شكست امپراتور

دریم وركس همان شركتی كه شرك و نجات سرباز رایان و گلادیاتور را ساخته بود، حالا و با وجود همة فیلم های موفقش، ورشكست شدهسال 1994 وقتی استیون اسپیلبرگ تصمیم به تأسیس كمپانی دریم وركس گرفت، كمتر كسی فكر می كرد بعد از 10 سال این شركت عظیم ورشكسته شود.كمپانی NBC یونیورسال، بازوی صوتی تصویری شركت عظیم جنرال الكتریك، كمپانی دریم وركس را از رؤسای نامدارش خریداری كرد.طرح اصلی تأسیس این كمپانی، بسیار بلندپروازانه بود. استیون اسپیلبرگ بانی اصلی این طرح، دیوید گفن و جفری كاتزنبرگ را نیز به كار دعوت كرد و این سه كه به اتفاق SKG نامیده می شوند، دریم وركس را پایه گذاری كردند. جدا از این سه نفر، پل آلن، نفر دوم شركت مایكروسافت، 600 میلیون دلار در دریم وركس سرمایه گذاری كرد.

مثلث SKG مخفف نام سه شریك اصلی، برنامه های جاه طلبانه ای داشت. آن ها نمی خواستند دریم وركس فقط یك كمپانی عادی فیلمسازی هالیوود باشد، بلكه می خواستند یك هیولای رسانه ای برای قرن 21 تأسیس كنند. آن ها می خواستند دریم وركس فیلم های سینمای انیمیشن، تولیدات تلویزیونی، بازی های ویدیویی، پخش موسیقی و فعالیت های اینترنتی داشته باشد. آن ها قصد داشتند استودیوی عظیمی در نزدیكی فرودگاه لس آنجلس تأسیس كنند، اما گذشت زمان نشان داد كه بسیاری از برنامه های این سه نفر، چیزی جز توهم نبوده است. آن ها 5 سال با دوستداران محیط زیست و پرنده شناسان جنگیدند و بالاخره تسلیم شدند؛ تأسیس استودیوی رؤیایی آن ها منتفی شد و آن ها به ناچار پاركینگ استودیوی یونیورسال را اجاره و تبدیل به استودیو كردند. به دنبال آن، باقی ایده ها از هم پاشید. تجارت اینترنتی دریم وركس به اضافة تولید بازی های ویدیویی، یك افتضاح به تمام معنا بود و خیلی زود كنار گذاشته شد. دیوید گفن به رغم تهیه و پخش آلبوم های خوانندگان معروفی مثل جورج مایكل، هرگز نتوانست موفقیت چشمگیر قبلی خود را تكرار كند و عدم سوددهی شاخة موسیقی دریم وركس باعث شد تا آن را به كمپانی یونیورسال بفروشند.

پروژه های تلویزیونی دریم وركس هم نتوانست آرزوهای SKG را برآورده سازد. این پروژه با سریالی كه اسپیلبرگ برای شبكه HBO ساخت آغاز شد، اما خیلی زود این برنامه هم به یك سریال معمولی با تعداد بـینــندگان متوسط تبدیل شد. این شاخة كمپانی دریم وركس اخیرا با كمپانی فوكس و رئیس مولتی میلیاردر آن روپرت مرداك درگیری قانونی پیدا كرد و اوضاع از قبل هم بدتر شد.

اما به رغم این مسائل، موفقیت تولیدات سینمایی و انیمیشن دریم وركس بسیار جالب توجه بود. جفری كاتزنبرگ برمبنای تجارب خود از كمپانی دیزنی و با همكاری چند انیماتور جوان و نابغه بریتانیایی، فرار جوجه ای را تولید كرد. این انیمیشن 42 میلیون دلاری، 200 میلیون دلار در سراسر دنیا فروش كرد. هجویة تند دریم وركس بر ضد دیزنی یعنی شرك، 6برابر هزینة 60میلیون دلاری اش پول به جیب كمپانی سرازیر كرد و شرك2ی 75 میلیون دلاری، 916میلیون دلار در سراسر دنیا فروش كرد. فروش كارتون جدید آن ها یعنی ماداگاسكار نیز تاكنون 425 میلیون دلار بوده است.

فیلم های سینمایی این كمپانی نیز جدا از موفقیت های هنری كه موضوع بحث ما نیست، اغلب فروش بالایی داشتند.گلادیاتور، زیبایی امریكایی، نجات سرباز رایان، جنگ دنیاها، با والدین ملاقات كن و قسمت دوم آن، در كنار فروش DVD هایشان همگی فیلم های پرسودی بوده اند.

اسپیلبرگ همان اول كار برای تأسیس دریم وركس از كاتزنبرگ و گفن دعوت به همكاری كرد

حالا می توان پرسید پس ایراد كار كجا بود؟ چرا به رغم سود سرشار كمپانی از تولیدات سینمایی و انیمیشن، این شركت با بحران مالی روبه رو شد؟ پاسخ به این سؤال چندان ساده نیست. كارشناسان سینمایی، دلیل اصلی این مشكل را در مدیریت استیون اسپیلبرگ جست وجو می كنند. در واقع، اسپیلبرگ به عنوان یك مشاور تولید یا تهیه كننده، خیلی بیشتر از شرح وظایفش در تولید فیلم دخالت می كند. او دوست دارد در پروژه های مهم و بزرگ، علایق شخصی خود را در تصمیم گیری ها لحاظ كند و چون اساسا سرش خیلی شلوغ است، برنامه های تولید، بعضا با تأخیرهایی عذاب آور روبه رو می شوند؛ به نحوی كه بسیاری از فیلمسازان كه از خیلی از تأخیرهای پیش آمده شاكی شده بودند، پروژة خود را به كمپانی های دیگر ارائه كردند. از سوی دیگر، اسپیلبرگ علاقه به پروژه هایی داشت كه با مزاجش سازگار باشد. در واقع او از تولید پروژه هایی حمایت می كند كه اگر وقت داشت، می خواست خودش آن ها را بسازد! اگر نگاهی به عناوین فیلم های تولیدی دریم وركس طی یك سال بیندازید، تنوع چندانی را نخواهید دید. فیلم های دریم وركس، دیگر برای تماشاگران چندان غافلگیركننده نبودند.

فقط فیلم های خود اسپیلبرگ از این قاعده مستثنا بودند. مدیریت كلان اسپیلبرگ نیز داد مدیران تولید را در آورده بود. نكتة عجیب این كه این كمپانی به رغم تمام این مشكلات، 475 نفر كارمند ثابت دارد كه هزینة وحشتناكی را به مسؤولان تحمیل می كند، در حالی كه استودیو نیازی به این تعداد كارمند نداشته است.

تنش های داخلی باعث شد تا پل آلن (نفر دوم مایكروسافت) بدون تأخیر از كمپانی خارج شود.

اما فروش بسیار پایین سندباد و فروش نرفتن DVDهای شرك،2 بدترین ضربه ای بود كه به كمپانی وارد شد و به دنبال آن، ارزش سهام كمپانی در بورس وال استریت به شدت نزول كرد. ترس از ورشكستگی، با شكست تجاری وحشتناك آخرین فیلم آن ها یعنی جزیره، به یقین تبدیل شد. این اكشن 130میلیون دلاری ساختة مایكل بی، در هفتة اول فقط 12 میلیون دلار فروخت و تمام امیدهای SKG نقش برآب شد. در نهایت به دنبال مذاكرات دیوید گفن، امتیاز دریم وركس به كمپانی یونیورسال فروخته شد.

دریم وركس فقط استقلال شاخة انیمیشن خود را حفظ كرد. در این بین، اسپیلبرگ دیگر توان اجرایی خود را ندارد. البته او آن قدر ثروتمند است كه نیازی به پول بیشتر ندارد. حالا ثروت او به 7/2میلیارد دلار رسیده است.

اسپیلبرگ نتوانست ایروینگ تالبرگ دوم هالیوود، تهیه كننده و رئیس افسانه ای كمپانی مترو گلدوین مه یر باشد كه از صفر تا صدِ كمپانی را شخصا رهبری می كرد.

منابع: BBC، فاكس نیوز، رویترز

علیرضا آشوری