اعمال و رخدادهای مهم نیمه رجب

-اعمال و عبادات پانزدهم رجب

ـ ازدواج حضرت علی (ع) با فاطمه زهرا(س) سال 2 قمری.

ـ تغییر قبله مسلمانان سال دوم هجری قمری.

ـ هلاكت معاویه بن ابی سفیان سال 60 هجری قمری.

ـ وفات حضرت زینب كبری(س) سال 62 هجری قمری.

ـ شهادت امام جعفر صادق(ع) سال 148 هجری قمری.

اعمال و عبادات پانزدهم رجب

شب پانزدهم رجب و روز آن، یكی از شب ها و روزهای مهم سال است و برای عبادت پیشگان و عارفان، از ایام ویژه سال به حساب می آیند.

درهای رحمت الهی در این شب و روز بر روی خلق گشوده می باشد و راه ها و درهای غضب الهی و بدفرجامی، بسته و یا بسیار كم رمق می باشد.

نبی مكرم اسلام(ص) درباره عظمت شب نیمه رجب فرمود: اذا كان لیله النصف من رجب امر الله تعالی خزان دیوان الخلائق و كتبه اعمالهم، فیقول لهم: انظروا فی دیوان عبادی و كل سیئه و جدتموها فامحوها و بدلوها حسنات.

یعنی: هرگاه شب نیمه رجب فرار رسد، خداوند سبحان به خزانه داران و كاتبان اعمال بندگان دستوری می دهد و به آنان می فرماید: در دفتر اعمال بندگان من نگاه كنید، هر گناه و بدی در آن دیدید، در این شب آن ها را محو كرده و تبدیل به حسنات نمایید.

هم چنین آن حضرت درباره روزه گرفتن روزهای 13، 14 و 15 و اقامه نماز و تهجد در شب های آن بسیار تأكید نمود و برای آن ثواب فراوانی بیان كرد.

احادیثی كه درباره فضیلت نیمه رجب وارد شده اند، بسیارند و از حوصله این مختصر، خارج ولیكن چكیده اعمال آن را به اختصار بیان می كنم:

الف -  شب نیمه رجب.

اعمال عبادی این شب شریف عبارتند از: 1- غسل. 2- احیا و شب زنده داری. 3- زیارت امام حسین(ع).  4- شش ركعت نماز (به نحوی كه در شب سیزدهم بیان شد). 5- سی ركعت نماز، كه در هر ركعت، پس از حمد، ده بار سوره توحید (قل هو الله احد) قرائت گردد. 6- دوازده ركعت نماز، كه در هر ركعت، سوره حمد، سوره توحید (قل هو الله احد)، سوره فلق (قل اعوذ برب الفلق)، سوره ناس (قل اعوذ برب الناس)، آیه الكرسی (الله لا اله الا هو الحی القیوم) و سوره قدر (انا انزلناه فی لیله القدر) را چهار بار بخواند و پس از سلام نماز، چهار بار بخواند: الله الله ربی، لا اشرك به شیئا و لا اتخذ من دونه ولیا. و هر چه می خواهد بخواند.

ب -  روز نیمه رجب

این روز، روز مباركی است و اعمال عبادی آن عبارتند از: 1- غسل. 2- زیارت امام حسین(ع).  3- ده ركعت نماز سلمان فارسی(رض)، بدین گونه كه در هر ركعت، پس از حمد، سه بار سوره توحید (قل هو الله احد) و سه بار سوره كافرون (قل یا ایها الكافرون) را قرائت كند و پس از هر سلام نماز، دست های خویش را بلند و بگوید:لا اله الا الله وحده لا شریك له، له الملك و له الحمد، یحیی و یمیت و هو حی لا یموت بیده الخیر و هو علی كل شی قدیر، الها احدا، فردا، صمدا، لم یتخذ صاحبه و لا ولدا.4- چهار ركعت نماز بخواند و پس از سلام نماز، دست ها را پهن كند و بگوید: اللهم یا مذل كل جبار و یا معز المومنین انت كهفی …

5- عمل "ام داوود" كه مهمترین اعمال این روز شریف است.

هر كسی كه می خواهد آن را انجام دهد، روزهای سیزده، چهارده و پانزدهم رجب را روزه بگیرد و در روز پانزدهم در نزدیكی ظهر، غسل كند و به هنگام ظهر، نماز ظهر و عصر را به جای آورد و نمازش را در جایی خلوت به جای آورده و كسی و یا چیزی وی را به خود مشغول نسازد و ركوع و سجود نماز را به نیكویی انجام دهد.

سپس به سوی قبله بنشیند و سوره حمد را صد بار، سوره توحید (قل هو الله احد) را صد بار، آیه الكرسی (لا اله الا هو الحی القیوم) ده بار و آن گاه سوره های ذیل را یكبار به طور كامل بخواند: سوره انعام، سوره بنی اسرائیل، سوره كهف، سوره لقمان، سوره یس، سوره صافات، سوره فصلت (حم)، سوره شوری (حم، عسق)، سوره دخان (حم)، سوره فتح (انا فتحناك لك)، سوره واقعه، سوره ملك (تبارك الذی)، سوره قلم (ن و القلم)، سوره انشقاق (اذا السماء انشقت) و ما بعدش تا آخر قرآن كریم را بخواند و چون از خواندن آیات قرآن، فراغت حاصل كرد، در حالی كه به سمت قبله است، این دعا را بخواند: صدق الله العظیم، الذی لا اله الا هو الحی …

پس از دعا، بر زمین سجده كند و دو طرف صورت خود را بر خاك گذارد و بگوید: اللهم لك سجدت و بك آمنت، فارحم ذُلّی و فاقتی و اجتهادی و تضرّعی و مَسكنتی و فقری الیك یا ربّ.

در این حال، كوشش نما كه اشكی از چشمانت جاری شود، اگر چه اندك باشد و این علامت استجابت می باشد.

گفتنی است كه عمل "ام داوود" را امام صادق(ع) به "ام خالد بربریه" مادر رضاعی خود و مادر داوود بن حسن مثنی بن امام حسن مجتبی(ع) آموخت و آن زن صالحه این عمل را در نیمه رجب انجام داد و از خداوند متعال مسئلت كرد، كه فرزندش داوود بن حسن مثنی را از حبس و شكنجه منصور دوانقی (دومین خلیفه عباسی) رهایی بخشد.

چیزی نگذشت كه فرزندش از حبس منصور در عراق رهایی یافت و در نزد مادرش در مدینه حاضر گشت.

آن گاه، داوود به همراه مادرش ام خالد بربریه، جهت عرض تقدیر و تشكر به محضر امام صادق(ع) حضور یافتند و امام صادق(ع) به وی فرمود: منصور دوانقی شبی ]همان شبی كه ام داوود دعا كرد[ امیرمؤمنان علی(ع) را در خواب دید و آن حضرت به منصور فرمود: فرزندم را آزاد گردان و الا تو را در آتش می اندازم. منصور، پایین پایش را نگه كرد و دید پر از آتش فروزان است. از خواب بیدار شد و بدنش به لرزه درآمد و در همان حال دستور آزادی تو را صادر كرد.

ازدواج حضرت علی (ع) با فاطمه زهرا(س) سال 2 قمری.

درباره تاریخ ازدواج حضرت علی(ع) با فاطمه زهرا(س)، اتفاق نظری میان مورخان و سیره نگاران نیست. برخی آن را در شب 21 ماه محرم، برخی در نیمه رجب  و برخی دیگر در ماه ذی الحجه بیان كرده اند و چون مشهور علمای ما، شب 21 محرم را انتخاب كرده اند، بدین لحاظ، این واقعه میمون و مبارك را، به خواست خدای متعال در مناسبات ماه محرم بیان خواهیم كرد.

تغییر قبله مسلمانان سال دوم هجری قمری.

پیامبر اكرم(ص) پیش از هجرت، ایامی كه در مكه معظمه حضور داشتند، نمازهای خویش را به سمت بیت المقدس، واقع در فلسطین به جای می آوردند، ولیكن طوری می ایستاد كه كعبه معظمه، میان وی و بیت المقدس قرار می گرفت و در واقع، به صورتی نماز می خواند كه كعبه و بیت المقدس، هر دو، قبله وی قرار می گرفتند.

پس از هجرت به مدینه منوره، از ربیع الاول سال اول تا نیمه رجب سال دوم هجری، به مدت هفده ماه، به سوی بیت المقدس نماز می گذارد و سایر مسلمانان نیز به پیروی از آن حضرت، به آن سمت عبادت می كردند.

در مدینه، یهودیان فراوانی زندگی می كردند و برخی از آنان، مسلمانان و به ویژه حضرت محمد(ص) را سرزنش كرده و می گفتند: شما تابع قبله مائید.

پیامبر(ص)، از این جهت اندوهناك بود و به آفاق آسمان ها نظر می كرد و منتظر امر پروردگار منان بود.

سرانجام در نیمه رجب سال دوم، هنگامی كه آن حضرت در مسجد "بنی سالم" مشغول نماز ظهر بود و دو ركعت آن را به سمت بیت المقدس به جای آورده بود، جبرئیل امین فرود آمد و بازوی مباركش را گرفت و او را به جانب كعبه برگردانید.

مسلمانان كه شاهد گردش پیامبر(ص) به سمت كعبه بودند، برخی تبعیت كرده و به سوی كعبه برگشتند و برخی دیگر، متوجه قضایا نشده و هم چنان به سوی بیت المقدس نماز گزاردند، تا این كه نماز تمام شد و پیامبر(ص) خبر نویدبخش تغییر قبله را به آگاهی همگان رسانید.

چون نماز پیامبر(ص) و برخی از مسلمانان، در یك وقت به دو قبله خوانده شد، مسجد بنی سالم، به مسجد "ذی القبلتین" شهرت یافت.

در آن هنگام این آیه شریفه بر رسول خدا(ص) نازل شد: قد نَری تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِی السَّماءِ فَلَنُوَلّیَنَّكَ قِبْلَهً تَرْضیها، فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ، وَ حَیْثُ ما كُنْتُمْ فَوَلّوُا وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ …

یعنی: نگاه های انتظار آمیز تو را به سوی آسمان ]برای تعیین قبله[ می بینیم. اكنون تو را به سوی قبله ای كه از آن خشنود باشی، باز می گردانیم. پس روی خود را به سوی مسجد الحرام كن و هر جا باشید، روی خود را به سوی آن بگردانید…

از آن پس، كعبه و مسجدالحرام، قبله گاه مسلمانان شد و از هر كجا عالم به سوی آن عبادت می كنند.

شیخ مفید، تغییر قبله را از نماز عصر ذكر كرد.

هلاكت معاویه بن ابی سفیان سال 60 هجری قمری.

معاویه بن ابی سفیان (صخر) بن حرب بن امیه، بیست و شش و یا بیست و دو سال پیش از هجرت نبوی، در مكه معظمه و در خانه پدرش ابوسفیان و یا خانه عتبه بن ربیعه، از زنی انتقام جو و عقده گشا به نام "هند بنت عتبه"، معروف به هند جگرخوار زاییده شد.

خانواده ابوسفیان، در دشمنی با پیامبر(ص) و انكار دین مبین اسلام و راه اندازی جنگ های گوناگون بر ضد مسلمانان و ایجاد فتنه و فساد و كشتار، معروف می باشند. به ویژه كردار زشت هند، مادر معاویه در مثله كردن بدن غرقه به خون حضرت حمزه سیدالشهدا(ع) و بیرون آوردن جگر وی و خوردن آن، بیش از همه، آنان را رسوا و در نزد همگان بی مقدار نمود.

به هر روی، معاویه در زمان عمر بن خطاب به حكومت شام دست یافت و در عصر عثمان بن عفان بر اقتدار خویش افزود و پس از كشته شدن عثمان و انتخاب حضرت علی(ع) به خلافت اسلامی، از پیروی خلیفه منتخب مسلمانان سرباز زد و پرچم مخالفت برگرفت و با تمام توان خویش، به مبارزه برخاست و جنگ بزرگ صفین را پی ریزی كرد و پس از شهادت حضرت علی(ع)، با خلافت مقبول امام حسن(ع) نیز به مبارزه همه جانبه پرداخت و سرانجام آن حضرت را با صلح تحمیلی از قدرت كنار زد و یكه تاز میدان شد و از آن زمان، به مدت بیست سال، خلافت مسلمانان را بر عهده داشت.

در این مدت، جنایات فراوانی مرتكب گردید و قتل و كشتار زیادی به عمل آورد. سرانجام در 86 و یا 82 سالگی در دمشق وفات یافت و در همین شهر، دفن گردید.

مورخان، تاریخ وفاتش را ماه رجب سال 60 قمری می دانند ولیكن در روز وفاتش اختلاف دارند. برخی چهارم، برخی پانزدهم و برخی بیست و دوم این ماه را روز وفاتش می دانند. ولیكن روز پانزدهم رجب، به روز وفات وی معروف شده است.

وفات حضرت زینب كبری(س) سال 62 هجری قمری.

حضرت زینب(س) در سال ششم و به روایتی در سال پنجم قمری، دو سال پس از تولد امام حسین(ع)، در حیات جدش حضرت محمد(ص)، در مدینه منوره دیده به جهان گشود.

پدرش امیرمؤمنان علی بن ابی طالب(ع) و مادرش فاطمه زهرا(س) دختر رسول گرامی اسلام(ص) می باشند. وی در خانواده ای دیده به جهان گشود كه مهبط جبرئیل امین و محل نزول وحی و ارتباط با ذات باری تعالی بود؛ همان خانواده و بیتی كه به گواهی قرآن مجید، ساكنان آن همگی پاك و پاكیزه و معصوم می باشند. زیرا جدش حضرت محمد(ص)، پدرش حضرت علی مرتضی(ع)، مادرش فاطمه زهرا(س)، برادرانش امام حسن مجتبی(ع) و امام حسین سیدالشهدا(ع)، بودند كه پنج تن آل عبا می باشند و انس و جنّ و فرشتگان به نام نامی آنان افتخار و تبرك می كنند.

به هر روی، این كودك سعادتمند، در خردسالی مادرش را از دست داد و در خانه خویش، به جای مادر مهربان مورد احترام همگان قرار گرفت.

وی در سنین جوانی از میان خواستگاران متعدد، با اذن و اجازه پدر ارجمندش حضرت علی(ع)، پسر عمویش عبدالله بن جعفر را كه جوانی اصیل، شرافتمند، دلیر، متعهد و سخاوتمند بود، پذیرفت و به عقد و نكاح وی درآمد و در خانه وی دارای فرزندانی چند شد، كه وجود دو تن از آن ها، قطعی و مورد اتفاق است و آن دو عبارتند از عون اكبر، كه در كربلا شهید شد و امّ كلثوم كه به ازدواج پسرعمویش درآمد. غیر از آن دو، نام فرزندان دیگری چون علی، عبدالله، عباس، جعفر و محمد نیز گفته شده است، كه مورد اتفاق جمعی نیست.

حضرت زینب(س) با این كه به خانه همسرش نقل مكان كرده بود، ولی هیچ گاه خانواده پدری خویش را ترك نكرد و در تمام رویدادها و حوادث كوچك و بزرگ در كنار پدر مهربان و برادران ارجمندش امام حسن(ع) و امام حسین(ع) بود و در واقع، پس از حضرت زهرا(س) رهبری زنان متعهد و ولایتمدار را بر عهده داشت و آن را به نیكی و شایستگی تمام اداره می نمود.

اوج ایثارگری، فداكاری و كمالات روحی وی در واقعه كربلا به منصه ظهور رسید. حضرت زینب(س) تا هنگامی كه برادرش امام حسین(ع) زنده بود، مشاور و مایه دلگرمی آن حضرت بود و با این كه فرزندی از وی به نام عون بن عبدالله در صحنه كربلا به شهادت رسیده بود، در عین حال تلاش فراوانی به عمل آورده كه روحیه رزمی اباعبدالله الحسین(ع) را با رفتار و گفتار خویش تقویت كرده و خاطر آن جناب را از بازماندگان، آسوده نماید. پس از شهادت امام حسین(ع) فصل نوینی در حیات سیاسی و اجتماعی حضرت زینب(س) آغاز گردید و وی با سرپرستی اسیران و بازماندگان شهیدان كربلا و تحمل اسارت كوفه و شام و خواندن خطبه های غرّا در مجلس عبیدالله بن زیاد در كوفه و در مجلس یزید بن معاویه در شام، قیام برادرش امام حسین(ع) را به كمال رسانید و به افشاگری حكومت جائرانه یزید پرداخت و چنان صحنه را بر وی تنگ كرد كه كه یزید با تمام تكبرها و غرورهای شیطانیش، سر تسلیم فرود آورد و از كشتن امام حسین(ع) و یارانش اظهار ندامت كرد و آن را به گردن عبیدالله بن زیاد انداخت و بدین لحاظ در صدد دلجویی از اسیران و بازماندگان واقعه كربلا برآمد و آنان را محترمانه به مدینه منوره برگردانید.

حضرت زینب(س) پس از بازگشت به مدینه، بر اثر داغ از دست دادن عزیزان و اندوه بی پایان واقعه كربلا، از نظر جسمی روز به روز ضعیفتر می شد و توان خویش را از دست می داد و سرانجام پس از هیجده ماه و پنج روز از واقعه كربلا و در 56 سالگی، در 15 رجب سال 62 قمری وفات یافت.

محل وفات اندوهبار و به تبع آن، محل دفن بدن مطهرش، چندان مورد اتفاق مورخان و سیره نگاران نیست. برخی آن را در مدینه، برخی در شام و برخی در مصر می دانند.

هم اكنون، غیر از قاهره مصر كه بارگاه مجللی به نام وی وجود دارد و مزار دوستداران اهل بیت(ع) در شمال افریقا است، در حاشیه جنوبی شهر دمشق ]پایتخت سوریه[ و در شهرك زینبیه نیز زیارتگاه باشكوهی وجود دارد كه شیعیان و دوستداران اهل بیت(ع) از سراسر دنیا برای زیارت قبر مطهر آن بانوی بزرگ علوی و فاطمی، بدانجا می روند و با خواندن فاتحه و قرائت قرآن، بر روح بلند دختر امیرمؤمنان(ع)، یعنی حضرت زینب كبری(س) درود و سلام می فرستند.

شهادت امام جعفر صادق(ع) سال 148 هجری قمری.

درباره شهادت امام شیعیان شیعیان، حضرت أبی عبدالله امام جعفر صادق(ع)، دو روایت ذكر شده است. روایت نخست، دلالت دارد كه آن حضرت در 25 شوال، به شهادت رسید و روایت دوم می گوید كه در نیمه رجب سال 148 قمری، به واسطه زهری كه از سوی منصور دوانقی (دومین خلیفه عباسی) به وی خورانیده شد، مسموم و پس از چند روز بیماری به شهادت رسید.

چون نظر مشهور و معروف علمای شیعه، روایت نخست است و اكثر آنان قائلند كه آن حضرت در 25 شوال به شهادت رسید، بنابراین ویژه نامه حضرت امام صادق علیه السلام هر ساله در سایت تبیان در 25 شوال تولید می شود  .