علم٬ نور است يا وبال؟
آیا تا به حال فکر کرده اید که این فرقه‌های عجیب و غریب و انحرافی٬ کی و از کجا متولد شده‌اند؟ و یا اشخاص به ظاهر برجسته ای که اکنون در جبهه مقابل اسلام و زیر پرچم ایادی استکبار به نام صاحب‌نظران دینی سینه می‌زنند٬کجا درس خواندند و چرا کارشان به اینجا رسید؟ شاید کمی عجیب و غریب به نظر برسد ولی واقعیت این است که برخی از سردمداران و علمداران این فرقه‌ها ـ از آن جمله محمد بن عبد الوهّاب (مؤسس فرقه وهابيه) و شيخ احمد احسايى و سيد كاظم رشتى (مؤسسان فرقه شيخيه) و احمد كسروى، و غلام احمد (مؤسس قاديانيگرى)٬ زمانی در همین مدارس علمیه درس خوانده‌اند. ولی اینکه چرا عاقبت این افراد به اینجا کشیده می‌شود؟ سوالی است که پاسخ آن را در کلام امام راحل می‌توانید پیدا کنید.
البته اگر سری به قرآن کریم بزنید و از این کتاب آسمانی استفتا کنید٬جواب این سوال را به خوبی پیدا می‌کنید.
اتامرون الناس بالبر، و تنسون انفسکم و انتم تتلون الکتاب، افلاتعقلون؛.
آیا مردم را به نیکى دعوت مى‌کنید، اما خودتان را فراموش مى‌نمائید.
کلیت مطلب همین است و در یک جمله خلاصه می‌شود. «علم بی عمل»
اما اگر توضیحش را بخواهید٬ باید بروید پای درس امام راحل:
آنان كه دين سازى كرده باعث گمراهى و انحراف جمعيت انبوهى شده‌اند بيشترشان اهل علم بودهاند بعضى از آنان در مراكز علم تحصيل كرده رياضتها كشيدهاند. رئيس يكى از فرق باطله در همين حوزههاى ما تحصيل كرده است. ليكن چون تحصيلاتش با تهذيب و تزكيه توأم نبوده، در راه خدا قدم برنمىداشته، خباثت را از خود دور نساخته بود، آن همه رسوايى به بار آورده است.
اگر انسان خباثت را از نهادش بيرون نكند، هر چه درس بخواند و تحصيل نمايد نه تنها فايدهاى بر آن مترتب نمىشود بلكه ضررها دارد. علم وقتى در اين مركز خبيث وارد شد، شاخ و برگ خبيث به بار آورده شجره خبيثه مىشود. هر چه اين مفاهيم در قلب سياه و غير مهذب انباشته گردد، حجاب زيادتر مىشود. در نفسى كه مهذب نشده، علم حجاب ظلمانى است: العلم هو الحجاب الاكبر. لذا شرّ عالم فاسد براى اسلام از همه شرور خطرناكتر و بيشتر است. علم نور است، ولى در دل سياه و قلب فاسد دامنه ظلمت و سياهى را گستردهتر مىسازد.
علمى كه انسان را به خدا نزديك مىكند، در نفس دنيا طلب باعث دورى بيشتر از درگاه ذى الجلال مىگردد. علم توحيد هم اگر براى غير خدا باشد، از حجب ظلمانى است چون اشتغال به ما سوى اللّه است. اگر كسى قرآن كريم را با چهارده قرائت لما سوى اللّه حفظ باشد و بخواند، جز حجاب و دورى از حق تعالى چيزى عايد او نمىشود. اگر شما درس بخوانيد، زحمت بكشيد، ممكن است عالم شويد، ولى بايد بدانيد كه ميان «عالم» و «مهذب» خيلى فاصله است.
مرحوم شيخ، استاد ما، رضوان اللّه تعالى عليه، مىفرمود اينكه مىگويند: «ملا شدن چه آسان، آدم شدن چه مشكل» صحيح نيست. بايد گفت: ملا شدن چه مشكل، آدم شدن محال است كسب فضايل و مكارم انسانى و موازين آدميت از تكاليف بسيار مشكل و بزرگى است كه بر دوش شماست. گمان نكنيد اكنون كه مشغول تحصيل علوم شرعيه مىباشيد، و فقه كه اشرف علوم است مىآموزيد، ديگر راحتيد، و به وظايف و تكاليف خود عمل كردهايد.
اگر اخلاص و قصد قربت نباشد، اين علوم هيچ فايدهاى ندارد. اگر تحصيلات شما، العياذ باللّه، براى خدا نباشد و براى هواهاى نفسانيه، كسب مقام و مسند، عنوان و شخصيت در اين راه قدم گذاشته باشيد، براى خود وزر و وبال اندوختهايد.
اين اصطلاحات هر چه زيادتر شود، اگر با تهذيب و تقوى همراه نباشد، به ضرر دنيا و آخرت جامعه مسلمين تمام مىشود. تنها دانستن اين اصطلاحات اثرى ندارد. علم توحيد هم اگر با صفاى نفس توأم نباشد وبال خواهد بود. چه بسا افرادى كه عالم به علم توحيد بودند و طوايفى را منحرف كردند. چه بسا افرادى كه همين اطلاعات شما را به نحو بهترى دارا بودند، ليكن چون انحراف داشتند و اصلاح نشده بودند وقتى وارد جامعه گرديدند بسيارى را گمراه و منحرف ساختند.
آیه الله مجتهدی نیز درباره همین مساله می‌فرمود:
اگر به علم خود عمل کردی، می توانی در دیگران اثر بگذاری و دیگران را هم بسازی. اگر به آنچه می دانی و میگویی عمل نکنی، علاوه بر این که حرفت اثری ندارد،عقوبت های دیگری نیز دارد. خداوند متعال به حضرت داوود وحی کرد: همانا آسان ترین عقوبت از آن هفتاد عقوبتی که من در نظر گرفته ام، برای عالمی که به علمش عمل نمی کند، این است که شیرینی ذکر و یادم را از قلب او خارج کنم!
اگر طلبه‌اى به علمش عمل نکند و هم‌چنان در مدرسه و حوزه باقى بماند و قصد نداشته باشد که خود را اصلاح کند، باید این سخن امام صادق علیه‌السلام را مطالعه کند که فرمودند:ان العالم اذا لم‌یعمل بعلمه زلّت موعظته عن القلوب، کمایزلّ المطر عن الصفا؛
همانا وقتى که عالم به علمش عمل نکند، (باید بداند که) موعظه‌اش در دل‌هاى (شنوندگان) بلغزد و (اثر نکند) همان‌گونه که باران بر سنگ صاف مى‌لغزد (و نفوذ نمى‌کند.)
ـــــــــــــــ
منابع:
1. بقره 44
2. جهاد اکبر ص 18.
3. پایگاه صراط نور.
4. بحارالانوار 2/39.
تهيه و فرآوري: محمد حسين امين - گروه حوزه علميه تبيان
