سرمایه بیل گیتس در رصدخانه

تلسکوپ بزرگ پیمایشی هم دید (Large Synoptic Survey Telescope) در میان تلسکوپ های بزرگ رده ی 8 متر دنیا تلسکوپی بی همتاست. این تلسکوپ، نسبت به تلسکوپ های هم رده ی خود، سه مشخصه ی مهم دارد: میدان دید گسترده، سرعت بالای تصویربرداری و امکان تهیه ی تصویر از اجرام کم نور ژرفای آسمان با زمان نوردهی کوتاه مدت.

تلسکوپ LSST تلسکوپی بازتابی با قطر دهانه ی 4/8 متر است که ساخت آن در سال 1389/2010 آغاز و رصدخانه ی آن در سال 1394/2015 آماده ی بهره برداری می شود. البته آینه ی اصلی آن در سال 1387/2008 در آزمایشگاه نور دانشگاه آریزونا ساخته شده و سایر تجهیزات آن در حال آماده سازی است. قرار است این تلسکوپ در ال پنون در شمال شیلی در ارتفاع 2682 متری در کنار تلسکوپ های جنوبی جمینی و تلسکوپ تحقیقات اخترفیزیکی جنوبی نصب شود. میدان دید وسیع آن، این امکان را فراهم کرده است که با توجه به شرایط جوّی، طی سه یا چهار شب، از کل آسمان در دسترسش تصویرهایی با کیفیت بالا تهیه کند که طی یک سال حدود 000/200 تصویر از  از این تلسکوپ به دست می آید. این مقدار اطلاعات خیلی بیشتر از آن است که اخترشناسان توان پردازش و تحلیل آن را داشته باشند. با توجه به این که دوربین آن تصاویر 2/3 گیگا پیکسلی تهیه می کند، از نظر فنی مشکل ترین بخش پروژه انتقال و پردازش این حجم وسیع از اطلاعات است.

از هر صدها تصویر به دست آمده از این تلسکوپ فیلمی تهیه می شود که در کشف سیارک ها و اجرام کوچکی که امکان برخورد آن ها با زمین وجود دارد، بسیار کارآمد است. همچنین با استفاده از تصاویر اجرام اعماق آسمان، نقشه ای سه بُعدی و بسیار با کیفیت و با ژرفایی قیاس ناپذیر با نقشه های فعلی، از کل آسمانِ قابل رصد با این تلسکوپ تهیه خواهد شد. این نقشه در بررسی ماده ی تاریک و انرژی تاریک بسیار مفید خواهد بود.

برای داشتن چنین میدان دید بازی فناوری جدیدی به کار گرفته شده است. در این تلسکوپ به جای دو آینه، از سه آینه استفاده شده است. قطر آینه ی اول 4/8 متر، آینه ی دوم 4/3 متر و آینه ی سوم 5 متر است. آینه ی سوم در روزنه ای بزرگ به قطر 5 متر در درون آینه ی اول قرار می گیرد. در واقع مساحت گردآورنده ی نور آینه ی اول معادل تلسکوپی به قطر 68/6 متر است. نکته ی جالب در استفاده از این تلسکوپ، امکان دسترسی عموم مردم و منجمان آماتور به بخشی از داده های آن است، به طوری که علاقه مندان و آماتورها می توانند در خانه ی خود و با داشتن رایانه ی شخصی پروژه های با اهمیتی انجام دهند.

چند مرکز تحقیقاتی هزینه ی این پروژه را پرداخت می کنند. جالب است بدانید میلیاردرهای مشهوری چون چارلز سیمونی و بیل گیتس به ترتیب 20 میلیون و 10 میلیون دلار به این پروژه کمک کرده اند. البته هنوز لازم است 400 میلیون دلار دیگر برای این پروژه تأمین شود.

فاطمه عظیم لو

به نقل از: ماهنامه نجوم

تنظیم برای تبیان: م.ح.اربابی فر