. در داخل معبد هم محلی برای روشن کردن آتش دیده می شود و در جنوب غربی معبد اجاقی مستطیل شکل وجود دارد.

در گوشه جنوب غربی حیاط مرکزی باز هم یک تالار دیگر قرار دارد. تالاری ستون دار که معبد سوم این قلعه به شمار می رود. شیوه ساخت این تالار با حذف پایه‌های ستون‌های کنار دیوار، شبیه بناهای دوره هخامنشی مخصوصاً تالارهای ستون‌دار کاخ‌های تخت جمشید است.

این ساختمان از سمت شرق به حیاط مرکزی، از غرب به دیوار غربی قلعه (برج و باروی حسن‌لو) و از جنوب به راهرویی باریک و از شمال به راهی که در گذشته از معابر دژ حسن‌لو بود و به دروازه غربی حسن‌لو می‌رسید، محدود می‌شود.

آثار مکشوفه

از روزی که شهر قدیمی حسنلو از زیر خاک بیرون آمد تا به حال کاوش در تپه حسن لو نتایج خوبی برای باستان شناسان داشته است. آنها توانسته اند نمونه کاملی از صنایع ساکنان قدیمی این ناحیه را استخراج کنند که شامل اشیای استخوانی و سنگی، اشیای نقره‌ای، اشیای سفالی، اشیای مفرغی و اشیای طلایی است. اشیایی که بیشتر به شکل زیور آلات زنانه مجسمه های تزئینی، خنجرها و دشنه های آهنی و برنزی دیده می شدند.

معروف‌ترین این اشیاء همان جام طلای حسن‌لو است که این روزها در موزه ملی ایران نگهداری می شود. این جام به هزاره اول قبل از میلاد تعلق دارد و در سال 1338 از یکی از اتاق های سوخته کشف شد. روی این جام نقش خدای آب، خدای زمین و خدای خورشید و کاهنی دیده می شود که جام بلندی در دست دارد. این جام 21 سانتی متر بلندی، 25 سانتی متر قطر و 950 گرم وزن دارد.

می گویند وقتی شهر مورد حمله قرار می گیرد، اهالی غافلگیر می شوند. سه نفر از آنها به اتاقی می روند كه جام طلا در آن قرار داشته و تا آن را از دست مهاجمان نجات دهند. در همین لحظه شهر در آتش گرفتار می شود و سقف چوبی اتاق جام، آتش می گیرد و بر سر این سه نفر فرو می ریزد. 2833 سال بعد، یعنی در تاریخ 29 مرداد ماه سال1337 كارگران حفاری در طی كاوش سه سرباز مانایی را با لباس رزم ،كلاه خود مسی و مسلح از زیر خاكستر و خاك بیرون می كشند و جام طلا را از دست مرد سوخته جدا می كنند.

گروه گردشگری تبیان- رستم زاد