سید مؤسس

دو منبع الهام

امام موسی صدر را باید بی شك احیا كننده حیات سیاسی شیعه در لبنان به شمار آورد. راهی كه او شروع كرد اینك در قالب فعالیت های مقاومت حزب الله و سایر گروه های شیعه ادامه پیدا كرده است. سید حسن نصرالله یكی از همان جوان های شیعه ای ا ست كه در روزگار جوانی روزهای جمعه از روستای خود به مسجدی در شهر صور می آمد و در نماز جمعه به امام موسی صدر اقتدا می كرد. مرد شماره یك حزب الله لبنان هنوز هم از لحاظ فكری و روحی خود را وامدار امام موسی صدر می داند و بر نزدیكی فكری امام موسی و دیگر روحانی تاثیرگذار شیعه یعنی امام خمینی تاكید می كند.

شما چه زمانی با امام موسی صدر آشنا شدید؟

علاقه من به امام موسی به دورانی برمی گردد كه هنوز او را ندیده بودم. زمانی كه من بچه بودم بسیاری از اطرافیانم امام را دوست داشتند. از جمله پدر و مادرم. پدر من مغازه كوچكی داشت و عكسی از امام را به دیوار مغازه اش زده بود و من در عالم بچگی امام موسی صدر را از روی همین عكس دوست داشتم. حدود چهارده سالم بود كه برای اولین بار امام را در مسجد صور دیدم. در آن زمان امام موسی صدر روزهای جمعه برای اقامه نماز جمعه به مسجدی در صور می آمد. من هم از روستایمان به صور می آمدم تا پشت سرش نماز بخوانم. تعداد حاضرین در مسجد از چهار پنج صف تجاوز نمی كرد. چون ما سنمان كم بود امام موسی صدر توجه ویژه ای به ما داشت و مقید بود كه حتماً از نزدیك با ما حوالپرسی كند و ما را در آغوش بگیرد.

به نظر شما امام موسی صدر در رشد جامعه شیعیان لبنان چه جایگاهی دارد؟

امام موسی صدر در بسیاری از زمینه ها در جامعه لبنان نقش مؤسس دارد. اول اینكه ما به عنوان مقاومت اسلامی لبنان امام موسی صدر را مؤسس مقاومت بر ضد اسرائیل می دانیم. اما او تنها مقاومت را تأسیس نكرد. اگر بخواهیم منصف باشیم باید بگوییم كه امام موسی صدر در بسیاری از مسایل كه امروز عامل رشد لبنان به طور عام و شیعیان به طور خاص شده نقش مؤسس را داشته. امام موسی صدر به مردم لبنان یاد داد چطور مؤسسات و سازمان هایی در زمینه های مختلف تربیتی، پزشكی، سیاسی و اجتماعی تأسیس كنند. ما قبل از امام موسی صدر چیزی نداشتیم. البته شخصیت های علمای بزرگی در لبنان حضور داشتند كه فعالیت های ارزشمندی هم داشتند. اما كار اجتماعی و سازمانی در لبنان با امام موسی صدر آغاز شد.

امام موسی صدر فضایی را ایجاد كرد كه مسلمانان و مسیحیان بتوانند در كنار هم هم زیستی مسالمت آمیزی داشته باشند. قبل از امام موسی صدر فرهنگی در میان روحانیون لبنان رایج بود كه باعث شده بود اغلب آن ها هرنوع ارتباط اجتماعی و فرهنگی را با مسیحیان ممنوع كنند و این مشكلاتی را ایجاد كرده بود. اما امام موسی صدر از ابتدای ورودش به لبنان در همان شهر صور تلاش كرد كه با مسیحیان ساكن این شهر ارتباط برقرار كند. بعد به مرحله ای رسید كه با آنان كنفرانس های فرهنگی مشترك برگزار می كرد و بعد از آن در كلیساهایشان حاضر می شد و برایشان سخنرانی می كرد.

جدا از این امام موسی صدر پایه گذار خطی بود كه وقتی یك سال پس از ربوده شدن او، جهان با خورشید امام خمینی(ره) روشن شد، شیعیان لبنان بیشترین همكاری و نزدیكی را با تفكر امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی ایران داشتند. به بیان دیگر اگر بخواهیم به این سؤال پاسخ دهیم كه چرا مردم لبنان به نسبت مردم كشورهای دیگر بیشترین همكاری را با امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی ایران داشته اند؟ باید بگویم كه این موضوع دلایل متعددی دارد اما مهم ترین دلیلش حضور شخصیت عظیمی همچون امام موسی صدر بوده كه از سال ها پیش زمینه و فرهنگ این همكاری و نزدیكی را در لبنان ایجاد كرده بود.

حالا كه این نكته را مطرح كردید این سؤال به ذهنم رسید كه به نظر شما آیا میان تفكر حضرت امام خمینی(ره) و امام موسی صدر تفاوتی وجود دارد؟ چون این موضوع تابه حال بارها مطرح شده و حتی كتاب هایی هم در ایران با این موضوع چاپ شده.

من می توانم ادعا كنم كه با تفكر و نوع نگاه حضرت امام خمینی(ره) و حضرت آیت الله خامنه ای به موضوعات مختلف به طور كامل آشنایی دارم و از طرف دیگر بك كار مطالعاتی گسترده روی اندیشه ها و آثار امام موسی صدر انجام داده ام. به اعتقاد من هیچ تفاوت و اختلاف اساسی ای میان تفكر و آراء امام خمینی(ره) و امام موسی صدر وجود ندارد.

در تفكر و راه امام موسی صدر، حزب الله چه جایگاهی دارد؟

من می توانم بگویم كه حزب الله مجموعه ای است كه به طور كامل و دقیق منطبق با اندیشه های امام موسی صدر است. همان طور كه حامل اندیشه های امام خمینی(ره) است. چون میان این دو تفاوتی وجود ندارد.

یعنی هرآن چه امام موسی صدر می گفت و انجام می داد امروز شاكله اصلی فعالیت های حزب الله را تشكیل می دهد. امام موسی صدر بر مقاومت به عنوان تنها راه آزادی سرزمین تأكید داشت، امام موسی صدر معتقد بود كه باید از مقاومت فلسطین حمایت كرد، امام موسی صدر برای موضوع قدس اهمیت زیادی قائل بود، امام موسی صدر تلاش می كرد فقر و محرومیت را در لبنان از میان ببرد، امام موسی صدر همه طوائف لبنان را به احترام به هم و زندگی مسالمت آمیز تشویق می كرد، امام موسی صدر معتقد بود كه مشكلات داخلی را باید با گفت وگو حل كرد. این ها دقیقاً كارهایی است كه امروز حزب الله همه را انجام می دهد. به نظر من اگر امروز آن چه امام موسی صدر انجام می داد و آن چه حزب الله انجام می دهد را مقایسه كنید می بینید كه دقیقاً یكی است و این ها تطبیق لبنانی است از آن چه امام خنینی(ره) در مورد امت اسلامی می گفت.

به اعتقاد شما چه زمینه هایی باعث حذف امام موسی صدر شد؟

ببینید امام موسی صدر در آن دوران به شخصیت بسیار تأثیرگذاری در صحنه سیاسی لبنان تبدیل شده بود و این با منافع بسیاری هم خوانی نداشت. در درجه اول من فكر می كنم نسبت به هركسی كه در جهان عرب به شخصیت شاخصی تبدیل شود حساسیت دارد و نمی تواند یك چنین چیزی را تحمل كند. دوم اینكه بسیاری از هم پیمانان و نزدیكان قذافی در لبنان به او گفتند كه امام موسی صدر مانعی در مسیر سیطره آن ا بر لبنان است. چون امام موسی صدر مخالف جنگ های داخلی و از موافقان ورود نیروهای سوریه به لبنان بود. امام موسی صدر معتقد بود كه نباید یك گروه بر كل لبنان حكومت كند و با ورود ارتش سوریه جلوی این توطئه گرفته شد. این موضوع برای گروه های درگیر جنگ داخلی كه هركدام می خواستند بر كل لبنان سیطره پیدا كنند خوشایند نبود.

یعنی هرآن چه امام موسی صدر می گفت و انجام می داد امروز شاكله اصلی فعالیت های حزب الله را تشكیل می دهد امام موسی صدر بر مقاومت به عنوان تنها راه آزادی سرزمین تأكید داشت امام موسی صدر معتقد بود كه باید از مقاومت فلسطین حمایت كرد

از طرف دیگر اسراییل هم نمی توانست حضور چنین شخصیتی را تحمل كند. از این جهت كه امام موسی صدر تلاش داشت تمام سلاح های موجود در لبنان به جبهه جنگ با اسراییل منتقل شود و معتقد بود باید به هر شكل از مقاومت فلسطین حمایت كرد.

این مصالح و منافع چند طرف با هم جمع شد و قذافی اما را ربود. در آن زمان آن ها می گفتند كه این مرد كسی دور و برش نیست و قضیه اش بعد از یكی- دو سال فراموش می شود. اما بر خلاف انتظار آن ها این موضوع بعد از بیست و شش سال هنوز برای مردم لبنان علی الخصوص شیعیان زنده است و امام موسی صدر را هیچ كش نمی تواند فراموش كند.

در حال حاضر بیش از 26سال از ربوده شدن امام موسی صدر می گذرد. به نظر شما در این شرایط وظیفه چیست؟ همان طور كه می بینید زمزمه هایی وجود دارد كه تأكید بر این موضوع باعث اختلاف در جهان عرب می شود و فشارهایی از داخل و خارج لبنان برای بسته شدن این پرونده وجود دارد.

من معتقدم قضیه امام موسی صدر باید با جدیت پی گیری شود و هیچ كس حق ندارد بر روی آن معامله ای كند. من این را به مناسبت های مختلف گفته ام و برنامه اجرایی حزب الله هم همین است. البته این موضوعی نیست كه حزب الله با جنبش امل و یا هر گروه دیگری بتواند به تنهایی پی گیری كند. بلكه وظیفه اصلی برعهده دولت لبنان است. علی الخصوص كه مشكل با لیبی است كه هر روز حرف تازه و متفاوتی در این مورد می زند. ما معتقدیم كه این قضیه از اهمیت فوق العاده ای برخوردرا است و باید همه برای رسیدن به نتیجه مطلوب تلاش كنند.

من چند روز پیش خدمت شیخ عبدالكریم عبید بودم. ایشان می گفت كه مقاومت اسلامی، با گروگان گرفتن نظامیان صهیونیست، اسراییل را مجبور كرد تا مرا آزاد كنند. در این مورد هم لیبی باید مجبور شود كه امام موسی صدر را آزاد كند.

موضع اسراییل با لیبی متفاوت است. ما با اسراییل در جنگ هستیم. ضمن اینكه این برخوردها با نظام های عرب جواب نمی دهد. چون قذافی اهمیتی به شهروندانش نمی دهد كه ما بخواهیم آن طور كه با اسراییل برخورد می كنیم با آن ها هم برخورد كنیم. به همین خاطر وارد این عرصه ها نمی شویم و برنامه ای برای این كار نداریم. به نظر من باید با فشار دیپلماسی و مردمی در لبنان و جهان اسلام لیبی را مجبور كنیم كه سرنوشت امام موسی صدر را مشخص كند.

شما در حال حاضر محبوب ترین شخصیت نه تنها در لبنان بلكه در جهان عرب هستید. جدا از این الگویی برای جوانان در كل جهان اسلام به شمار می آیید. می خواستم بدانم شما چه قدر از شیوه برخوردها و روش های امام موسی صدر به طور شخصی الگو گرفته اید؟

من باید اعتراف كنم كه بسیار تحت تأثیر امام موسی صدر هستم. البته اگر بخواهم دقیق تر بگویم باید بگویم كه من تحت تأثیر چهار شخصیت بزرگ هستم. حضرت امام خمینی(ره)، حضرت امام موسی صدر، رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای و شهید بزرگ وار سید محمدباقر صدر. نه تنها من بلكه همه جوانان مجاهد و انقلابی لبنان تحت تأثیر این چهار شخصیت عظیم و بزرگ وار هستند

سیاوش سرمدی