حركتِ هماهنگِ ساده و دایره مرجع
به حركت نوسانی یك آونگ فكر كنید. این حركت را چگونه میتوان مورد بررسی قرار داد؟
چه وجه اشتراكی بین حركت آونگ و خطكشِ در حال نوسان وجود دارد؟
به دو حركتِ نوسانی زیر توجّه كنید.
برای مشاهده فیلم این جا را کلیک کنید.
به حركت یك ستاره در كهكشان توجه كنید. یك نوسان كامل آن هفتاد میلیون سال طول میكشد!
برای مشاهده فیلم این جا را کلیک کنید.
ظاهراً همانند سایر تحلیلهای فیزیكی بهتر است حركت نوسانی را به شكل روابط كمّی و ریاضی بیان كنیم. در واقع همانند هر حركت دیگری، ما میتوانیم حركتِ هماهنگِ ساده را برحسب جابهجایی، سرعت و شتاب توصیف كنیم.
قبل از بررسی حركتهای نوسانی، بررسی یك حركت ساده نوسانی بسیار مفید و راه گشا است.
به توپ متصّل به یك صفحه دواّر فكر كنید. این توپِ در حال حركتِ یكنواختِ دایروی است. از این به بعد ما به این صفحه دواّر، دایره مرجع میگوییم.
فرض كنید سایه توپ روی پردهای بیفتد. به نظر شما حركت سایه توپ چگونه خواهد بود؟ مسیر حركت سایه روی پرده، چه شكلی است؟
حال فرض كنید كه پرده به سمت بالا حركت كند و اثر سایه توپ نیز دایماً روی پرده ثبت شود، به نظر شما حركت سایه توپ بر پرده چه شكلی را حاصل میكند؟
حال به توپ متصّل به فنری (كه در حال نوسان است) فكر كنید.
اگر به این توپ یك قلم بسیار سبك وصل كنیم و (همانند شكل زیر) اجازه دهیم كه قلم روی پرده اثر بگذارد، چه شكلی بر روی پرده حاصل میشود؟
اگر پرده به سمت بالا حركت كند، چه شكلی روی پرده حاصل میشود؟
برای مشاهده فیلم این جا را کلیک کنید.
از مقایسه حركت سایه توپ واقع بر دایره مرجع و توپ متصّل به فنر چه نتیجهای میگیرید؟
اكنون درصدد آن هستیم كه جابهجایی، سرعت و شتاب توپِ در حال حركت یكنواخت ( روی دایره مرجع) را با دقت بیشتری بررسی كنیم. البته در آینده كاربرد این مطالب را در تحلیل سایر حركتهای نوسانی خواهیم دید.
گروه مدرسه اینترنتی سایت تبیان - تهیه: محسنی
تنظیم: سمیرا بادامستانی