تبیان، دستیار زندگی

اعراب فعل مضارع؛ قسمت دوم

وقتی یکی از ادوات جزم بر سر فعل مضارع مرفوعی بیاید، حرکت آن را تغییر داده و آن را تبدیل به فعل مضارع مجزوم می کند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

 

اعراب فعل مضارع (قسمت دوم)

اهداف درس:

1-  آشنایی با فعل مضارع مجزوم

2-  بیان علامت های جزم در فعل مضارع

3-  آشنایی با جملات شرطی

4-  بیان ادوات شرط و معانی آن ها

 

فعل مضارع مجزوم چیست؟

وقتی یکی از ادوات جزم بر سر فعل مضارع مرفوعی بیاید، حرکت آن را تغییر داده و آن را تبدیل به فعل مضارع مجزوم می کند.

این ادوات جزم عبارتند از:

 لم: لم تذهب فاطمه إلی المدرسه: فاطمه به مدرسه نرفت.

لمّا: لمّا تذهب فاطمه إلی المدرسه: فاطمه هنوز به مدرسه نرفته است.

 لام أمر: لِیَعلم علیٌّ الدرسَ: علی باید درس را فرا گیرد.

 لا نهی: لا تحزن: ناراحت نباش.

وقتی فعل مجزوم شود، حرکت ساکن در انتهای آن ظاهر می شود و یا آن که « نون » از انتهای فعل حذف می شود. همان طور که دیدید در صیغه های 1- 4- 7- 13 و 14 حرکت ساکن ظاهر می شود که اعراب اصلی نام دارد و در صیغه های 2- 3- 5- 8- 9- 10 و 11 علامت جزم فعل به حذف نون است که اعراب فرعی نام دارد.

 

اعراب فعل مضارع



جمله شرطی چیست؟

جمله شرطی جمله ای است که دارای 3  رکن اصلی است:

1-  ادوات شرط

2- فعل شرط

3- جواب شرط

کلماتی که در ابتدای جملات شرطی می آیند ادوات شرط نام دارند.

نکته:

ادوات شرط دو فعل را مجزوم می کنند هم فعل شرط و هم جواب شرط.

 

تمرین:

فعل شرط و جواب شرط را در جملات زیر ببینید:

 
1- إن تَکسَل تَخسَر                                         

2-  مَن یَطلُب یَجِد

3-  مَتی یَصلُح باطِنُک یَصلُح ظاهِرُک

4-  ما تتعَّلَم فی الصِّغَر یَنفَعکَ فی الکِبَر

5-  مهما تَأمُر بِالخَیرِ أَفعَلهُ

6-  أینما تذهب تَنجَح

لازم به ذکر است که ادوات شرط 12 تا هستند که تنها 6 مورد از آن ها در این جا ذکر شده است.

 

معنای ادوات شرط

إن: اگر

ما: هر چه

مَن: هر کس

مهما: هر چه

مَتی: هر وقت

أینما: هر جا

نکته:

 دقت کنید « إِن » از ادوات جزم و « أَن » از ادوات نصب است.

سؤال:

چنان چه فعل شرط یا جواب شرط یا هر دوی آن ها در جمله، فعل ماضی بودند اعراب آن ها چگونه ظاهر می شود؟

پاسخ: چون فعل ماضی، مبنی است حرکت آن تغییر نمی کند و محلاً مجزوم است مثال:

إن خَرَجتَ، رأیتَ علیّاً : اگر خارج شوی علی را می بینی.

 

و قابل توجه دوستان این که در جملات شرطی، فعل ماضی به صورت مضارع ترجمه می شود.

 

نکته:

گاهی بدون آن که ادات شرط بر سر جمله ظاهر شود، جمله شرطی شده و فعل و جواب آن مجزوم می شوند و این زمانی است که جمله، طلبی باشد یعنی فعل شرط به صورت طلب ظاهر شود که مانند:

( امر ) – قُم أَکرِمکَ: برخیز تا تو را گرامی دارم.

( نهی ) – لا تنجَل یُحببکَ الاخرون: بخل نورز تا دیگران دوستت داشته باشند.

 

گروه مدرسه اینترنتی سایت تبیان - تهیه: فاطمه شیرزاده

تنظیم: سمیرا بادامستانی