علل و عوارض تنفس دهانی
تنفس دهانی، قیافه را عوض می کند!
تنفس دهانی، مشکلی است که خیلی ها به آن دچار هستند اما راحت از کنار آن می گذرند؛ در حالی که این مشکل می تواند عوارض خطرناکی به دنبال داشته باشد و در طولانی مدت، حتی بر چهره و زیبایی هم تاثیر منفی بگذارد. تنفس دهانی سبب می شود استراحت و خواب شبانه ی ما مختل شود و در طول روز، خواب آلودگی و کسالت به سراغ مان بیاید و کیفیت زندگی مان تحت تاثیر قرار بگیرد.
سلامت درباره ی این مشکل نسبتا شایع گفتگویی کرده است با دکتر مسعود پورشاهی، متخصص ارتودنسی و ارتوپدی ناهنجاری های فک و صورت....
آقای دکتر! تنفس دهانی چه زمانی مشکل ساز می شود؟
به طور طبیعی، تنفس از راه بینی سالم تر از تنفس دهانی است. در مسیر بینی، هوا تصفیه می شود و از نظر دما تنظیم شده و بازده اکسیژن آن هم بیشتر است.
البته در فعالیت های معمولی در زندگی عادی غالبا تنفس از راه بینی انجام می شود ولی وقتی که فعالیت بدنی افزایش پیدا می کند به تبع آن تنفس دهانی به تنفس بینی کمک می کند. این امر در ورزشکاران به خوبی دیده می شود. بنابراین تنفس دهانی می تواند مفید باشد اما زمانی که بدون فعالیت خاصی یا ورزش و در اغلب ساعات شبانه روز به خصوص هنگام خواب تنفس از راه دهان انجام شود عوارض مختلفی را ایجاد می کند که بستگی به شدت و علل آن دارد. آن چه والدین را در خصوص تنفس دهانی کودکان شان نگران می کند عوارضی است که روی فرم فک و صورت و دندان ها دارد؛ با این توضیح که تنفس دهانی در بزرگسالان اثری بر شکل فک و صورت نخواهد داشت.
چه عللی ممکن است سبب شود به جای تنفس از راه بینی، از دهان نفس بکشیم؟
مشکل اصلی، گرفتگی مسیر بینی است که بیماری های مختلفی مانند پولیپ بینی، احتقان مزمن بینی، سینوزیت، انحراف بینی و... در آن نقش دارد. عاملی مانند لوزه سوم هم می تواند مشکل ساز باشد. البته تنفس دهانی عادتی هم داریم که فرد در مسیر تنفسی بینی مشکل آناتومیک و بیماری انسدادی ندارد اما به تنفس از راه دهان عادت کرده و با تمرین می شود مشکل را حل کرد.
تنفس دهانی چه عوارضی دارد؟
خشکی دهان، افزایش پوسیدگی دندان ها، خشکی لب ها، التهاب و بیماری های لثه به دلیل تغییر پوشش طبیعی میکروبی دهان، بوی بد دهان و اثر سوء روی فرم فک ها و صورت از عوارض مهم تنفس دهانی است.
باز ماندن مداوم دهان، فشار جانبی روی فک بالا را نیز افزایش می دهد. همچنین اگر تنفس شدید دهانی در طول سال های رشد، از کودکی تا زمان بلوغ ادامه داشته باشد، فک بالا می تواند دچار تنگی یا کاهش عرض شده و سقف دهان عمیق و کام گنبدی شکل شود که می تواند روی تیغه بینی فشار بیاورد و انحراف بینی ایجاد کند. همه ی این عوارض مجددا تنفس دهانی را تشدید می کنند.
دیگر اینکه باز ماندن مداوم دهان، موقعیت زبان و شکل فک پایین را هم می تواند تغییر دهد و صورت، حالت دراز و کشیده پیدا می کند. از سوی دیگر، فردی که دچار تنفس دهانی است، برای آن که راحت تر نفس بکشد سر خود را به عقب خم می کند و این، روی اندام او اثر منفی می گذارد.
برای درمان چه باید کرد؟
ابتدا باید تشخیص صحیح داشته باشیم و با ارزیابی و معاینه ی دقیق بالینی و با کمک رادیوگرافی علت تنفس دهانی را مشخص کنیم. اگر مشکل انسدادی به دلیل آناتومیک و بیماری هایی مانند پولیپ یا التهاب لوزه ها و غیره باشد درمان توسط متخصص گوش و حلق بینی و با روش های دارویی و یا جراحی انجام می گیرد.
اما اگر تنفس دهانی، صرفا از روی عادت باشد؛ از یک روش تمرینی استفاده می کنیم؛ به این شکل که از بیمار می خواهیم یک تکه کاغذ را بین لب ها نگه دارد و از بینی تنفس کند. به محض باز کردن دهان کاغذ می افتد و فرد نسبت به تنفس دهانی خود آگاه می گردد. این تمرین به تدریج تنفس دهانی عادتی را رفع می کند.
و اگر تنفس دهانی برای یک مدت طولانی انجام شده باشد، چه؟
اگر تنفس دهانی شدید و طولانی باشد، معمولا موجب تنگی فک بالا می شود و متخصص ارتودنسی با کمک وسایل خاص به درمان این مشکل اقدام خواهد نمود. زمانی که تنفس دهانی درمان شود و ناهنجاری و مشکلات فک هم درمان شود اثرات سوء، روی فرم و شکل فک و صورت بیمار هم برطرف می گردد.
مصاحبه کننده: فاطمه یزدانی
اگر می خواهید با پزشکان سایت مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.
برای شرکت در بحث های انجمن سایت مرتبط با بهداشت و سلامت، اینجا را کلیک کنید.
*مطالب مرتبط:
رژیم غذایی بر پولیپ بینی موثر است
چرا جراحی بینی، تنفس را مشکل می کند؟
لوزه و بیماری های آن (1) و (2)
بخش تغذیه و سلامت تبیان
