خدمتگزاری ، شرط مسلمانی

خیلى‏ها به سیادت و سرورى و عزت و محبوبیت علاقه‏مندند،ولى راه به دست آوردن آن را نمى‏دانند. اصلا سخن را این گونه عنوان‏کنیم که:

در دلهایمان چه اندازه «جا» براى دیگران باز کرده‏ایم؟ در زندگیمان چه میزان وقت، به مردم اختصاص داده‏ایم؟ و ... اساسا تا چه حد به فکر مردم و مشکلات، رنج ها و اندوه هاى‏آنانیم؟

شاید کسانى بگویند: ما خود، گرفتاری هاى فراوان داریم. اگرگریستن است، باید به حال خود بگرییم و اگر کمک است، خود محتاج‏به کمکیم ...  ولى ... ایثار و فتوت و جوانمردى چه مى‏شود؟

اگر مسائل و مشکلات مسلمانان برایمان اهمیتى نداشته باشد که‏اصلا مسلمان نیستیم! چون که مسلمانى تنها به اسم و شناسنامه و نمازنیست. بخش عظیمى از محتواى اسلام را نوعدوستى، ایثار، خدمت‏به‏دیگران، کمک به درماندگان، کارگشایى براى مشکلات مردم و قضاى‏حاجت گرفتاران تشکیل مى‏دهد.

گوش‏جان را با این حدیث نبوى بنوازیم‏که فرمود:

«من اصبح لا یهتم بامور المسلمین فلیس من الاسلام فى شئ، و من شهدرجلا ینادى «یا للمسلمین!» فلم یجبه فلیس من المسلمین‏» ¹

کسى که در حالى صبح کند که به امر مسلمانان بى‏فکر و اهتمام‏باشد، بهره‏اى از اسلام نبرده است و هر کس شاهد فریادخواهى و کمک‏طلبیدن مردى باشد که مسلمانان را به یارى مى‏طلبد، اما پاسخى ‏به او ندهد، از مسلمانان نیست!

پس باید بخشى از دل، محبت، فکر، زندگى، تلاش، اهتمام، عشق‏ورزیدن و دلسوزى کردن ما نسبت‏به دیگران باشد که بندگان خدایند و آفریدگار، از این راه، بندگان دیگرش را مى‏آزماید.

نتیجه این مردم‏دوستى و همیارى نیز، محبوبیت و سیادت است. هر که براى مردم کار کند، مردم نیز او را دوست‏خواهند داشت.

هر که خدمتگزار جامعه باشد، از حق‏شناسى مردم بهره‏مندمى‏شود و هر که به مردم نیکى کند، در دلها جاى مى‏گیرد.

فریــدون فــرخ، فــرشتـه نبــود                ز مـشک و عنـبـر سرشتـه نبود

به داد و دهش یافت آن نیکویى                تو داد و دهش کن، فریدون تویى

این حقیقت را، پیش از هر چیز، در حدیث مى‏خوانیم که:

«سید القوم خادمهم‏»² ؛ سرور هر گروهى، خدمتگزار آنان است.

طنین کلام معطر حضرت امام راحل (قدس‏سره) در گوشمان‏است که فرمود: «به من رهبر نگویید، به من خدمتگزار بگویید».

کارگشایى

از توفیقات مهم یک انسان، آن است که گشایش معضلات مردم به‏دست او باشد. نعمتى است که هزاران شکر و سپاس مى‏طلبد.کارگشایى، از مقدسترین خدماتى است که مورد قبول و امضاى آیین‏خدا و شرع محمدى(ص) است.

با عنوان «قضاء حاجت مؤمن‏»، انبوهى عظیم از روایات نقل شده که‏اهمیت و فضیلت و قداست کارراه‏اندازى و رفع نیاز مردم و برطرف‏کردن مشکلات آنان و ... خلاصه در خدمت مردم و جامعه بودن را بیان‏مى‏کند. این کار را باید به حساب خدا گذاشت و چشم تشکر و اجر هم‏از او داشت، نه از مردم.

تو نیکى مى‏کن و در دجله انداز                              که ایزد در بیابانت دهد باز.

«قصد قربت‏»، مایه ثمربخشى و ثواب الهى و ارزشمندى‏نیکوکاری هاست، و ریا آفت آن به شما مى‏رود.

آنان که خالصانه و بى‏توقع و چشمداشت، گره از کار بسته مردم‏مى‏گشایند، بندگان خاص خدا و ماموران ویژه الهى‏اند. توفیق و امدادالهى را همراه دارند، فیض دنیوى و اجر اخروى نیز، دستاورد این‏خدمت است. به این حدیث زیبا از حضرت رضا(ع) توجه کنید:

«ان لله عبادا فى الارض یسعون فى حوائج الناس، هم الآمنون یوم القیامة‏»; ³

خداوند را در روى زمین، بندگانى است که کارشان تلاش براى‏رفع نیاز و حاجت مردم است. آنان روز قیامت، ایمن و آسوده‏اند.

شنیده‏اید که امام معصوم، طواف حج را رها کرد و به کار دیگران‏رسید، یا کسى را که دیگرى صدایش مى‏کرد و او به طواف مشغول بود،توبیخ کرد که: مگر نمى‏دانى انجام کار دیگران، از خیلى طواف ها برتر و ثوابش بیشتر است؟ نبى مکرم اسلام(ص) هم فرموده است:

«خیر الناس من انتفع به الناس‏»; ⁴ ؛ بهترین مردم کسى است که مردم از او سود و بهره ببرند.

درسى از امام سجاد(ع)

شاید از درخشان‏ترین فصل هاى زندگانى هر یک از پیشوایان دین،رسیدگى به محرومان و زدودن نیاز نیازمندان بوده است، درسى که ازپیامبر خدا آموخته و رهنمودى که از دین به ارث برده‏اند. راستى ...ملاک در «خیر» بودن آدمى به چیست؟ هر چه بیشتر سودرسانى به‏خلایق! و گره‏گشایى از کار مردم، به قدر توان.

روایت است که امام زین‏العابدین(ع) از راهى که مى‏گذشت، هرگاه در میان جاده به کلوخى برمى‏خورد، از مرکب خویش پیاده مى‏شد وآن را با دست‏خود از وسط راه برمى‏داشت، آنگاه سوار شده، به راه‏خود ادامه مى‏داد:

«لقد کان على بن الحسین یمر على المدرة فى وسط الطریق فینزل عن دابته‏حتى ینحیها بیده عن الطریق ... .»⁵

سیره نورانى و سازنده یعنى این!

زدودن موانع راه، پرکردن چاله‏هاى خیابان ها، رفع سد معبرها وده ها کار خدماتى دیگر، کارهاى شایسته‏اى است که زیبنده رفتاراجتماعى یک مسلمان است. چه خوش سروده است «ابن‏یمین‏»:

سود دنیا و دین اگر خواهى                 مـایـه هر دوشان نکوکارى است

راحـت‏ بنـدگان حـق جستن                 عین تقوا و زهد و دیندارى است

گر در خلد را کلیدى هست                 بیش بخشیـدن و کم‏آزارى است

و به گفته حافظ شیرازى:

دایم گل این بستان، شاداب نمى‏ماند       دریاب ضعیفان را در وقت توانایى.

پی نوشت ها:

1). بحارالانوار، ج‏72، ص‏21.

2). كنزالعمال، ج‏6، ص‏710.

3). الكافى، ج‏2، ص‏197.

4). بحارالانوار، ج‏72، ص‏23.

5). همان، ص‏50.

6). همان، ص‏177.

7). همان، ص‏50.