رودسر؛ شهر تاریخ و تجارت

رودسر را باید در در 70 كیلومتری شرق رشت و 40 كیلومتری رامسر ببینید. یعنی جایی در مرز گیلان و مازندران.

شهری که ساکنانش را گالش‌ها، گیله مردها و مهاجرین تشکیل می دهند و روزگاری یکی از پایگاه های تجاری ایران بوده است.  رابینو در کتاب «ولایات دارلمرز گیلان»، درباره فرهنگ مردم رودسر می نویسد: «مردم رودسر، به ملایمت طبع و علاقه مندی به مذهب معروف هستند.» و این مهم ترین دلیل لقب گرفتن رودسر به شهر قم گیلان است.

ردپای تجارت در رودسر

تا حدود 150 سال قبل، رودسر شهر تجار بود که گیلان را به قطب مهم تجاری ایران و روسیه تبدیل کرده بود. روزگار پر رونقی که امروز تنها بازمانده آن معماری‌ تاجران‌ آن روزگار است و خاطره محوی در کتاب ها. حالا میدان شهرداری با در و دیوار تاریخی‌اش و بام های سفالی خانه‌های قدیمی کوچه پس کوچه‌های شهر هستند که تاریخ کهنه این شهر را روایت می کنند. میدان شهرداری رودسر، با ساختمان های قدیمی کناری اش، در زمان رضاشاه ساخته شدند. محلی‌های رودسر می‌گویند رضا شاه می‌خواست که مردم را در شهر نگه دارد، به همین علت ساختمان‌های اداری را کنار میدان و شهرداری ساخت و به این ترتیب کم‌کم شهر گسترش پیدا کرد. اگر به این میدان سری بزنید، می توانید ساختمان ثبت احوال، ثبت اسناد، دارایی، شهربانی، دادگستری، بنیاد علوی و یک دبیرستان را ببینید که این روزها با کمی تغییر و تحول، زندگی خود را ادامه می دهند.

ارفع تجار و حاج رئیس جزء مهمترین تجار رودسر بودند که هنوز هم خانه‌های تاریخی این اشراف‌زاده‌ها را می‌توان در یکی از کوچه‌های پشت میدان شهرداری دید. این دو برادر خانوادگی در یک محله زندگی می‌کردند که امروز به نام کوچه رئیسیان شناخته می‌شود. این کوچه شامل بیش از 6 خانه تاریخی با قدمتی بیش از 100 سال است. خانه ارفع‌ تجار که گفته می‌شود وضعیت مالی بهتری داشته، تقریبا بزرگترین خانه تاریخی رودسر محسوب می‌شود و می‌گویند زمانی که رضا شاه به این شهر آمد مهمان این خانه بوده است. این خانه امروز در اختیار نتیجه ارفع تجار، پسر "میرعلی اکبر ارفع‌زاده" است و با عنوان خانه میرعلی اکبر ارفع‌زاده در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است. خانه ای که در زمان رضا شاه پرچم روسیه بر بام آن به اهتزاز در آمده بوده و از روابط تجاری قوی ایران و روسیه حکایت می کرده است.

دیدنی های رودسر

اگر گذارتان به رودسر افتاد، ساحل ماسه‌ای و زیبای آن را از دست ندهید. این ساحل، یکی از مهمترین جاذبه‌های گردشگری استان گیلان است که یکی از قطب های والیبال ساحلی ایران به شمار می رود.

پارك جنگلی سفیدآب هم یکی دیگر از جاذبه های این شهر است که بومی های منطقه حتما پیشنهاد دیدن آن را به شما خواهند داد. این پارک که در جنوب شرقی استان گیلان قرار گرفته، تا مركز شهر رودسر 30كیلومتر فاصله دارد. در سفیدآب می توانید اسب سواری و دوچرخه سواری کنید و چند ساعتی از چشمه های آب گرم و رودخانه های زیبای آن بهره ببرید.

پل خشتی- آجری تمیجان هم که در روستای تیمجان در غرب رودسر قرار گرفته است و از پل های دوره صفوی و قاجار به شمار می رود، یکی از جاذبه های تاریخی این شهر است.

این پل بر روی رودخانه كهنه گوراب بنا شده كه قبلاً محل عبور راه  شاه عباسی بود. اگر گذارتان به این پل بیفتد، می بینید که پل شیبدار تمیجان از آجر قرمز رنگ و ساروج ساخته شده و سه دهنه بزرگ و دو دهنه كوچك با طاق های جناقی دارد.

بدنه و پایه های پل آجری است، ولی کف پل سنگ فرش است. در بدنه پل چند اتاق که طاق آنها به شیوه ی ماهرانه ای ساخته شده وجود دارد. این اتاق ها احتمالا محل اطراق رهگذران و کاروانیان در ایام بارندگی بوده است. پل تمیجان را می توانید در 6 کیلومتری جنوب غربی رودسر ببینید.

گنبد پیر محله هم یکی دیگر از نقاط تاریخی رودسر و از عجایب هفتگانه گیلان است که به صورت هشت ضلعی ساخته شده و بنای آن به دوره کیانیان نسبت داده می شود. این بنا در جنوب شرقی رودسر، در فاصله هفت كیلومتری «حسنك سرا» واقع شده و یك ایوان كوچك در سمت ورودی و دو اتاق كوچك در طرفین دارد. شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید که گنبد ساده و بی آرایه پیر محله دو لایه است و در داخل اتاق میانی، محرابی با دهنه ای به عرض 90 و بلندی 170 سانت تعبیه شده است. با توجه به معماری بقعه و نوع گورسازی كه شبیه سردابه است، این بنا شباهت به معماری دوره ایلخانی دارد.

وجه تسمیه رودسر

نام رودسر ترکیبی از دو واژه رود و سر است. سر در زبان دیلمی و پهلوی به معنی کنار بوده و بر همین اساس نام این شهر به کنار رود معنی می شود. با این حال، قدیمی های شهر هنوز هم نام های دیگر رودسر را در ذهن دارند. در دایره لغات آنها کوتم و هوسم معادل رودسر قرار گرفته است و اگر درباره تاریخ شهر از آنها سوال کنید برایتان حکایت معروف ضرابخانه شهر را خواهند گفت که نماد رونق منطقه بوده است. تاریخ را باید تا زمان شاه عباس اول ورق بزنید تا این خاطره قدیمی های رودسر را ببینید. در آن زمان یکی از روستاهای رودسر به نام تمیجان ضرابخانه‌ای داشت که سکه‌های کشور را ضرب می کرد و بعدها، باستان شناسان توانستند سکه های ضرب شده با تاریخ دوران را در محل ضرابخانه کشف کنند.

مقدسی، جغرافی‌دان معروف، در سال 375 هجری قمری در کتاب (احسن التقاسیم فم معرفه الاقالیم) می نویسد: «هوسم را بازار و مسجدی نیکو بوده که نزدیک محل و مقر حاکم بنا شده‌اند.» حمدالله مستوفی هم در سال 740 هجری قمری، از هوسم به عنوان بندر و لنگرگاهی یاد می‌کند که کشتی‌ها گرگانی و مازندرانی در آن پهلو می‌گرفتند و آذوقه حمل می‌کردند.

گروه گردشگری تبیان- رستم زاد