اعراب و بازی با دم شیر

مقدمه:

این روزها، روزهای حساسی در عرصه سیاست خارجی ایران است.اگرچه شورای امنیت تحریمهای ناعادلانه ای را علیه ایران وضع کرده است،آمریکا تحریمهای یک جانبه علیه ایران تحمیل کرده،اتحادیه اروپا قطع نامه تحریم مجزا صادر نموده و کانادا و استرالیا هم اقدامات مشابهی انجام داده اند ؛اما اقدامات و مواضع برخی همسایگان و کشورهای منطقه مانند برخی دول عربی ،بسیار قابل تامل است.

اگرچه همراهی و پیشی گیری دول غربی از یکدیگ در تحریمهای ایران امری قابل پیش بینی و هماهنگ شده جهت اعمال فشار غرب ضد برنامه صلح آمیز هسته ایران است اما باید توجه داشت در سالهای قبل حجم مبادلات سیاسی،اقتصادی و فرهنگی این کشورها محدود بوده است.دوری حوزه های منافع و قلمروهای جغرافیایی نیز باعث شده است که غرب جسورانه تر سیاستهای ضد ایرانی را دنبال کند.

اعراب از تعامل تا تقابل:

اما متاسفانه در مقابل برخی کشورهای عربی همسایه بدون درک از منافع ملی خود و مناسبات منطقه ای و نقش ایران در معادلات ژئواستراتژیک و ژئوپلوتیک منطقه وارد ورطه ای شده اند که از انتهای آن بی اطلاعند.اگرچه از ابتدای انقلاب اسلامی شیوخ محافظه کار منطقه موضعی منفی نسبت به انقلاب اسلامی داشتند و به یاری صدام حسین در جنگ علیه ایران شتافتند اما پس از پایان جنگ دریافتند ایران قدرتی منطقه ای و غیر متزلزل است و لذا فضای روابط خود را از تقابل به تعامل در عین رقابت تغییر دادند.این رویکردهای همگرا می توانست زمینه ثبات منطقه ای را فراهم سازد اما با آغاز فضای تقابل مجدد ایران و غرب بر سر پرونده هسته ای ایران، اعراب خلیج فارس که هم چنان ایران را رقیب استراتژیک و ایدئولوژیک خود می دانستند فضای مناسبات را به سمت تقابل کشاندند.این تقابل در این روزها از سوی اعراب به کنشهایی تبدیل شده که خارج از حد و قدرت این دول بوده و واکنش صریح دستگاه سیاست خارجی ایران را طلب می کند.در این تقابل دیگر مورد نزاع مسائل هویتی و فرهنگی مورد ستیزه نیست که این بار پس از دو دهه ثبات نسبی در روابط، اعراب مباحث امنیتی و عینی را در حوزه تقابل وارد می کنند.اخبار ذیل در این چارچوب قابل تحلیل است:

خبر اول:حرفهای اهانت آمیز عبدالله سعودی:

روزنامه فرانسوی "فیگارو " در گزارشی به قلم "جورج مالبرونو " نوشت: پادشاه سعودی كه روز گذشته با "باراك اوباما " رئیس‌جمهور آمریكا در كاخ سفید دیدار كرد، در جریان دیدار اخیر خود با "اروه مورن " وزیر دفاع فرانسه در جده، بی آنكه حرفش را سبك و سنگین كرده و سپس بیان كند، اقدام به گفتن سخنی نسنجیده و اصطلاحا "نجویده " كرد.

وی روز 5 ژوئن جاری (15 خرداد) در دیدار با مورن اعلام كرد: «دو كشور در جهان هستند كه شایستگی و لیاقت موجودیت را ندارند؛ یكی ایران و دیگری اسرائیل.»

فیگارو افزود: این انتقاد تلخ ملك عبدالله از ایران و اسرائیل به عنوان دشمنان عربستان، از سوی دو منبع دیپلماتیك و نظامی فرانسوی در پاریس تأیید شده است اما مشخص نیست كه واكنش وزیر دفاع فرانسه در زمان شنیدن این انتقاد از زبان پادشاه عربستان آن هم در نقطه اوج سفر دو روزه وی به این كشور و در حالیكه در میان مشتی از دیپلمات‌ها و عالی‌ رتبگان احاطه شده بوده، چه بوده است

خبر دوم:مواضع مشترک عبدالله سعودی و اوباما علیه ایران:

باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا و عبدالله پادشاه عربستان در پیامی مشترک، از تلاش های جهانی برای توقف برنامه اتمی جمهوری اسلامی، حمایت کردند. کاخ سفید واشینگتن می گوید پادشاه عربستان روز سه شنبه در دیدار با رییس جمهوری آمریکا با توجه به تلاش های اخیر بین المللی علیه ایران، آن را اقدامی خوانده که باید از آن حمایت شود.

این حمایت در حالی است که ملک عبدالله هیچ نگرانی از دویست کلاهک هسته ای اسراییل ندارد!

خبر سوم:بلوکه کردن حسابهای برخی شرکتهای ایرانی در امارات:

بانک مرکزی امارات متحده عربی در راستای اجرای دور تازه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران، روز دوشنبه دستور مسدود شدن 41حساب بانکی مربوط به اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی را صادر کرد.

یک هفته پیش از اعلام خبر انسداد حساب‌های بانکی ایرانی امارات همچنین اعلام کرده بود که 40 شرکت محلی و بین‌المللی را که تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را زیر پا گذاشته بودند تعطیل کرده است.

بانک مرکزی امارات در بخشنامه‌ای در این زمینه همچنین از تمام بانک‌ها، صرافی‌ها، و شرکت‌های سرمایه‌گذاری و مالی در امارات خواسته است که از پرداخت پول به اشخاص حقیقی و حقوقی که نام آنها در فهرست قطعنامه چهارم سازمان ملل علیه ایران دیده می‌شود، خودداری شود.

راهبردهای متقابل در حوزه های اقتصادی:

امارات متحده عربی

جمهورى اسلامى ایران از سال‌ها پیش روابط تجارى گسترده‌اى با امارات متحده عربى دارد، به طورى که حجم مبادلات

تجارى دو کشور به حدود 10میلیارد دلار در سال مى‌رسد که بیشتر آن به صادرات مجدد کالا از دوبى به ایران مربوط مى‌شود.حضور سرمایه های انسانی و مالی ایران در امارات و به ویژه دوبی به رونق و اهمیت یافتن این بندر که سابقه ای در حد چند دهه دارد،انجامیده است .

به نظر می رسد تجدید نظر در روابط اقتصادی با دوبی،یافتن ترمینالهای دیگر برای واردات کالا به ایران و تشویق ایرانیان فعال در امارات برای خروج سرمایه ها از امارات ضربه ای جبران ناپذیر به این شیخ نشین در این روزگار بحران و رکود اقتصادی می زند.

عربستان سعودی:

ایران سالانه حدود یکصد هزار زائر برای حج تمتع و بیش از ششصدهزار نفر برای عمره به عربستان می فرستد.بخش عمده ای از درآمد توریسم مذهبی عربستان بویژه در عمره مرتبط به معتمرین ایرانی است.رونق هتلها،رستورانها،بخش حمل و نقل زمینی و هوایی و بازار عربستان تا حدی مربوط به ایرانیان است.

اگرچه زیارت حرمین شریفین آرزو.ی هر مومن پاکباخته ای است اما شاید در برخی شرایط همانند سالهایی در ایام حضرت امام (ره) مصلحت نظام اسلامی در محدودیت و یا تحریم سفر حج و عمره است.در شرایطی که پادشاه سعودی بر موجودیت ایران با تمدن هفت هزار ساله می تازد او می بایست درسی تاریخی از ایرانیان بیاموزد.

نتیجه گیری:

اقدامات و مواضع اعراب حاشیه خلیج فارس به عنوان همسایه های ایران حاکی از رویکرد واگرایانه آنها در قبال ایران می باشد.

شیخ نشینهای حاشیه خلیج فارس  و  دولت عربستان سعودی به عنوان قدرت منطقه ای حامی آنها، اگرچه دارای پیشینه سیاسی و فرهنگی مذهبی مشترک با ایران هستند اما در عین حال به همواره به ایران به عنوان رقیب سیاسی و استراتژیک خود می نگریسته اند و فضای تقابل ایران و غرب بر سر مساله هسته ای برای آنها زمینه را برای به عینیت رساندن تقابلشان با ایران فراهم کرده است.سخنان اهانت آمیز شاه عربستان و مقایسه ایران و رژیم صهیونیستی،حمایت عربستان از آمریکا در تحریم ها علیه ایران و اقدام عملی امارات برای به عینیت رساندن تحریمها ضد ایران در این چارچوب قابل تفسیر است.اما واقعیتهای منطقه ای نشان دهنده این است که ایران دارای اهرمهای عینی و بالقوه ای برای پاسخگویی به این زیاده خواهی های اعراب است.در واقع وجود این اهرم ها باعث می شود تداوم این مواضع علیه ایران از سوی این کشورها مانند  بازی کردن با دم شیر باشد.

از مسوولان می خواهیم با در نظر گرفتن اصول عزت ،حکمت ومصلحت پاسخ لازم را به این کنشهای نابخردانه اعراب در نظر گرفته و اعمال کنند.  

گروه جامعه وسیاست