تبیان، دستیار زندگی
مدرک تحصیلی به عنوان ابزاری است که به وسیلۀ آن می توان از موقعیت های مناسب شغلی ، حقوقی ، اجتماعی و مالی برخوردار شد
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مدرک تحصیلی ، امتیازی دائمی

بخش حقوق - موضوع تحصیل و طی کردن مدارج علمی ، مسئله ای است که به صورت رسمی از دوران کودکی (دبستان) آغاز می شود و تا بعد از مرحله جوانی نیز ادامه می یابد .

دانشجو

بر همین اساس جا دارد که در خصوص مسائل قانونی مربوط به این موضوع که سالهای طولانی از عمر اشخاص را به خود اختصاص می دهد ، نکاتی ذکر شود.

مدرک تحصیلی به عنوان یک امتیاز دائمی

برخی امتیازاتی که افراد کسب می کنند موقت هستند ، مثلا اگر کسی پست و مقامی در یک اداره بگیرد ، با یک دستور که از طرف مافوق او صادر می شود ، او از سمت خود برکنار و به کار دیگری مشغول می شود .

ولی برخی امتیازات از ارزش دائمی برخوردارند، یعنی تا آن شخص زنده است، آن امتیاز هم با او وجود خواهد داشت.

از جمله این امتیازات ، داشتن مدرک تحصیلی است که تایید کننده میزان تحصیلات رسمی دارنده آن است . بنابراین شخصی که یک مقطع تحصیلی را به پایان می رساند ، و گواهی نامه آن مدرک را دریافت می کند، دارای یک حق قانونی (حق مکتسبه)شده است که هیچ کس نمی تواند این حق را از او سلب کند.

بدیهی است کسانی که با جعل و تزویر ، مدرک تحصیلی ساخته اند از این قاعده جدا هستند ، زیرا این اشخاص اصلا دارای حقی نشده اند که وقتی مدرکشان باطل می شود ، حقشان گرفته شده باشد.

شخصی که یک مقطع تحصیلی را به پایان می رساند ، و گواهی نامه آن مدرک را دریافت می کند، دارای یک حق قانونی (حق مکتسبه)شده است که هیچ کس نمی تواند این حق را از او سلب کند

مقاطع تحصیلی

یکی از ملاک های استخدام و برقراری حقوق و مزایا در سازمان ها و ادارات دولتی و بسیاری از شرکت ها و موسسات خصوصی ، داشتن مدرک تحصیلی خاص است . و اشخاصی که استخدام می شوند ، به تناسب شایستگی های خود ، و از جمله مدرک تحصیلی ، حقوق و مزایا دریافت می کنند.

تدبیری که در قوانین و مقررات استخدامی کشور اتخاذ شده ، این است که برای پایان هر یک از مقاطع تحصیلی ، یک ارزش استخدامی و حقوقی خاص در نظر گرفته شده و از به حساب آوردن و ارزش گذاری تک تک سالهای تحصیلی بطور جدا خودداری می کنند.

مقاطع تحصیلی مورد نظر عبارتند از:

پایان دوره دبستان (ابتدائی) ، پایان دوره راهنمائی (سیکل) ، پایان دوره متوسطه (دیپلم) ، پایان دوره کارشناسی(لیسانس) ، پایان دوره کارشناسی ارشد (فوق لیسانس)، پایان دوره تخصص (دکتری) و پایان دوره فوق تخصص (فوق دکتری).

دانشجو

مقاطع ذکر شده ، توسط مدارس و دانشگاه به اجرا در می آید و چنانچه شخصی هر یک ار دوره های مذکور را طی کند، مدرک همان دوره به او اعطا می شود . البته در مواردی که تحصیلات افراد در مراکز آموزشی دیگر (مثل حوزه های علمیه) که با ترتیب ذکر شده دوره تحصیلی دائر نشده است ، صورت گرفته باشد ، برای استخدام فارغ التحصیلان ، میزان تحصیلات افراد با مقطع رسمی اشاره شده تطبیق داده شده و معادل سازی می شود.

با توجه به مقاطع اشاره شده ، هر یک از کسانی که به استخدام در می آیند، به تناسب میزان تحصیلات خود ، گروه بندی شده و در گروه کسانی که با مدرک تحصیلی آن ها مشغول خدمت می شوند ، به کار اشتغال می ورزند.

تحصیلات خارج از کشور

با توجه به این که برخی از افراد ، تحصیلات دانشگاهی و حتی قبل از دانشگاه خود را در کشورهای دیگر و خارج از ایران می گذرانند ، در صورت اخذ مدرک تحصیلی ، نیاز به تطبیق مدرک تحصیلی شان با مقاطع تعریف شده در قوانین ایران را دارند.

سه وزارتخانه آموزش و پرورش ، بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ، علوم و تحقیقات و فناوری ، هر کدام دارای اداراتی هستند که مدرک تحصیلی دروس خوانده شده توسط دانش آموختگان خارج از کشور را بررسی و ارزشیابی می کنند و پس از آن اقدام به صدور گواهی مبنی بر فارغ التحصیلی در مقطعی که تحصیلات اشخاص یاد شده با آن برابری دارد می کنند.

تدبیری که در قوانین و مقررات استخدامی کشور اتخاذ شده ، این است که برای پایان هر یک از مقاطع تحصیلی ، یک ارزش استخدامی و حقوقی خاص در نظر گرفته شده و از به حساب آوردن و ارزش گذاری تک تک سالهای تحصیلی بطور جدا خودداری می کنند

چنانچه تحصیلات افراد، در مراکز و دانشگاه های خارجی فاقد وجاهت علمی و غیر معتبر انجام شده باشد ، حتی اگر این افراد در کشور محل تحصیل ، فارغ التحصیل شناخته شوند، ولی به دلیل تائید نشدن مدرکشان از سوی وزارتخانه های مربرطه ، نمی توانند از امتیازات مقاطع تحصیلی ایران استفاده کنند.

دانشجو

به همین دلیل به کسانی که قصد تحصیل در خارج از کشور را به صورت آزاد دارند، توصیه شده است قبل از اشتغال به تحصیل ، در رابطه با کیفیت مرکز آموزش کشور خارجی ، از وزارت خانه مربوطه پرسش های لازم به عمل آورند و از این نکته مطمئن شوند که بعد از فراغت از تحصیل ، مدرک آنها در ایران به رسمیت شناخته خواهد شد.

امتحانات

اعطای هر مدرک تحصیلی معمولا در گرو ِ گرفتن یک یا چند امتحان است، به نحوی که اگر کسی در این امتحانات موفق نشود ، مدرکی برای وی صادر نخواهد شد .

به همین دلیل مقررات و قوانینی که برای تقلب یا افشا کردن سوالات امتحانی (مخصوصا امتحانات ورودی دانشگاه ها و موسسات آموزشی عالی کشور و امتحانات نهائی مدارس) در نظر گرفته شده بسیار سنگین و شدید است.

تخلفات امتحانی ممکن است یا از سوی کارکنان اداره و موسسات آموزشی صورت گیرد و یا توسط افراد دیگر.

اگر اینگونه تخلفات (مثل افشای سوالات) توسط کارکنان موسسه آموزشی صورت گرفته باشد، در صورت اثبات، کارکنان متخلف طبق قانون به محرومیت دائم از مشاغل دولتی محکوم می شوند و در صورتی که تخلفات ذکر شده توسط دیگران (شرکت کنندگان در آزمون یا افراد دیگر) انجام شده باشد، افراد یاد شده ، ممکن است تا سه سال زندانی شوند.(قانون مجازات افشای سوالات امتحانی(

با توجه به این که برخی از افراد ، تحصیلات دانشگاهی و حتی قبل از دانشگاه خود را در کشورهای دیگر و خارج از ایران می گذرانند ، در صورت اخذ مدرک تحصیلی ، نیاز به تطبیق مدرک تحصیلی شان با مقاطع تعریف شده در قوانین ایران را دارند

جعل و تزویر مدارک تحصیلی

چون مدرک تحصیلی به عنوان ابزاری است که به وسیله آن می توان از موقعیت های مناسب شغلی ، حقوقی ، اجتماعی و مالی برخوردار شد، لذا در برخی از موارد اشخاصی بدون این که تحصیلات لازم را داشته باشند ، به ساختن و جعل کردن مدارک تحصیلی برای خود اقدام می کنند. این اقدام در قوانین کشور ما جرم تلقی شده است و برای کسانی که مرتکب آن شوند مجازات در نظر گرفته شده است.

ساختن مدرک تحصیلی جعلی، علاوه بر جرم بودن ، خطراتی را نیز به دنبال دارد .

مثلا اگر شخص کم سوادی با جعل دانشنامه پزشکی ، خود را پزشک معرفی کند، و به طبابت بپردازد، روشن است که بر سر بیمارانی که به وی مراجعه می کنند چه بلائی خواهد آورد!

به همین دلیل اگر کسی با ساختن مدرک جعلی سوء استفاده نیز کرده باشد، علاوه بر مجازات قانونی که برای اشخاص جعل کننده در نظر گرفته می شود، به دلیل مورد استفاده قرار دادن مدارک جعلی نیز مجازات می شود و باید خسارات کسانی که از این بابت زیان دیده اند را نیز جبران کند.

امروزه برای پیشگیری از جعل و تزویر، ادارات دولتی و موسساتی که می خواهند به استخدام اشخاص با مدارک تحصیلی معینی اقدام بکنند، بعد ار مراجعه شخص متقاضی و دادن مدرک تحصیلی ، از دانشگاهی که شخص مزبور در آن تحصیل کرده ، استعلام می کنند تا معلوم شود که مدرک ارائه شده از سوی آن شخص ، واقعی است یا جعلی .

ندا پاکنهاد / وکیل پایه یک دادگستری

گروه جامعه و ارتباطات