سایه سلطه دولت بر سر اکران

 طراحی جدول اکران فیلمهای سینمایی از سوی اداره کل نظارت و ارزشیابی چالشی تازه برای سینمای ایران است که نگرانیهایی را در میان سینماگران به وجود آورده است.

سمیه علیپور: بیان برنامه تازه اکران فیلمهای سینمایی از سوی علیرضا سجادپور رئیس اداره کل نظارت و ارزشیابی آن هم در شرایطی که براساس اظهارات این مدیر انتظار میرفت در ابتدای تابستان فهرستی از فیلم های مورد حمایت دولت در جریان اکران اعلام شود، دغدغه ای تازه میان سینماگران به وجود آورده است.

این نگرانی به نفوذ مستقیم دولت در تمام امور سینمای ایران از تولید تا اکران بازمی گردد و از سوی دیگر استقلال شورای صنفی نمایش را که از 20 سال قبل به عنوان نهاد متولی اکران فیلم های سینمایی شناخته شده بود، تهدید می‌کند.

برنامه‌ریزی دولتی در مورد اکران فیلم های سینمایی و خارج کردن اختیار از صنف، دو دلیل مشخص برای نگران شدن سینماگران نسبت به تصمیم جدید رئیس اداره کل نظارت و ارزشیابی است.

سجادپور: برنامه جدید تهدیدی برای شورای صنفی نیست

علیرضا سجادپور از مدتها قبل اعلام کرده بود در ابتدای تابستان حمایت دولت از برخی فیلم های سینمایی در جریان اکران به صورت آشکار اتفاق می افتد و مدیران دولتی درصدد هستند فهرستی از فیلم های مورد حمایت خود در عرصه اکران تعیین کنند. سجادپور زمانی که «کودک و فرشته» ساخته مسعود نقاشزاده در جریان اکران عمومی با کم توجهی و مشکلاتی مواجه شد بر این مسئله تاکید کرد که دولت در تلاش است ابتدای تابستان برنامه خود را در مورد حمایت از برخی فیلم ها در جریان اکران منتشر کند، اما ابتدای تابستان این اظهارت به گونه ای دیگر نمود پیدا کرد و سجادپور از ایجاد تحولی جدی در زمینه برنامه ریزی برای اکران فیلم ها خبر داد.

رئیس اداره کل نظارت و ارزشیابی در گفتگو با خبرآنلاین در این زمینه گفت: «جدولی که از سوی ارشاد تعیین میشود و در دستور کار شورای صنفی نمایش قرار میگیرد، تداخلی با روند کار مرسوم شورای صنفی نمایش ندارد. شورای صنفی نمایش تاکنون بعد از عقد قرارداد اکران فیلم های سینمایی در مورد کف و سقف فروش این کارها اظهار نظر و بر آن نظارت میکرد.»

او ادامه داد: «اقدام ما کاملاً  خارج از چارچوبی است که شورای صنفی نمایش قرار دارد و ما کاری را انجام می دهیم که تاکنون شورای صنفی از آن غافل بوده است. براین اساس نمیتوان گفت فهرست یاد شده خللی در جریان کار شورای صنفی نمایش به وجود میآورد.»

او در مورد برنامه ای که برای اجرای این طرح در نظر دارد، پیش از این اظهار داشته بود: « اولویت ما برای اکران فیلم‌هایی است که در جشنواره فیلم فجر شرکت داشتند و طبیعی است ترجیح دهیم برای نمایش این فیلم‌ها، جا باز کنیم.»

سجادپور اظهار داشت: «ما حتماً وارد بحث اکران و توزیع خواهیم شد و این دخالت مستقیم ما تا آخر سال 89 خواهد بود و ممکن است سال 90 هم، این کار را بکنیم و چاره‌ای هم نداریم، چون وضع اکران و توزیع، نامناسب است و هیچ مجموعه‌ای از آن راضی نیست. با شورای صنفی نمایش نیز هماهنگ کرده‌ایم که بدون این که به ساز و کار آنها لطمه‌ای بزند؛ ما این مداخله را انجام دهیم.

او گفت: «به زودی نیز جدول پیشنهادی‌مان را اعلام می‌کنیم که البته رسانه‌ای نخواهد شد، چون به هر حال احتمال تغییر وجود دارد ولی به صاحبان فیلم‌ها گفته می‌شود که اثرشان چه زمان و کجا اکران خواهد شد.

سجادپور در این باره که برخی فیلم‌ها زمان اکران‌شان تا فصل‌های آتی اکران 89 نیز مشخص شده، گفت: «رایزنی‌ها برای ادامه اکران به تعداد زیاد انجام شده و حتی شایع شده بود بعضی سینماها تا آخر سال برنامه‌های‌شان را بسته‌اند، ولی باید عرض کنم که برای ما اینها اعتباری ندارند.»

سجادپور در حالی این سخنان را ایراد کرد که به گفته او هنوز این تصمیم گیری با رای موافق جواد شمقدری معاون امور سینمایی همراه نشده است. طبق اظهارات این مدیر سینمایی مجوز اجرایی شدن این طرح تایید آن از سوی معاون امور سینمایی است.

او همچنین درباره جلسه ای که با اعضای شورای صنفی نمایش در این زمینه خواهد داشت، گفت: «این جلسه در پی درخواست اعضای شورای صنفی نمایش تشکیل میشود و نتیجه آن ارتباطی با نحوه عملی شدن این طرح ندارد.»

او در حالی این سخنان را درباره طرح جدید پیشنهادی مطرح میکند که در ماه‌های اخیر به دفعات بین خانه سینما و معاونت سینمایی مشکل ایجاد شد و تصور میشد معاونت سینمایی در مورد اکران فیلم های سینمایی وارد شود و ابتکار عمل را در این مورد که یکی از مهمترین و تاثیرگذارترین بخش های سینمای ایران محسوب میشود، در دست بگیرد.

سرتیپی: اجری طرح بعید است

علی سرتیپی، سخنگوی شورای صنفی نمایش از اظهارنظر مستقیم در مورد این طرح جدید خودداری کرد، با این حال درباره تاثیرات آن بر جریان فعالیت های شورای صنفی نمایش گفت: «به هرحال تصمیم گیری در مورد این طرح و جزئیات آن در جلسه اعضای شورای صنفی نمایش با علیرضا سجادپور رئیس اداره کل نظارت و رازشیابی اتفاق خواهد افتاد و باید برای اظهار نظر دقیق در مورد آن تا زمان برگزاری این جلسه و مذاکرات ما با سجادپور باید صبر کرد.»

سخنگوی شورای صنفی نمایش اجرایی شدن این طرح را دور از انتظار دانست و در مورد انتخاب نشدن رئیس شورای صنفی نمایش بعد از گذشته نزدیک به یک ماه از استعفای مهدی کرمپور، رئیس سابق این شورا و تاثیر آن بر قدرت این شورا، گفت: «دلیل تعیین نشدن رئیس شورا در این مدت روشن شدن شرایط و مشخص شدن وظایف شورای صنفی نمایش بوده است. برای تعیین رئیس باید برنامه ها و نوع کار شورا مشخص شود تا هماهنگی ها انجام شود. تصور میکنم هفته آینده این جزئیات روشن و رئیس شورا تعیین و معرفی شود.»

سرتیپی روز انتشار خبر برنامه جدید اداره کل در مورد اکران فیلم های سینمایی از این تصمیم ابراز بی اطلاعی کرد. او پیش از مهدی کرمپور مدت کوتاهی، رئیس شورای صنفی نمایش بود.

قدکچیان: اکران هم دولتی میشود

کامران قدکچیان اوایل دهه 80 به عنوان رئیس شورای صنفی نمایش مسئولتی سنگین در این شورا برعهده داشت. او به عنوان نماینده کانون کارگردانان سینمای ایران در مقطعی که شورای صنفی روزهای پرچالشی را پشت سر میگذاشت، ریاست شورا را برعهده داشت.

قدکچیان درباره برنامه تازهای که از سوی اداره کل و علیرضا سجادپور در مورد نحوه تصمیم گیری برای اکران فیلم های سینمایی مطرح شده، گفت: «معنی این اقدام دولتی کردن نتیجه کار شورای صنفی نمایش است. همانطور که دولت در عرصه تولید و سایر زمینه ها از جمله سیاست‌گذاری و مواردی از این دست، قدرت را در اختیار دارد، در مورد امور اجرایی و اکران فیلم های سینمایی نیز مهمترین نقش را برعهده خواهد گرفت تا به این ترتیب جریان اکران فیلم های سینمایی نیز دولتی شود.»

او با اشاره به نگاه غالب سینمای ایران به خبرآنلاین، گفت: «همانطور که در سایر امور سینما نیز دولت نقشی مهم ایفا میکند، در مورد اکران نیز دولت پیشگام خواهد شد تا همه چیز در سینمای ما یکدست تر و همه چیز به صورت دولتی درآید.»

قدکچیان آسیب های این شکل تصمیمگیری در مورد اکران فیلم های سینمایی را چنین تشریح کرد: «این شکل از کار عرصه را برای اعمال نظرهای شخصی به وضوح باز میگذارد. روشن است در نتیجه این نوع تصمیم گیری برخی از فیلم ها و افراد بیشتر مورد توجه خواهند بود و گروهی دیگر در سایه کارهایی که از آنها حمایت میشود، قرار میگیرند.»

او ادامه داد: «اختیار عمل برای برنامه ریزی و تصمیم گیری کاملاً در اختیار بخش دولتی سینمای ایران قرار میگیرد و همه اینها برخلاف قوانینی است که تاکنون در خانه سینما وجود داشته و همه به آن احترام میگذاشتند.»

رئیس اسبق شورای صنفی نمایش تاکید کرد: «خانه سینما براساس آیین نامه و اساسنامه اش مسئولیت هایی برعهده دارد که تعیین تکلیف در مورد اکران فیلم های سینمایی از جمله این وظایف است. افرادی به انتخاب صنف در شورای صنفی نمایش قرار میگرفتند و آنان در مورد اکران فیلم ها تصمیم گیری میکردند. واضح است هرگونه تصمیم گیری جمعی آن هم از سوی نمایندگان مورد تایید اصناف خانه سینما میتواند کمترین بار اعمال نظرهای شخصی را به همراه داشته باشد.»

قدکچیان با انتقاد از کیفیت فیلم هایی که تولید میشود و به نمایش عمومی درمیآید، گفت: «البته زمانی باید نگران شرایط اکران فیلم های سینمایی شد که فیلم های اکران شده هریک حرفی درست و بجا برای گفتن داشته باشند. در شرایطی که اغلب فیلم های سینمای ایران مشابه یکدیگر هستند و همه فضایی تکراری دارند کسی هم به سینما نمیرود و وضعیت چنین میشود که امروز شاهد آن هستیم.»

او درباره تاثیر طرح جدید بر استقلال شورای صنفی نمایش گفت: «به طور کلی وضعیت فعالیت شورای صنفی به گونه ای است که افراد حاضر در آن نمیتوانند به درستی کار خود را انجام دهند. کیفیت فیلم ها مسئله ای است که برای این افراد مشکلی جدی به وجود میآورد. پیش از این شورا براساس فصل و تناسب فیلمها با حال و هوای آن مقطع در مورد اکران آثار تصمیم گیری میکردند، اما امروز فضای فیلم های فصل تابستان با پاییز و بهار و زمستان تفاوتی ندارد. تنوع در فیلم ها دیده نمیشود و بر این اساس نوع اکران فرق نمیکند.»

قدکچیان اظهار داشت: «در حال حاضر بحث بر سر این است که چه کسی قدرت بیشتری دارد تا بتواند فیلمش را زودتر اکران کند و به سود برسد. وضعیت سینمای ما با دولتی شدن اکران و یا مسائلی از این دست چندان دچار مشکل نمیشود چون در شرایط کنونی هم وضعیت چندان متفاوت نیست، اما اگر سینمای ما در زمینه تولید دچار تحولی جدی شود و فیلم هایی با کیفیت و مناسب ساخته شود، آن گاه است که میتوان امیدوار بود، اتفاقی خوب در سینمای ایران رخ دهد.»

تنظیم برای تبیان : مسعود عجمی