تبیان، دستیار زندگی
. زیولکوفسکی ضمن اینکه پدر راکت در روسیه شناخته شده است، به علت ارائه نظریات و تئوریهای با ارزشش نسبت به اسلاف خود در زمینه ی چگونگی دسترسی به ستارگان پدر غیرقابل انکار کیهان نوردی نیز می باشد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

پایه گذاران ساخت موشک(1)

از آنجا که اسامی محققان و دانشمندان پرتلاشی که در این زمینه فعالیت داشته اند، بیش از آن است که بتوان در این مقالات توضیح داد و در پیگیری گام به گام تاریخ موشک، کسانی هستند که پس از ابراز نظریات و افکار خود در تمام عمر مورد تمسخر واقع گردیده و بعد هم فراموش شده اند، لذا در این سری مقالات به طور اجمال به شرح حال چهار نفر از فعالان پیشتاز در صنعت موشک که با نبوغ فوق العاده ی خود در سیر تکاملی موشک سهم بسزایی داشته اند. و هیچ وقت فراموش نخواهند شد، می پردازیم.

زیولکوفسکی kONSTANTIN TSIOLKOVSKY

این دانشمند در17 سپتامبر 1857 در دهکده ی ایزوسک (IZHEVSKY) در جنوب غربی روسیه به دنیا آمد. زیولکوفسکی ضمن اینکه "پدر" راکت در روسیه شناخته شده است، به علت ارائه نظریات و تئوریهای با ارزشش نسبت به اسلاف خود در زمینه ی چگونگی دسترسی به ستارگان "پدر" غیرقابل انکار کیهان نوردی نیز می باشد.

او که از سنین جوانی همواره از ناراحتی گوش رنج می برد، به علوم فیزیک و هوانوردی اشتیاق فراوان داشت و در 16 سالگی برای شرکت در سمیناری در مورد علوم و ریاضیات به مسکو رفت و در راستای علاقه مندی به این دو رشته بود که در مدرسه ی دهکده ی بوروسک (BOROVSK) در 90 کیلومتری جنوب شرقی مسکو شغل معلمی ریاضیات و فیزیک را قبول نمود.

زیولکوفسکی

او در این شغل، مطالعات جدی و فراوانی در مورد کیهان شناسی نمود و محل سکونت خود را به مرکز تحقیقات نسبتاً بزرگی تبدیل و مدلهای مختلف راکت را جمع آوری کرد. در سال 1897 زیولکوفسکی در 40 سالگی اصول موتورهای کنترلی را تعریف و در سال بعد کتابی «تحت عنوان ورود به مدارات ماهواره ای از زمین» منتشر کرد. در پی مطالعات مداوم، کتاب دیگری با نام «کیهان نوردی» با استفاده از موتورهای عکسل العملی به رشته تحریر در آورد. او با مندلیف (MENDELEEW) نیز تماسهایی داشت، مندلیف طی نامه ای به زیولکوفلسکی اطلاع داد که کارهای او اتلاف وقت است، علی هذا به عنوان انجمن شیمی از او خواست که آنها را از محاسبات آینده، مطلع سازد. او این حرف را با آرامش فیلسوفانه تحمل نمود و کما کان دست از فعالیت بر نداشت.

زیولکوفسکی طرح موتورهای سوخت مایع را ارائه نمود و متذکر شد که راکتهای با سوخت مایع به علت دارا بودن قابلیت انعطاف در حین سوختن و سهولت کنترل مناسب تر نسبت به راکتهای با سوخت جامد مزیت داشته و بنابراین بر موتورهای با سوخت جامد، ارجحیت دارند.

او استفاده از سوختهای مایع هیدروژن، اکسیژن و ئیدروکربونهایی، مانند پروگول را توصیه می نمود. در خلال این کار زیولکوفسکی مقالاتی منتشر کرد که اصول ریاضی پرواز موشکهای کیهان نوردی در این مقالات به بحث گذاشته شده است. طبق محاسبات او امکان مسافرت بین سیارات و یا استفاده از ماهواره و ایستگاههای فضایی در مدارات مختلف زمین امکان پذیر است. او ثابت کرد برای ورود به مدار زمین رسیدن به سرعت 8 کیلومتر در ثانیه ضروری می باشد. در سال 1903 این دانشمند دستگاه کاملی را معرفی نمود که قادر به حمل انسان به فضا بود. نیروی محرکه ی این راکت را اکسیژن مایع و هیدروژن تشکیل می داد. وی با درک مشکلات نیروی محرکه، موتورهای چند مرحله ای را پیشنهاد و فرمولهای قوانین حرکت در فضا را ارائه نمود. این دانشمند بعد از جنگ جهانی اول داستانی تحت عنوان «خارج از فضا» نوشت که علاقه مندان قابل ملاحظه ای را به خود جلب نمود و تا حدودی به محبوبیت او افزود.

همزمان با دکتر «هوچینگ» «گودارد) در آمریکا و «اوبرت» در آلمان که مطالعات خود را در این رشته ادامه می دادند و «هرمن اوبرت» مشغول نوشتن کتابی به نام "سفر به فضا" بود، شاید زیولکوفسکی هرگز اسم هیچ یک از این دو تن را نشنیده بود. کارهای آنها (موضوع موشک و مسافرت به فضا) در دنیا موجب شد که این علاقه در روسیه نیز توسعه یابد و باعث انتشار رساله ی سال 1903 این دانشمند شود، در اصل، این رساله زمانی منتشر شد که دنیا آمادگی قبول مطالبش را نداشت. رساله ی مذکور بعدها مجدداً انتشار یافت و سرانجام در سال 1924 از این دانشمند تقدیر شایانی به عمل آمد.

در سال 1932 جشن هفتاد و پنجمین سال تولد زیولکوفسکی به طور شایسته ای برگزار شد و مجله ها و روزنامه های شوروی مطالب فراوانی درباره اش نوشتند. ارتباطات او با انجمن و روش دوستانه ی مردمی که آثارش را می خواندند، منتج به این شد که تاحدی تشویقهای مالی نیز از او به عمل آید. کوچکترین کار تحقیق نیاز به پول داشت، آن هم بیش از پولی که یک معلم می توانست خرج کند، بنابراین، وقتی آکادمی سنت پیترزبورگ قبول کرد او را در کارش یاری کند و همچنین زمانی که روزنامه ی اطلاعات مقداری پول جهت انجام تحقیقاتش فرستاد، بی نهایت خوشحال شد و از این لحاظ خوانندگان روزنامه 55 روبل و آکادمی 475 روبل برایش فرستادند. در واقع این پول نمی توانست حتی هزینه تلفن کردن او را تأمین نماید. وقتی فهمید برای آزمایشها به یک تونل باد احتیاج دارد، با حرفه ای که یاد گرفته بود در سال 1881 آن را ساخت. یکی از متخصصین بزرگ که در این رشته کتابی به نام موشک و مسافرت به فضا نوشته، ادعا می کند که شاید این تونل باد اولین تونل باد در دنیا باشد ولی به یقین در روسیه اولین است.

کشتی فضایی

یک سال پس از ساخت تونل باد، پست تازه ی معلمی در کالوگا که نسبت به شهرهای پیشین دارای امتیازاتی بود، به وی پیشنهاد گردید و او اثاثیه ی خود را به این محل منتقل کرد و تا سال 1920 شغل معلمی را در آنجا ادامه داد.

در سالهای آخر عمر این دانشمند، چند انجمن موشک سازی به کار ساختن موشک اشتغال داشتند و اگر این دانشمند ده سال دیگر زنده می ماند، نمونه ای از این موشکها را که به صورت باران مهلک بر لندن می بارید به چشم می دید، ولی او چنین هدفی را در نظر نداشت.

از شروع کار او به سال 1898 اقدام قابل ملاحظه ای در این زمینه نشد تا اینکه در اکتبر 1957 یعنی صد سال و یکماه بعد از تولد او، نخستین قمر مصنوعی جهان به نام «اسپوت نیم: از شوروی به مدار زمین پرتاب گردید.

اینکه دنیا نتوانست به موقع از نظریات این دانشمند بزرگ بهره گیرد و اهمالی که دیگران، در استقبال از نظریات او مبذول داشتند، به هیچ وجه از افتخاری که شایسته ی یک معلم متواضع مدرسه و محقق کیهان نوردی به نام کنستانتین ادواردویچ زیولکوسفی است، نمی کاهد.

این دانشمند نابغه که نتیجه ی تحقیقاتش برای ساختن موشک V1 آلمانی مورد استفاده قرار گرفته و علی رغم داشتن محدودیت، تلاشهای ارزنده ای در ساخت موتور راکت و مطالعات کیهان نوردی داشت، عاقبت در 11 سپتامبر 1935 در 78 سالگی در گالوگا (KALUGA) در حالی که نزدیک به 5000 آثار علمی به صورت مقاله و کتاب از خود بجای گذاشت، چشم از جهان فرو بست.

تهیه کننده: محسن مرادی