چگونه معلمی موفق شدم؟
اشتباهات را نادیده بگیریم
اشتباهات، مطلوب و مفیدند! بیش تر معلمان، اشتباهات دانش آموزان را به چشم اموری ممنوعه نگاه می کنند و در مواجهه با خطاهای آنان (در نوشته هایشان، بر روی تخته، در کتابچه های تمرین و یا در پاسخ های شفاهی)، بلا فاصله دست به اصلاح آن می زنند.
جلوگیری از اشتباهات، باعث ایجاد ناراحتی در دانش آموز می شود، به طوری که او سعی می کند دیگر آن اشتباه را تکرار نکند. این نگرش به خطاها، فشار زیادی بر دانش آموز وارد می کند؛ به ویژه وقتی که محدودیت زمانی نیز وجود داشته باشد.
کاربردهای این استراتژی در کلاس درس
تقریباً همه ی دانش آموزان، در غالب درس ها، دچار نوعی اضطراب می شوند. بنابراین، معلم در برخورد با اشتباهات ناشی از اضطراب، باید آگاهانه عمل کند. این بدان معنی است که عکس العمل معلم، باید در حدّ کمکی جزیی بروز یابد تا در نتیجه، دانش آموز بتواند تا حدودی مسأله را حل کند و به میزانی از تجربه ی موفقیت دست یابد. به علاوه، می توان به صورتی خلاق از اشتباهات استفاده کرد؛ مثلاً شما می توانید متنی اشتباه (یا آزمونی حل شده) را به دانش آموزان ارائه دهید تا خودشان آن را تصحیح کنند، یا در یک آزمون تستی چند گزینه ای، گزینه ی نادرست را به عنوان پاسخ معرفی کنید.
مثال هایی از بر خورد توهین آمیز با فردی که دچار اشتباه شده است:
- پرت و پلا نوشتی، بیشتر دقت کن!
- یه ذره این کلّه رو به کار بنداز.
مثال هایی از بر خورد خنثی با اشتباهات، بدون ارزش گذاری:
- درست نیست.
- اشتباه حل کردی!
- ظاهراً اشتباهی شده.
مثال هایی از بر خورد مثبت و مشوّق با کسی که اشتباه کرده است:
- تقریباً درسته! دوباره سعی کن.
- ایده ی خوبیه، اما متأسفانه، جهت درستی را دنبال نکردی!
- متأسفانه نادرسته! اما اگر به فکر کردن درباره ی مسأله ادامه بدهی، قطعاً به جواب درست می رسی.
استفاده ی خلاق از اشتباهات
اشتباهات می توانند برای آشکار کردن روش های نادرست تفکر به کار روند. بنابراین سعی کنید مسائلی را مطرح کنید که پاسخ های قابل قبول متعددی دارند، سپس در مورد راه حل های گوناگون ارائه شده، استدلال و روی آن ها بحث کنید.
می توان بحث و گفتگو درباره ی چگونگی حل مسأله را به گروه های دانش آموزان واگذار کرد. مسائلی که پاسخ های قابل قبول متعددی دارند، خیلی نادر هستند. اگر دانش آموزان پاسخ صحیح را بدانند، این امکان نیز وجود دارد که حل اشتباه مسأله به آن ها داده شود، سپس دانش آموزان اشتباه را تجزیه و تحلیل کنند.
نکات احتیاطی و دام های ممکن
منتظر نشوید دانش آموزان اشتباه کنند تا پس از آن، از خطاها به طور خلاق استفاده کنید! توصیه می شود، به دانش آموزان مسائلی بدهید که احتمال ارتکاب خطا در آن ها بیش تر باشد. در این صورت، می توانید به دانش آموزان یاد دهید که خطا ها را تجزیه و تحلیل کنند و آن ها را در جهت بهبود عملکرد آینده ی خود به کار برند. اگر منتظر بمانید تا از یکی از چندین اشتباهی که ممکن است تصادفاً رخ دهد، استفاده کنید، ممکن است دانش آموزان شرح و توضیحاتی را که به دنبال بروز اشتباه ارائه می کنید، به عنوان توهین به دانش آموزی که خطا کرده است، تلقی کنند؛ یا این توضیحات را موجب دستپاچگی او بدانند. در نهایت امکان دارد، شما فرصت طلایی و فوق العاده سودمندی را که می شد از تجزیه و تحلیل خطا ها به دست آورید، به راحتی از دست بدهید.
رشد معلم
گروه مدرسه اینترنتی سایت تبیان- تنظیم:شکوفه باصری
