موج چیست و چگونه به وجود می آید؟
با شنیدن كلمه موج معانی مختلفی ممكن است به ذهن خطور كند. مثلاً در استادیوم فوتبال گاهی تماشاچیان به عنوان تشویق گروهی "موج مكزیكی می‌دهند" ! و با نظم خاصی در سر جای خود به بالا و پایین حركت می كنند.
بر روی كلید شروع کلیک کنید.
گاهی در مسائل اجتماعی - سیاسی از موج سخن به میان می آید. مثل "موج بنیادگرایی"
البته در فیزیك، اصطلاح موج یك معنی خاص دارد.
وقتی سنگی را بر روی سطح دریاچه یا استخر آب می اندازید، حلقه‌های موج شكل گرفته و به بیرون حركت می كنند.
همچنین وقتی انتهای یك طناب را به بالا و پایین حركت می دهیم موج به‌وجود می آید.
موج حاصله در طناب و آب دو مثال معروف از امواج هستند. ما در آینده با انواع دیگر موج آشنا می شویم. اما در حال حاضر بیشتر با امواج مكانیكی سروكار خواهیم داشت.
شاید بارها امواج به‌وجود آمده در دریا را مشاهده كرده باشید كه به سمت ساحل حركت می كنند و این حركت پی‌در‌پی روی می دهد. آیا این حركت مداوم امواج باعث می شود آب اقیانوس‌ها دائماً به ساحل منتقل شده و آب آنها كم و یا خشك گردد؟
برای مشاهده فیلم بر روی شكل زیر کلیک کنید.
البته كه این اتفاق روی نمی‌دهد!
امواج آب با سرعت مشخص به سمت ساحل حركت می كند. اما هر ذرّه آب فقط حول یك نقطه تعادلی مشخص نوسان می كند.
تصویر زیر امواج به‌وجود آمده توسط قایق موتوری را نشان می دهد كه به سمت ساحل و قایق ماهیگیر به پیش می روند. اگرچه امواج دائماً به سمت قایق حركت می كنند اما هیچ حجمی از آب توسط قایق موتوری به سمت بیرون جابجا نمی شود. امواج آب بر خلاف حركت آب در رودخانه هیچ حركت یكسویه‌ای در آب به‌وجود نمی آورند، بلكه امواج آب فقط یك آشفتگی و تغییر شكل ظاهری در آب هستند كه شروع به حركت می كنند.
این موضوع توسط قایق ماهیگیر تأیید می شود زیرا با رسیدن و عبور موج، قایق ماهیگیر فقط دچار نوسان شده و هیچ حركتی به همراه موج نخواهد داشت.
برای مشاهده فیلم بر روی شكل زیر کلیک کنید.
امواج می توانند مسافتهای طولانی را طی كنند اما هر ناحیه از محیط (مثل آب یا طناب) فقط یك حركت محدود خواهد داشت. بنابراین اگرچه موج ماده نیست اما همانند ماده می‌تواند حركت كند.
موج متشكل از نوساناتی است كه بدون انتقال ماده حركت می‌كند. امواج انرژی را از یك محل به محل دیگر حمل می‌كنند.
گروه مدرسه اینترنتی سایت تبیان - تهیه: محسنی
تنظیم: سمیرا بادامستانی
