شریک مرداک، همکار USAID

بخش ارتباطات- در پاسخ به دروغ های آشکار هماهنگ کننده رسانه ای شریک روپرت مرداک مبنی بر استقلال این شبکه، الف بخش های مهم گزارش مفصل نشریه نیویورکر درباره این سازمان رسانه ای و شبکه فارسی وان که دفتر مرکزی آن در دوبی و دفاتر دیگر آن در افغانستان فعالیت می کنند را منتشر می کند. نویسنده گزارش، کن آلتا، مدتی را با مدیران این سازمان گذرانده است.

به گزارش "الف"، در مطلب نیویورکر با عنوان "شبکه ساز" آمده است:

سعد محسنی بیشتر زندگی اش را در استرالیا بزرگ شده و سرسختانه حامی غرب است. برنامه رسانه ای او نیز بازتاب حساسیت های غرب است. او که در استرالیا زندگی کسل کننده ای داشته و دوست داشت به جای مسایل انتزاعی، به موضوعات واقعی مشغول شود، پس از اشغال افغانستان در سال 2002 به این کشور رفت و در صدد فعالیت رسانه ای برآمد. وی به یاد می آورد که در ابتدا برای راه اندازی یک رادیو به پول نیاز داشت و این ماجرا را با  احمد رشید که یک روزنامه نگار و نویسنده بود  مطرح کرد. رشید چند روز بعد با "آندرو ناتسیوس"، یکی از مسئول سازمان USAID* سر یک مهمانی شام دیدار کرد. در آن دیدار، ناتسویس اعلام کرده بود که موضوع سرمایه گذاری یو.اس.اید در این ایستگاه رادیویی را پیگیری خواهد کرد.

 نیویورکر در این بخش از گزارش خود آورده است:

آمریکا سابقه طولانی در بودجه رسانی برای رسانه های خارجی با هدف رسیدن به اهداف سیاست خارجی واشینگتن داشته است. طی جنگ سرد، سازمان سیا به طور مخفیانه بودجه در اختیار "رادیو آزاد اروپا" و " رادیو آزادی" قرار می داد.  در افغانستان و عراق نیز وزارت خارجه آمریکا و  یو.اس.اید (به عنوان بخشی از وزارت خارجه ایالات متحده) به رسانه های "مستقل" کمک کرده اند.

نیویورکر سپس ادامه دادستان را اینگونه پی می گیرد:

مقامات  یو.اس.اید سرانجام با محسنی دیدار کردند و پذیرفتند که در راه اندازی یک شبکه رادیویی 228 هزار دلار سرمایه گذاری کنند.

اما هنوز یکی دو سال از راه اندازی "آرمان" نگذشته بود که محسنی که اینک با پشتگرمی یو.اس.اید، رادیوی خود را راه اندازی کرده بود به فکر ایجاد یک شبکه تلویزیونی افتاد. خاصه که در این زمان نزدیک به دو سوم مردم افغانستان تماشاگر رسانه تلویزیون شده بودند.

در این جا بود که یو.اس.اید برای ایجاد فرستنده و تاسیسات زیرساختی 2.5 میلیون دلار ادر اختیار او گذاشت. و به این ترتیب، اولین برنامه تلویزیونی "شبکه طلوع" در اکتبر 2004 به روی آنتن رفت. [بنابر اطلاعات منتشر شده رسمی، یو.اس.اید در چارچوب تدابیر معطوف به "گذار"، از 2001 تا 2005 بیش از 18,424,868 دلار  فقط در بخش رسانه افغانستان مصرف کرده بود].

نیویورکر ادامه می دهد:

اگرچه شبکه طلوع در انتخابات ریاست جمهوری افغانستان از کاندیدای خاصی به طور علنی حمایت نکرد اما دوستان محسنی می دانستند که وی از عبدالله عبدالله رقیب حامد کرزای حمایت می کند. او که زمانی حامی جدی کرزای بود، اینک می گفت: دیدگاه من تغییر کرده است، دیگر احساس نمی کنم دولت کرزای بتواند اصلاحات را در افغانستان اعمال کند. به این ترتیب بود که در ماه آگست، همزمان با آغاز رای گیری، شبکه طلوع گزارش داد که اکثر رای ها به کرزای تقلبی بوده است.

موفق ترین برنامه شبکه طلوع، برنامه " افغان استار" است. هر پنج شنبه شب حدود یک سوم از 30 میلیون جمعیت افغان در جلوی تلویزیون جمع می شوند تا این برنامه را تماشا کنند. در مناطق روستایی بدون برق، مردم  تلویزیون های خود را از طریق ژنراتور گازوئیلی و یا با باتری ماشین روشن می کنند تا به تماشای این برنامه بپردازند. اما موضوع این برنامه چیست؟ بلی، این برنامه دقیقا برگفته از برنامه "بُت آمریکایی"(American Idol) در آسیای میانه بود.

نیویورکر ادامه می دهد:

از تمامی کارت ویزیت هایی که محسنی جمع آوری کرده بود، شاید مهمترینش متعلق به " تام فرستون" بود. در اوایل دهه 70، فرستون به سراسر اروپا سفر کرد و در نهایت از افغانستان سر درآورد. فرستون پس از به روی کار آمدن دولتی کمونیستی فوری به آمریکا بازگشت و شبکه MTV را راه اندازی کرد. فرستون از طریق "سارا تکش" با محسنی دیدار کرد و در سال 2007 به همراه محسنی به افغانستان بازگشت.   وی پس از مدت کوتاهی به عضویت "حلقه موبی" درآمد و محسنی را به کهکشانی از  افراد برجسته رسانه ای غرب از جمله " رابرت مرداک"، " جان استیوارت"، " چارلی رُز"، اریک اشمیت" از " گوگل" و " جوزف راویتچ" معرفی کرد.

بازدید مسوولان یو.اس.ایداز این میان، معرفی محسنی به رابرت مرداک نتیجه بخش بود. مرداک و محسنی وجه مشترک آشکاری با یکدیگر داشتند، آنها هر دو ریشه ای استرالیایی داشتند، به گسترش رسانه تمایل داشتند و غریزه برای پول درآوردن داشتند. اولین دیدار مرداک و محسنی در سال  2006 بود که دو طرف با اشتیاق باهم گفتگو کردند. مرداک و محسنی توافق کردند که با همکاری یکدیگر شبکه "فارسی وان" را راه اندازی کنند. این شبکه اکنون سریال های سرگرمی و اکشن پخش می کند و 120 میلیون فارسی زبان در ایران، آسیای میانه و خاورمیانه این سریال ها را تماشا می کنند.

ساختمان مرکزی فارسی وان در دوبی در "استودیو سی تی" واقع است. محسنی تقریبا نزدیک به نیمی از وقت خود را در آنجا می گذراند. در وایت برد کنار اتاق شیشه ای او این کلمات نوشته شده است: "یمن"، "پاکستان"، "اردن"، عراق"، امارات"، فلسطین"، سودان"، "سومالی"، ازبکستان"، "مسلمانان آمریکا".

ریچارد هالبروک، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور افغانستان و پاکستان، تنش بین ارزش های محسنی و سنت های جاری را عمیق توصیف می کند.

نیویورکر با اشاره به این توصیفات هالبروک می نویسد: حرف های هالبروک سیل سرمایه آمریکا به سوی او را توضیح می دهد. اینکه در کنار خانواده محسنی، بزرگترین حامی مالی وی یو.اس.اید بوده است.

نیویورکر در بخش دیگری از گزارش خود از دیدار مدیرعامل بی.بی.سی با وی خبر می دهد. شاید بی دلیل نباشد که مدیرعامل بی.بی.سی کار او را بی نظیر توصیف می کند.

تنظیم برای تبیان: عطاالله باباپور

* USAID از بازوهای اجرایی وزارت خارجه امریکاست که بخشی از بودجه این وزارتخانه را به خود اختصاص می دهد. این سازمان، حامی پروژه های سیاسی براندازانه در ایران است. USAID به نوبه خود، بودجه تعداد دیگری از سازمان های برانداز از جمله بخش اعظم بودجه NED را نیز تامین می کند.