اصلاح الگوی استفاده از امکانات

تعیین و ابلاغ سیاست های کلی اصلاح الگوی مصرف از سوی مقام معظم رهبری این سوال را به ذهن متبادر می کند که چرا موضوعی مثل اصلاح الگوی مصرف باید آن قدر مهم باشد که مورد توجه ایشان قرار بگیرد.

شاید در یک تعریف ساده بتوان الگوی مصرف را نحوه استفاده از امکانات موجود خواند یا حتی ساده تر از این، الگوی مصرف، یعنی روش ما در مصرف کالا وخدمات.

تک تک ما مثال های زیادی در مورد اسراف منابع در ذهن داریم، اما شاید کنار هم دیدن چند آمار ساده حساسیت ما را  نسبت به رفتار درست بیشتر کند.

یکی از مواردی که مورد تاکید قرار گرفته نان است. به گزارش ایران اکونومیست، بر اساس توضیحات محمد علی دلاور -نماینده محترم مجلس شورای اسلامی- در فروردین ماه 1388، سالانه 800 میلیارد تومان بابت ضایعات نان هدر می‌رود. محمد علی دلاور ادامه داد: با آگاه سازی و فرهنگ سازی باید از هدر رفتن منابع مالی جلوگیری کنیم. مصرف سرانه نان در کشور ما 162 کیلوگرم است درحالی که در ژاپن این سرانه 10 کیلوگرم است.

وی افزود: آب آشامیدنی در کشور ما بیش از 5 برابر الگوی جهانی مصرف می‌شود و مصرف برق در کشور نیز بسیار بیشتر از الگوی جهانی است.

در مورد آب باید گفت، آب یکی از بزرگترین چالش های قرن حاضر است که می تواند سرمنشاء بسیاری از تحولات مثبت و منفی جهان قرار گیرد.

97/5 درصد آب کره زمین در دریاها و دریاچه ها است که آب شور را تشکیل می دهد. 2/5 درصد باقیمانده آب شیرینی است که در زمین وجود دارد که از آن 0/3 درصد آب رودخانه ها 30/8 درصد آب های زیرزمینی و 68/9 درصد یخچال ها و پوشش دائمی برف کوهها است.

بنابراین بین توان تأمین آب و شدت تقاضا در جهان خلایی وجود دارد که بحران آفرین است. هنگامی که این عدم تعادل با مجموعه راهکارهای مدیریتی قابل مهار نباشد زبان مفاهمه در بخش آب تبدیل به زبان مخاصمه خواهد شد؛ چه در بعد محلی، منطقه ای، ملی و چه در بعد جهانی.

به این توضیحات وضعیت بد بارندگی و همین طور گرمای بی سابقه امسال را هم اضافه کنید. به علاوه، منابع آب در اثر بهره برداری و استفاده بی رویه همواره در معرض آلودگی و یا کاهش کیفیت بوده است. مصرف رو به رشد در تمامی عرصه های مصرف اعم از شرب، صنعت، خدمات و کشاورزی پیامدهای تغییر و کاهش کیفیت را به دنبال دارند. در حال حاضر حدود 29 میلیارد مترمکعب از پساب های کشاورزِِِی، شهرِِِی و صنعتِِِی کنترل نشده وجود دارد که خطر بالقوه ای برای کاهش کیفیت منابع آب است و پیش بینی می شود این روند در سال 1400به حدود 40 میلیارد مترمکعب برسد. تبعات کاهش کیفیت و آلودگی منابع آب باعث شیوع بیماری های مختلف است. پس اگر به مصرف درست آب توجه نکنیم قطعا با معظلی به نام بحران کمبود آب در سال های جاری روبرو می شویم و این البته فقط محدود به کشور ما نیست و کارشناسان در همه جای دنیا نگران بروز بحران جهانی آب هستند. این مسئله تا آن جا پیش رفته که گروهی از تحلیل گران بر این عقیده اند که اگر این بحران کنترل نشود، منازعات و جنگ های آینده برای دست یابی به منابع آب خواهد بود.

موضوع قابل توجه دیگر میزان مصرف بنزین است. به این آمار توجه کنید:

مصرف بنزین موتور در سال 1387 به 67 میلیون لیتر در روز رسید، که نسبت به سال قبل 7/3 درصد رشد داشته است. با توجه به سهمیه بندی بنزین موتور و عرضه آن با کارت هوشمند سوخت، رشد مصرف این فرآورده در سال 1387 به عواملی مثل افزایش تعداد خودروها، افزایش زمان توقف در ترافیک و عادی شدن روند مصرف بنزین پس از سهمیه بندی، مربوط است. متوسط مصرف روزانه هر خودرو (با احتساب مصرف هر 5/3 موتورسیکلت معادل یک خودرو) در این سال معادل 8/5 لیتر بوده است. هم چنین سرانه مصرف بنزین موتور به ازاء هر نفر به سطح 342 لیتر رسید.( آمارنامه مصرف فرآورده های انرژی زا- 1387 ). متوسط مصرف سالانه در سال 1388، 80/64 میلیون لیتر در روز بوده است.( گزارش شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران)

‌براساس آمارهای رسمی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران از آغاز امسال تاکنون(هفته آخر خرداد 89 ) به طور میانگین روزانه یک میلیون و 800 هزار لیتر کمتر از مدت مشابه سال 1388 بنزین مصرف شده است.

در این بین، واردات بنزین موتور که در سال 1386 به لحاظ سهمیه بندی رو به کاهش نهاده بود، در سال 1387 به دلیل افزایش مصرف این فرآورده مجددا رو به فزونی نهاد و واردات آن از 19 میلیون لیتر در روز در سال 1386 به 6/29 میلیون لیتر در روز در سال 1387 رسید، که معرف رشد اقتصادی معادل 4/8 درصد است. در این سال در کل بالغ بر 5/7 میلیارد لیتر بنزین موتور به لرزش تقریبی 2/4 میلیارد دلار وارد کشور شد که معادل 7/30 درصد بنزین موتور مورد نیاز کشور است.( آمارنامه مصرف فرآورده های انرژی زا- 1387 )

بررسی های سال 1388 و گزارش اسفند ماه 1388، نشان می دهد که در 11 ماهه  این سال نسبت به مدت مشابه در سال 87، میزان واردات بنزین به کشورمان از نظر وزن و ارزش به ترتیب 149/24 و 62/80 درصد افزایش یافته است.( خبرگزاری ایسنا ) و از آنجا که واردات بنزین به معنی خروج ارز از کشور است، مشخص می شود از لحاظ مصرف بنزین در یک وضعیت کاملا بحرانی به سر می بریم.

اگر به هرکدام از موارد مطروحه در سند توجه کنیم قطعا با چنین مشکلاتی مواجه می شویم. حل این مشکلات بیش از هر چیز به تلاش مدیران محتاج است و البته همگی باید نسبت به مصرف درست منابع حساس باشیم. شاید عده ای از شما کاربران عزیز بگویید که مردم که در شرایط کنونی درگیر مسائلی مثل بیکاری، تورم و... هستند با اجرای این طرح بیشتر تحت فشار قرار می گیرند؛ در حالی که اصلا چنین نیست و ارائه این سند برای توجه ما به ضرورت صرفه جویی و مصرف درست صورت گرفته است. صرفه جویی قطعا به معنی کم مصرف کردن نیست بلکه به معنای درست مصرف کردن است. در واقع با کم شدن هزینه هایی که به خاطر مصرف نادرست به جامعه تحمیل می شود و استفاده مناسب ازسرمایه هایی که از عدم اسراف منابع ناشی می شوند، کشور عزیزمان قطعا در جهت رشد اقتصادی و توسعه پایدار حرکت می کند.

تنظیم:س.آقازاده