پیدا شدن سیاراتی مانند زمین
شاید دیمیتار ساسلوف زمانی که چند روز پیش بر صحنه کنفرانس جهانی تد که در انگلستان برگزار شد، قرار گرفت تا سخنرانی 18 دقیقه ای خود را آغاز کند هرگز فکر نمی کرد آنچه در دقیقه هشتم سخنرانیش خواهد گفت به سرخط مهمترین رویدادهای علمی جهان تبدیل شود.
او سخنان خود را با داستان پیدا کردن بقایای استخوان های کپرنیک آغاز کرد و با رویای کپرنیکی ادامه داد و درباره سیارات فراخورشیدی صحبت کرد. او در اسلایدهای خود نشان داد که علی رغم کشفیاتی که در 15 سال گذشته رخ داده است اما نمودار جرمی سیارات پیدا شده به شدت ناامید کننده است. تعداد انبوهی از سیارات پیدا شده، مشتری گون های غول پیکر گازی هستند که کاندیدای مناسبی برای سیارات زمین مانند نیستند.
ساسلوف بدین ترتیب به دقیقه 8 سخنرانی خود رسید که با نشان دادن اسلایدی اعلام کرد در نخستین داده هایی که از تلسکوپ فضایی کپلر در اختیار محققان قرار گرفته است حداقل 140 سیاره زمین مانند در راه شیری کشف شده اند و این یعنی تغییر تمام دانسته های ما از توزیع جرمی سیارات فراخورشیدی.
اگرچه او اشاره کرد که این ها تنها نامزدهایی از سیارات هستند اما اعلام کرد از نظر آماری، این داده ها برای ما معنی خاصی دارند و آن معنی این است که اینک با صدای بلند و رسا می توانیم بگوییم سیاراتی مانند ما در آن بیرون فراوانند و کهکشان ما مملو از سیارات زمین مانند است. او در ادامه افزود: می شود تخمین زد که حدود 100 میلیون سیاره بالقوه زیست پذیر در کهکشان ما وجود داشته باشند.
انتشار چنین خبری اگرچه برای همه علاقه مندان هیجان انگیز است اما همه از آن استقبال نکرده اند و در راس آنها NASAقرار دارد. معمولا نتایج چنین پروژه هایی مدتها پیش از انتشار، برای بررسی در اختیار دانشمندان باقی می ماند و با نظارت آژانس های حامی طرح منتشر می شود. در حالیکه انتظار می رفت نخستین داده ها فوریه سال آینده منتشر شود، اینک ساسلوف آنها را در تد منتشر کرده است.
این لحظات با شکوهی در تاریخ علم ما است. شاید ما یک بار دیگر شاهد تغییر جایگاهمان در کیهان باشیم.
اما این درز اطلاعات و حاشیه هایی که برای این خبر به وجود آمده است نباید سایه ایی بر روی اهمیت خبر اصلی بیاندازد. این خبر بسیار مهم است، اینک ما نه تنها در مرکز عالم نیستیم، بلکه در کهکشان خود سیاره ای بسیار معمولی به حساب می آییم که در میان دریایی از دنیاهای مشابه خود قرار گرفته ایم. اگر زمین تا این حد عادی باشد شاید اتفاق معجزه واری که روی زمین رخ داده نیز در نقاط دیگر جهان بارها و بارها تکرار شده باشد.
اینک انسان یک گام به پیدا کردن جام مقدس ستاره شناسی مدرن که همان پیدا کردن حیات در بیرون زمین است نزدیک تر شده است. این اتفاق مهمی است و اولین باری است که ما قطعا می دانیم در کهکشان ما سیارات زمین مانند بسیاری وجود دارند.
یکی از نکاتی که با کشف سیارات فراخورشیدی برای تئوری های منظومه شمسی به وجود آمد این است که ما سیاراتی با ابعاد بسیار بزرگ را در فواصل نزدیک به ستاره های مادر پیدا کرده ایم. به این معنی که شاید به دور ستاره ای هم جرم و هم سن خورشید سیاره ای را پیدا کردیم که چند برابر مشتری جرم داشت اما در مداری نزدیک تر از عطارد به خورشید، ستاره مادرش را دور می زد و بسیاری از سیاراتی که پیدا کرده بودیم این چنین بودند. آن زمان این سوال مطرح بود که آیا ما باید در نظریات تحول منظومه شمسی تجدید نظر کنیم یا اینکه به دلیل ضعف ابزارهایمان تنها در حال نگاه کردن به استثناهای جهان هستیم. اینک با کشف اخیر که یک باره تعداد سیارات سنگی را در جای درست خود افزایش داده است به نظر می رسد نظریات قبلی تا حد بسیار زیادی اعتبار خود را حفظ کنند.
این لحظات با شکوهی در تاریخ علم ما است. شاید ما یک بار دیگر شاهد تغییر جایگاهمان در کیهان باشیم.
تنظیم برای تبیان: م.ح.اربابی فر
