چطور از قطب نما استفاده کنیم؟

روش استفاده از قطب نما بسیار آسان است، ولی برای آنهایی که می خواهند

در مناطق نا آشنا سفر مطمئنی داشته باشند، قطب نما به تنهایی کافی نیست.

اولین چیزی که باید بیاموزید جهت های اصلی است: شمال(N)، جنوب(S)، شرق(E)

و غرب(W). در این میان جهت شمال از همه مهم تر است.

اگرچه انواع متعددی از قطب نما در بازار موجود است، ولی در اینجا بطرز کار با قطب نمای با صفحه قاعده ای که متداول تر است اشاره می شود. این قطب نما که در جریان جنگ جهانی دوم اختراع شد، صفحه مستطیلی شکلی دارد که روی آن پیکانی به نام جهت نمای مسیر (DIRECTION OF TRAVEL ARROW) حک شده است. همچنین عقربه دو رنگ مشکی و قرمز متحرکی در روی آن وجود دارد که همان سوزن قطب نما است. در برخی از قطب نما ها سوزن ممکن است قرمز و سفید باشد ولی، در هر حال، نوک آن یعنی قرمزش، همواره رو به قطب شمال مغناطیسی زمین خواهد ایستاد.

اگر می خواهید به سمتی بروید که بین دو جهت از چهار جهت اصلی قرار دارد، نام آن دو را با هم ادغام کنید. مثلا اگر مایلید به سمتی حرکت کنید که درست بین شمال و غرب واقع است، باید بفهمید شمال غرب بر روی قطب نما کجاست. سپس محفظه قطب نما را بچرخانید تا شمال غرب روی محفظه دقیقا جایی قرار گیرد که پیکان جهت نمای مسیر با آن تلاقی می کند.

قطب نما را در دستتان بگیرید. آن را کاملا صاف نگه دارید تا سوزن بتواند بچرخد. سپس خود شما به همراه دستتان و کل قطب نما بچرخید، فقط مطمئن شوید که محفظه قطب نما نمی چرخد. آن را همینطور بگردانید تا سوزن قطب نما با خطوط داخل محفظه قطب نما هم ردیف شود.

دقت کنید تا بخش قرمز (شمال) سوزن، در جهت شمال محفظه قطب نما قرار گیرد. اگر جنوب آن در امتداد شمال قرار گیرد، دقیقا در خلاف جهت مورد نظر حرکت خواهید کرد. این اشتباه در میان مبتدیان بسیار متداول می باشد. لذا همواره کنترل مجددی داشته باشید تا مطمئن شوید درست عمل می کنید. مشکل دیگر می تواند جاذبه های مغناطیسی موضعی باشد. به همراه داشتن اشیائی از جنس آهن یا انواع مشابه آن می تواند باعث اختلال در حرکت عقربه شود. حتی وجود یک گیره کاغذ روی نقشه ممکن است مساله ساز شود. مطمئن شوید که اقلامی مشابه در اطراف قطب نما نباشد. همچنین احتمال تاثیر گذاری جاذبه های مغناطیسی موجود در خاک (انحراف مغناطیسی) نیز وجود دارد که بسیار نادر است.

اگر مطمئن هستید کارتان را درست انجام داده اید، به سمتی حرکت کنید که پیکان جهت نما نشان می دهد. برای اینکه از مسیر خارج نشوید، حداقل در هر صد متر یک بار به قطب نما نگاه کنید. ولی به قطب نما خیره نشوید. یکبار که جهت را یافتید نقطه ای در دور دست را هدف قرار دهید و به آنجا بروید. این موضوع زمانی اهمیت بیشتری پیدا می کند که از یک نقشه استفاده می کنید.

برای اجتناب از حرکت در جهت مخالف، باید خورشید را دنبال کنید. وسط روز خورشید تقریبا در جنوب است (در نیمکره جنوبی در شمال). بنابراین اگر ظاهرا به سمت شمال قرار گرفته اید و خورشید در صورت شما می تابد، باید قدری تجدید نظر کنید.

چه موقعی به این تکنیک نیاز دارید؟

زمانی که بدون نقشه در جایی قرار گرفته اید که نمی دانید کجاست، ولی اطلاع دارید که در نزدیکی تان جاده ای، کوره راهی، نهری و یا رودخانه ای وجود دارد، اگر با کمک قطب نما در جهت درست حرکت کنید، گم نخواهید شد. به این ترتیب می دانید که به کدام جهت بروید یا حداقل به طور تقریبی در کدام سو حرکت کنید تا به آنجا برسید. بنابراین تنها کار لازم این است که محفظه قطب نما را بچرخانید. به این ترتیب جهت حرکت، جایی خواهد بود که پیکان جهت نما با محفظه تلاقی می کند. اما نمی توان به این روش بسنده کرد چون این تکنیک چندان دقیق نیست. با کمک این روش در جهت صحیح حرکت کرده و دور خودتان نخواهید چرخید ولی باید خیلی خوش شانس باشید اگر با این روش بتوانید مکان کوچکی را بیابید!

اگر قصد دارید در منطقه ای ناشناخته، گردشی طولانی داشته باشید، همیشه به نقشه ای خوب که عوارض زمین (مثل کوه، صخره، دریاچه) را تحت پوشش خود داشته باشد، نیاز خواهید داشت. بخصوص اگر از جاده خارج می شوید. همین رابطه متقابل نقشه و قطب نما است که تاثیر آن را دو چندان می کند.

استفاده ار قطب نما به همراه نقشه

این تکنیک بسیار با اهمیت بوده و باید به خوبی آموخته شود. زمانی که هم از قطب نما و هم از نقشه استفاده می کنید، قطب نما واقعا کارایی لازم را خواهد داشت و شما قادر خواهید بود تا در مناطقی که به آنها آشنایی ندارید، بدون نیاز به دنبال کردن جاده ها، با اطمینان و به دقت راه خود را پیدا کنید. به هر حال این کار قدری تمرین و تجربه می خواهد.

اصول کار تا حد زیادی مشابه آن چیزی است که در بخش قبل آمده است ولی این بار برای تعیین مسیر درست، از یک نقشه استفاده می کنید. نقشه ای را بردارید. در نگاه اول یک نقشه تعیین موقعیت بسیار پیچیده بنظر می رسد ولی عملا اینطور نیست. شما می خواهید از نقطه A که جاده را قطع می کندبه صخره ای واقع در نقطه B بروید. البته برای اینکه در استفاده از این تکنیک موفق شوید باید مطمئن باشید که واقعا در نقطه A هستید. حالا قطب نما را روی نقشه بگذارید طوری که لبه آن در نقطه A قرار گیرد. لبه مورد نظر، لبه ای است که با پیکان جهت نما موازی باشد. سپس نقطه B را در امتداد همان لبه قرار دهید. البته شما می توانستید از خود پیکان جهت نما یا یکی از خطوط موازی استفاده کنید ولی معمولا استفاده از لبه قطب نما راحت تر است. برخی معتقدند که در این مرحله باید با یک مداد، خطی در امتداد مسیر حرکت کشید ولی خلاف آن توصیه می شود زیرا این کار وقت گیر است بدون آنکه دقت را افزایش دهد.

در هوای بارانی، نقشه ممکن است در اثر باران خراب شود و در هوای طوفانی نیز باد می تواند نقشه را با خود ببرد. در این حالت باید نقشه را در داخل کیسه پلاستیکی شفافی قرار داد و آن را طوری بست که باد آن را نبرد. از همه مهمتر چیزی که روی نقشه کشیده می شود می تواند جزئیات مهم آن را پنهان کند. باید دقت کنید که لبه قطب نما یا پیکان جهت نما از نقطه A تا B قرار گیرد. اگر اشتباه کنید دقیقا در خلاف نقطه مورد نظر حرکت خواهید کرد.

قطب نما را به صورت ثابت روی نقشه نگه دارید. در مرحله بعدی خطوط و پیکان تنظیم جهت را با خطوط نصف النهاری نقشه همراستا کنید. خطوطی از نقشه که به سمت شمال می روند مد نظر است. در حالی که لبه قطب نما به طور دقیق از A تا B کشیده شده، محفظه قطب نما را طوری بچرخانید که خطوط تنظیم جهت محفظه با خطوط نصف النهاری نقشه همراستا شود. در این مرحله کاری نداشته باشید که چه اتفاقی برای سوزن قطب نما می افتد.

اگر از موقعیت درست محفظه قطب نما مطمئن شدید، می توانید قطب نما را از روی نقشه بردارید. اکنون می توانید درجه محفظه را از جایی که پیکان جهت نما و محفظه با هم تلاقی می یابند بخوانید. مراقب باشید تا پیش از رسیدن به نقطه B هدف، محفظه نچرخد.

مرحله آخر مشابه بخش قبلی است. قطب نما را در دست گرفته کاملا صاف نگهدارید تا سوزن بتواند بچرخد. آنگاه ضمن اطمینان از عدم چرخش محفظه، خود شما، به همراه دستتان و کل قطب نما بچرخید. آن را همچنان بگردانید تا اینکه سوزن با خطوط داخل محفظه هم ردیف شود.

اکنون وقت حرکت است. ولی به منظور حد اکثر دقت باید به شیوه خاصی عمل کنید. قطب نما را در دستتان نگه دارید به گونه ای که سوزن کاملا در امتداد پیکان تنظیم جهت باشد. سپس با دقت تمام سمتی را به عنوان هدف انتخاب کنید که پیکان جهت نما نشان می دهد . در امتداد جهت تعیین شده، به نقطه خاصی از آن منطقه که تا جای ممکن در فاصله دوری قابل رویت باشد خیره شوید. سپس به آنجا بروید. فراموش نکنید که محفظه قطب نما نباید بچرخد. در جنگل متراکم شاید به چند بار انتخاب هدف نیاز باشد.

راهیابی با جی پی اس

اگر در طبیعت گم شدید...

زنده ماندن در صحرا

گم نشوید؟!

گروه گردشگری تبیان- الهام مرادی

برگرفته از سایت بیابان های ایران