در انتخاب رشته آگاهانه عمل کنید.(قسمت اول)
از امروز تا موقع انتخاب رشته، سعی می کنیم با چند تا مقاله به شما پشت کنکوری های عزیز کمک کنیم. هدف این مقاله ها، آشنایی شما داوطلبان و علاقه مندان با مفاهیم و اصطلاحات انتخاب رشته و اطلاعاتی است که برای انجام صحیح روند انتخاب رشته لازم است بدانید.
مطالبی درباره محتوا و مندرجات کارنامه و سپس، نحوه انتخاب رشته توسط داوطلبان، خواهد آمد.
بالاخره کنکور تمام شد و هر چه بود گذشت. تاکنون حتماً درصد های خود را محاسبه کرده اید و وضعیت خود را حدس زده اید و در انتظار دریافت کارنامه می باشید. خیلی مشتاق هستید بدانید نتیجه آزمون شما چیست؟ چقدر حدس شما درست بوده و تا چه حد نتایج زحمات خود را گرفته اید؟ اما کار شما تمام نشده و هنوز یک مرحله مهم دیگر برای ورود به آموزش عالی باقی مانده است؛ مرحله ای که به اندازه کنکور ارزش دارد؛ مرحله ای که اگر درست از آن نگذریم تمام زحمات شما را بر باد خواهد داد؛ مرحله ای که در آن درس خواندنی وجود ندارد، ولی نیاز به بررسی و مطالعه فراوان دارد. اشتباه بزرگ بعضی این است که اهمیت انتخاب رشته را درک نمی کنند یا به اندازه کافی برای آن وقت و انرژی صرف نمی کنند.
داوطلبان پس از دریافت کارنامه خود ابتدا به دنبال درصد های کسب شده در هر درس و نمرات تراز و رتبه خود می باشند. اولین سؤال آن ها این است که با این رتبه در کدام دانشگاه، شهر یا رشته شانس قبولی دارم؟ آیا می توانم در شهر یا رشته مورد نظر خود قبول شوم؟ در سال گذشته، داوطلبان مشابه شرایط من کجا قبول شدند؟ و سؤالات مشابه دیگری که ذهن داوطلب را به خود مشغول می کند. هدف این است که داو طلب را از هم اکنون نسبت به فرآیند تعیین رشته آگاه کنیم و مراحل مختلف فرآیند تعیین رشته را به او نشان دهیم تا آگاهانه نسبت به انجام آن اقدام نماید.
تعیین رشته را به دو دلیل باید انجام دهید: دلیل اول این است که برای ورود به آموزش عالی باید رشته مورد نظر خود را انتخاب کنید؛ در غیر این صورت نمی توانید وارد دانشگاه شوید. در واقع سازمان سنجش برای شما تعیین رشته نمی کند، بلکه شما خود تان باید این کار را انجام دهید؛ دلیل دوم، با انتخاب رشته هدف خود را از تعیین رشته مشخص می کنید. داوطلبان اهداف مختلفی برای تعیین رشته دارند. بعضی صرفاً می خواهند وارد دوره آموزش عالی شوند و فرقی زیادی بین رشته ها برای آن ها وجود ندارد. این افراد اگر چه به بعضی از رشته ها گرایش بیشتری دارند، ولی رشته های دیگر برایشان مناسب است.
تعداد دیگری برای اخذ مدرک دانشگاهی این کار را انجام می دهند. آن ها در نظر ندارند استفاده ای از مدرک دانشگاهی بکنند، بلکه فقط داشتن مدرک برای آن ها مهم است.
گروه دیگر، انگیزه ای مالی دارند. آن ها به دنبال کسب در آمد و داشتن زندگی نسبتاً مرفه می باشند و در واقع آینده اقتصادی برای آن ها اهمیت زیادی دارد. تعداد دیگری هستند که به دنبال رضایت اطرافیان بخصوص خانواده خود هستند. آن ها خودشان رشته را تعیین نمی کنند؛ بلکه ا طرا فیان برای آن ها رشته را تعیین می کنند و هدف داو طلب جلب نظر دیگران می باشد.
گاهی هم داوطلبان کسانی را در اطراف خود می بینند که در حرفه خاصی موفق بوده اند و تمایل دارند که مانند آن ها باشند و به همین دلیل رشته این افراد را نیز برای خود انتخاب می کنند؛ به عنوان مثال، پرستیژ اجتماعی یا قدرتی که آن شغل به فرد می دهد، باعث می شود که داوطلب هم به دنبال رسیدن به آن شرایط، رشته دانشگاهی خود را منطبق بر نیل به آن آرمان انتخاب کند.
توانایی فرد انگیزه خوبی برای تعیین رشته دانشگاهی می باشد. اگر داو طلبی در رشته خاصی توانایی یا استعداد خاصی داشته باشد، دلیل خوبی برای تعیین آن رشته دارد. علاقه فردی هم، انگیزه خوبی برای انتخاب رشته خاصی می تواند باشد. البته منظور از علاقه فردی، تمایل داوطلب به یک رشته بدون در نظر داشتن عوامل اجتماعی یا اقتصادی آن می باشد.
داوطلبان می توانند رشته خود را با ترکیب چند دلیل ذکر شده انتخاب کنند. یک رشته خاص می تواند انگیزه های فردی، اجتماعی و اقتصادی داوطلب را ارضا کند و با انتخاب آن رشته خاص، وی چندین عامل را با هم و یکجا صاحب شود.
داوطلبان می توانند به دلایلی که بر شمردیم و به دلایل دیگری انتخاب رشته نمایند؛ ولی بهتر است ابتدا هدف و انگیزه خود را از انتخاب رشته روشن کنند. در نظر داشته باشید که انتخاب رشته، شرایط و وضعیت شما را، یعنی شرایط شغلی، وضعیت اجتماعی، وضعیت اقتصادی، شرایط کاری و... را که بعد از فارغ التحصیلی خواهیم داشت و انتظاراتی را که در این رشته از شما دارند، مشخص می کند؛ به عنوان مثال، رشته پزشکی در گروه علوم تجربی بسیار مورد توجه داوطلبان این گروه است و ایده ال اکثر داوطلبان این گروه، پذیرش در این رشته می باشد. تصویر داوطلبان از این رشته، پرستیژ اجتماعی، درآمد بالا و مزایای دیگر می باشد؛ ولی اکثر داوطلبان شناخت کافی در مورد شرایط تحصیلی، طول مدت تحصیل و توانمندی خود برای تحصیل در این رشته ندارند و اگر هم در این رشته پذیرفته شوند، بعد از مدتی که به واقعیت های این رشته واقف شدند، دلسرد و نا امید می شوند.
بعضی از رشته های مهندسی در گروه علوم ریاضی و فنی هم بدین صورت است. رشته هایی هم هستند که داوطلب در آنها استعداد لازم را دارد ولی خودش اطلاعی ندارد؛ لذا سعی کنید رشته های تحصیلی مورد علاقه تان را شناسایی نمایید و انتظاراتی را که در این رشته ها از شما دارند و حتی دروسی را که باید در دانشگاه مطالعه کنید، بشناسید و آگاهانه رشته های مورد نظر خود را انتخاب کنید. یکی از راه های شناخت رشته های دانشگاهی مراجعه به دانشگاهی که رشته مورد نظر در آن تدریس می شود و مشاوره با اساتید و یا دانشجویان در شرف فارغ التحصیلی در رشته مورد نظر می باشد. معمولاً در ایامی که به انتخاب رشته نزدیک است، دانشگاه ها امکاناتی برای آشنایی بیشتر داوطلبان با رشته های موجود در دانشگاه خود فراهم می آورند. اگر هم داوطلب، خود به دانشگاهی مراجعه کند، مسلماً افراد مطلع در این زمینه را پیدا خواهد کرد؛ حتی اگر به افراد فارغ التحصیل در رشته های مورد نظر مراجعه کنید، اطلاعات بسیار خوبی به شما خواهند داد. سازمان سنجش آموزش کشور نیز دو کتاب در مورد رشته های دانشگاهی به نام های «معرفی رشته های دانشگاهی» و «فرصت برابر» به چاپ رسانده است که هر یک به معرفی رشته های دانشگاهی می پردازند. پس قدم بعدی در انتخاب رشته، آشنایی با رشته های دانشگاهی و شرایطی است که طی چند سال تحصیل در دانشگاه در انتظار شماست، شرایط ادامه تحصیل در رشته مورد نظر و شرایط کاری بعد از فارغ التحصیلی می باشد. هر چه بیشتر اطلاعات در مورد رشته های مورد نظر خود کسب کنید، آگاهانه تر می توانید انتخاب رشته کنید و در آینده کمتر با موارد غیر منتظره بر خورد می کنید و کمتر از انتخاب خود پشیمان می شوید.
انتخاب شهر محل تحصیل برای داوطلبان اهمیت زیادی دارد. اکثر داوطلبان یا تهران یا شهر محل سکونت خود را به عنوان شهر محل تحصیل انتخاب می کنند. انتخاب شهر دیگر، یعنی تحصیل در شهر دیگری برای چندین سالی که تحصیل ادامه دارد. شاید اکنون از اهمیت آن مطلع نباشید، ولی پس از پذیرش در شهر انتخابی، احتمال دارد به مشکلاتی بر خورد کنید که قبلاً هم تصور آن را نکرده اید. هزینه های زیاد رفت و آمد بین شهر محل سکونت و شهر محل تحصیل، اقامت در خوابگاه دانشجویان یا پیدا کردن محل سکونت، اختلاف فرهنگی بین شهر محل سکونت و شهر محل تحصیل، جدا شدن از خانواده و امکاناتی که در خانواده فراهم بود و به تنهایی زندگی کردن و سایر موارد مشابه، از جمله این مشکلات است. با آگاهی داوطلبان از این مشکلات آن ها می توانند به سهولت و بدون مشکل خاصی در شهر جدید به تحصیل خود ادامه دهند؛ ولی برای اکثریت داوطلبان چنین نیست و با شرایط جدیدی مواجه می شوند که برایشان خوشایند نیست و خود و خانواده خود را دچار درد سر های زیادی می کنند. برای تعدادی از داوطلبان، تغییر شهر امکان ندارد؛ چون خانواده اجازه تغییر محل تحصیل را به آن ها نمی دهد. این موضوع در بین داوطلبان دختر که پدر آن ها اجازه ادامه تحصیل در شهر دیگری را نمی دهد وجود دارد. بعضی از داوطلبان در شهر های دیگر، دارای امکاناتی (مانند داشتن اقوام در آن شهر) هستند که سکونت آن ها را آسان می کند. برای بعضی از داوطلبان شهر های نزدیک به محل سکونت شان مطلوب است و می توانند در رفت و آمد بین محل سکونت و محل تحصیل باشند. موارد بر شمرده، مشکلاتی است که احتمال دارد داوطلب با آن ها مواجه شود و هدف ما آگاهی داوطلب از انتخاب شهر محل تحصیل می باشد. شرایط برای هر داوطلب منحصر به خود اوست و از داوطلبی به داوطلب دیگر فرق می کند.
مشکلات اقامت در شهری غیر از محل سکونت، حتی با افت تحصیلی دانشجویان نیز همراه خواهد بود. همین دلایل موجب ارائه طرح بومی گزینی در گزینش دانشجو از سوی سازمان سنجش شده است. این طرح سعی دارد داوطلبان را در محلی نزدیک به محل سکونت خود پذیرش کند. هدف این طرح آن است که دانشجویان حتی الامکان در شهر محل سکونت یا نزدیک به محل سکونت خود ادامه تحصیل دهند تا از مشکلات دوری از خانواده، زندگی در خوابگاه، اثرات روانی و اجتماعی ناشی از دوری از خانواده، مشکلات اقتصادی و رفاهی و... بر حذر باشند.
و این حکایت هم چنان ادامه دارد...
پیک سنجش
گروه مدرسه اینترنتی سایت تبیان - تنظیم: سمیرا بادامستانی
