گفت‌وگو با كارگردان «حیران»
با ترس از نمایش واقعیت‌ها نباید صحنه را خالی كرد .
امیدوارم «حیران» این‌بار در شبكه نمایش خانگی دیده شود .
شالیزه عارف‌پور كارگردان فیلم «حیران»كه در زمان اكران عمومی این فیلم در ایران حضور نداشت، این روزها كه فیلم در شبكه نمایش خانگی عرضه شده است، درباره‌ی اولین ساخته‌ی بلند سینمایی‌اش گفت: امیدوارم «حیران»لااقل این‌بار در پخش رسانه‌های خانگی دیده شود. چراكه امیدوار بودم ساخت این فیلم و به تصویر كشیدن یكی از مشكلات جامعه،خانواده‌ها و شهروندان و مخاطبان را درگیر و متاثر كند.
كارگردان این فیلم در گفت‌وگویی با ایسنا، با اشاره به اكران عمومی محدود "حیران" عنوان كرد: اتفاقی كه برای اكران این فیلم افتاد به شدت دردناك بود و مهجور بودن این فیلم در اكران مسلما برای من بسیار ناراحت‌كننده بود.
وی با بیان اینكه در زمان اكران اولین ساخته‌ی بلندش در ایران نبوده اظهار كرد:می‌دانم كه پخش‌كننده این فیلم از ماه‌ها قبل در تلاش بود تا این فیلم را در یكی از گروه های سینمایی به نمایش در آورد اما نمی‌دانم چه كسانی و با چه سلیقه‌هایی به دسته‌بندی فیلم‌ها می‌پردازند و بر چه اساس یا فاكتوری نام‌هایی مانند فرهنگی،خاص یا هنری را بر روی فیلم‌ها می‌گذارند؟
كارگردان «حیران» ادامه داد: علی‌رغم تمام تلاش‌های تهیه‌كننده و پخش‌كننده ،این فیلم در زمان اكران در گروه فیلم‌های فرهنگی قرارگرفت و در نمایشی بسیار محدود تنها 17 یا 18 روز و در 5 سالن و آن هم به شكل تك سانس و در ساعت‌های نامناسب به نمایش در آمد. در واقع هیچ چیز این قضیه به اكران شبیه نبود.
عارف‌پور تصریح كرد:گویی قرار بر دیده نشدن «حیران» بود، در حالی كه مضمون و نوع نگاه این فیلم پتانسیل ارتباط و جذب مخاطب را دارا بود و فكر می‌كنم كه اگر به شكل درست به نمایش در می‌آمد، مردم هم از آن استقبال می‌كردند.
این كارگردان با اشاره به نمایش‌های خارجی این فیلم عنوان كرد: «حیران» در نمایش‌های خارج از ایران با استقبال بسیار خوبی مواجه شد. نگاهی تازه به مقوله عشق و موضوع مهاجرت از جمله مباحثی بود كه باعث شد ایرانیان و غیر ایرانیان با فیلم ارتباط خوبی برقرار كنند. ولی افسوس كه هم‌وطنانم در كشور خودم با اكران آنچنان نامناسب موفق به تماشای فیلم نشوند.
عارف‌پور درباره‌ی اینكه چرا به این شكل اكران تن داده بود هم توضیح داد: زمانی طولانی صرف شد اما در نهایت علی‌رغم تمام تلاش‌های مصطفی شایسته (پخش‌كننده فیلم) با ناامیدی كامل به این نتیجه رسیدند كه انگار تصمیم بر این است فیلم اینگونه اكران شود.
كارگردان «حیران» در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره نگاه رخشان بنی‌اعتماد و شباهت این فیلم به آثار این كارگردان عنوان كرد: علاقه من به سینمای اجتماعی و طبیعتا نوع نگاه و شیوه فیلمسازی رخشان بنی‌اعتماد یكی از دلایل همكاریم با ایشان بود و طی سال‌ها همكاری از او بسیار آموخته‌ام و تأثیر همان آموزه‌ها و هم سلیقگی‌ها می‌تواند باعث شباهت‌هایی كه به نظر شما آمده باشد. البته این‌بار حضور رخشان بنی‌اعتماد در مقام مشاور و تهیه‌كننده در كنارم بی‌نهایت ارزشمند و حتی به مراتب آموزنده‌تر بود. خانم بنی‌اعتماد برایم همراهی صمیمی، پشتیبان و همیشگی است و دوباره در كنار او بودن برایم تجربه‌ای بی‌نهایت گران‌بها بود.
وی درباره‌ی تاثیر حضور رخشان بنی اعتماد در زمان فیلمبرداری«حیران»توضیح داد:رخشان بنی اعتماد سعی می‌كرد حتی المقدور سر صحنه نیاید تا فیلم آنطور كه من تشخیص می‌دهم پیش رود و بعدها شائبه‌ای به وجود نیاید ولی طبیعتا در كل سعی می‌كردم تا جایی كه لازم است از تجربیات ایشان استفاده كنم.
عارف‌پور درباره‌ی حضور باران كوثری نیز در فیلم «حیران» گفت: «باران» را از سال‌ها قبل می‌شناختم و با خصوصیات وی و توانایی‌های بازیگری‌اش آشنا بودم. از همان ابتدا كه جرقه‌های اولیه طرح به ذهنم زده شد به «باران» برای نقش «ماهی» فكر می‌كردم و در این رابطه با نغمه ثمینی كاملا هم عقیده بودیم و فیلمنامه براساس حضور او نوشته شد و پس از اتمام به رخشان بنی‌اعتماد و جهانگیر كوثری ارایه شد.
وی از حضور زنده‌یاد خسرو شكیبایی در این فیلم یاد كرد و افزود: این فیلم آخرین حضور خسرو شكیبایی در سینماست و برای من كاركردن با ایشان اتفاق بسیار ویژه‌ای بود.
این كارگردان یادآور شد: قبلا در «سارا» و «درد مشترك» تجربه همكاری با خسرو شكیبایی را داشتم و از همان زمان سودای همكاری با ایشان را داشتم. او علی‌رغم بیماری و كسالتش، انرژی بی‌نظیری برای كار می‌گذاشت كه بی‌شك الگوی گران قدری برای جوانان ما بود. به هر حال حضور او در این فیلم برای من تجربه ویژه‌ای بود و تأثیر و جذابیت شخصیت پدربزرگ به این مسأله برمی‌گردد كه جان‌بخش آن خسرو شكیبایی بود.
كارگردان «حیران» درباره‌ی اینكه چقدر از نقش پدربزرگ حیران به نظریات زنده‌یاد شكیبایی بر می‌گشته هم توضیح داد: با وجود اینكه از ابتدا نقش پدربزرگ برای او و با توجه به خصوصیت‌های خاص وی نوشته شده بود و او نیز بسیار پایبند و متعهد به اصل فیلمنامه بود. اما نوع بازی و شیرینی ذاتی او بود كه به مراتب نقش را جذاب‌تر كرد.
عارف‌پور در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره‌ی سینمای اجتماعی و سختی‌های این ژانر خاص به صحبت پرداخت و به ایسنا گفت:سینما و مشخصا سینمای اجتماعی آیینه‌ای از واقعیت‌های جامعه است و با به تصویركشیدن موضوعات قابل بحث و جدی در پی نگاهی نقادانه به جامعه و پیرامون است. ولی متأسفانه در شرایط فعلی مسوولین تاب رویارویی و چه بسا نقد آن را ندارند.به همین دلیل پرداختن به موضوعات اجتماعی هیچ گاه مورد حمایت لازم قرار نمی‌گیرد و كما اینكه در موارد متعدد همین موضوع موجب می‌شود كه فیلمسازان وفیلمنامه‌نویسان خیلی كمتر به سراغ این نوع سینما بروند.
وی ادامه داد: همیشه یكی از دغدغه‌های ذهنی من مسأله مهاجرین و مهاجرت بوده و قصد داشتم با ساخت این فیلم تأثیر و دریچه‌ای تازه در نوع نگاه مردم به این مقوله باز كنم. خصوصا نگاه‌هایی كه نسبت به مهاجرین و به ویژه مهاجرین افغان وجود دارد. چراكه معتقدم اگر افرادی خارج از كشور خود مرتكب كارهای غیراخلاقی می‌شوند اصلا قرار نیست مشكلات یك عده معدود به كل جامعه آنها تعمیم داده شود.
عارف‌پور در عین حال گفت:اما زمانی كه به من اجازه داده نمی‌شود كه فیلمم را به شكلی درست به نمایش بگذارم تمام راه‌ها به روی من فیلم‌ساز بسته می‌شود و شاید به همین دلیل است كه این روزها فیلمسازان كمتر به سراغ ژانر اجتماعی می‌روند. هرچند كه به شخصه بر این باورم كه با ترس از نمایش واقعیت‌ها، نباید صحنه را برای نوعی دیگر از سینما كه در شرایط فعلی در جریان است، خالی كرد.
وی با تاكید بر اینكه در «حیران» قصد نداشته صرفا به بحث افغانی‌ها و زندگی و مشكلات آنها بپردازد،تصریح كرد:قصد داشتم با نگاهی واقعی داستان عشقی را بازگو كنم كه مسائل فرهنگی-اجتماعی در آن تاثیر بسزایی گذاشته است. این فیلم ممكن بود در هر جای دنیا و با هر ملیت و قومیتی ساخته شود. در واقع مساله من در این فیلم این بود كه هم مساله مهاجرت را مورد نظر قرار دهم و هم به این نكته بپردازم كه زنان ایرانی برای گرفتن حق اقامت برای همسر و فرزندان خود دچار مشكل هستند.
در بسیاری از نقاط دنیا زنان می‌توانند برای همسر و فرزندانشان در كشور خود اقامت بگیرند. اما در ایران اگر یك زن ایرانی با فردی خارجی ازدواج كند باید همسر و فرزند او برای ورود به ایران ویزا بگیرند. این مساله برای من بسیار مهم بود و تفاوت و نابرابری ها میان زن و مرد در جامعه‌ی ما بسیار زیاد است و متاسفانه حقوق برابر در قوانین ما پیش بینی نشده و فقط در حد شعار و در ظاهر اتفاقاتی افتاده است.
عارف‌پور در بخش دیگری از گفت‌وگویش با ایسنا درباره‌ی پایان بندی «حیران» خاطر نشان كرد: پایان‌بندی فیلم در واقع همان پایان تلخ رفتن «حیران» بود. با صحنه پایانی، تماشاگر می‌تواند تصوری این‌چنین داشته باشد كه ممكن است، «حیران» دوباره بازگشته باشد.
وی درباره‌ی حضور فرهاد اصلانی و ژاله صامتی در این فیلم هم اظهار كرد:فرهاد اصلانی را از سال‌ها پیش و از زمان تئاتر «عشق‌آباد» می‌شناختم. از همان زمان به نظرم بازیگری توانا و ویژه بود و از همان ابتدا به وی برای نقش پدر فكر می‌كردم. همیشه از بازی‌های درخشان، ژاله صامتی لذت برده بودم و در خاطرم مانده بود و برای همین به نظرم زمینه‌ای كاملا مناسب برای نقش آسیه (مادر ماهی) بود.
عارف‌پور به حضور و نقش مهرداد صدیقیان در «حیران» اشاره كرد و افزود:در ابتدا خیلی اصرار داشتم كه حتما نقش «حیران» را یك افغانی بازی كند، اما با زمان كمی كه داشتیم، تمام گزینه‌ای مطابق با تمام ویژگی‌های «حیران» پیدا نكردیم و به همین دلیل به سراغ یك بازیگر ایرانی رفتیم و مهرداد صدیقیان به خوبی از عهده این نقش برآمد.
وی در ادامه به تاثیر حضور و تهیه‌كنندگی جهانگیر كوثری و رخشان بنی‌اعتماد اشاره و عنوان كرد: بی‌نهایت از تجربه همكاری با ایشان خوشحالم و امیدوارم تمام كارگردان امكان و فرصتی داشته باشند تا با تهیه‌كنندگانی از این دست همكاری كنند.
این كارگردان هم‌چنین به همكاری‌های بسیار خوب حسین جعفریان، فیلمبردار این فیلم پرداخته و اظهار كرد:حسین جعفریان در این راه، همراه،دوست و همكاری بسیار خوبی بود و همكاری ایشان مانند تصاویری كه درفیلم وجود دارد به نوعی استثنایی محسوب می‌شد.
عارف‌پور در پایان گفت‌وگویش با ایسنا هم با اشاره به عرضه این فیلم در شبكه‌ی نمایش خانگی تصریح كرد: امیدوارم فیلم «حیران» این بار دیده شود و تماشاگران بیشتری داشته باشد. چراكه برای من حتی یك تماشاگر هم مهم است و دوست دارم مردم كشور خودم هم این فیلم را ببینند.
به گزارش ایسنا،«حیران» براساس متنی از نغمه ثمینی به روایت قصه دختری روستایی به نام ماهی با بازی باران كوثری می‌پردازد. او با جوان مهاجر افغانی با نام «حیران» كه نقش آنرا مهرداد صدیقیان بازی می‌كند آشنا می‌شود و با وجود مخالفت‌های خانواده با او ازدواج می‌كند، پیوندی كه پیامدهای بسیاری را به دنبال دارد.
تنظیم برای تبیان: مسعود عجمی
