دانش‏آموزان بی انگیزه در مدرسه و راهبردهای افزایش انگیزش

اشاره

همه‏ی ما از اهمیت انگیزه در زندگی آگاهی کامل داریم، با این حال بیش‏تر ما احساس می‏کنیم در زندگی به اندازه‏ی کافی دارای انگیزه نیستیم. انگیزه به ما کمک می‏کند تا احساس رضایت‏خاطر کنیم، درباره‏ی خودمان احساس مسئولیت نماییم و بر زندگی خود تسلط داشته باشیم.. بی‏انگیزگی در بین دانش‏آموزان این نگرانی را در والدین و معلمان به‏وجود می‏آورد که شاید آن‏ها نتوانند در مورد خود به درستی عمل کنند، به بیراهه بروند یا حتی زندگی خود را تلف کنند. موقعیت و شرایط محیط آموزشی از جمله عواملی است که با بی‏انگیزگی دانش‏آموزان ارتباط نزدیک دارد. معلم مهم‏ترین نقش را در مدرسه ایفا می‏کند و چگونگی عملکرد دانش‏آموز به رفتار معلم بستگی دارد. برای معلم انگیزه‏ی دانش‏آموز هم به‏عنوان هدف و هم به‏عنوان وسیله‏ی پیشرفت در سایر زمینه‏ها اهمیت بسیار بالایی دارد. لذا در این بحث به‏طور مختصر ابتدا با علائم دانش‏آموزان بی‏انگیزه و سپس به سبب‏شناسی و راهکارهای مناسب جهت بالا بردن انگیزه‏ی لازم در دانش‏آموزان خواهیم پرداخت.

نشانه های بی انگیزگی در دانش آموزان

- ناتمام گذاشتن کارها

- خودداری از انجام تکالیف

- عدم تلاش برای حل مشکل خود

- مشکل در تصمیم‏گیری

- انتظار کمک از دیگران

- بی‏توجهی و بی‏دقتی

- تمایل نداشتن به فعالیت های بدنی

- آوردن بهانه‏های متعدد برای انجام ندادن کارها

- داوطلب نشدن برای انجام کارها

- عاجز بودن در تنظیم فعالیت حال و آینده

- میل دائمی به قرار داشتن در حالت استراحت

- به سر بردن دائمی در رویا

- قدرت تمرکز فکری پایین

-تنبلی نمودن و از زیر باز مسئولیت، شانه خالی کردن

عوامل مختلفی که منجر به کاهش انگیزه در دانش‏آموزان می‏شود:

- عدم هماهنگی بین میزان تکالیف مدرسه با توانایی‏های دانش‏آموزان

- یکنواخت بودن محیط آموزشی با توجه به پیشرفت‏های عصر حاضر که می‏توان از وسایل کمک آموزشی مثل نوار ویدیو، سی‏دی، اینترنت و... استفاده کرد.

- عدم کنترل والدین نسبت به وضعیت تحصیلی فرزندانشان

- بی‏ارتباط بودن تکالیف با نیازهای روزمره

- مشکلات خانوادگی نظیر محول نمودن کارهای منزل به فرزندان از طرف والدین

- انجام کاری برای دریافت حقوق و ساعات غیر مدرسه برای کمک به وضعیت اقتصادی خانواده.

- تشویق نشدن برای انجام تکالیف منظم

- افسردگی‏های خفیف

- داشتن تجربیات و شکست‏های تلخ متعدد

- عدم برخورداری از تجربیات موفق

- در معرض شماتت و تنبیه بودن

- نقایص فیزیولوژیکی و بدنی

- وجود نابسامانی، مشاجرات لفظی و درگیری در خانواده

- طلاق در خانواده

- وابسته بودن به والدین و انجام کارهای کودک به‏وسیله‏ی آن‏ها

- محرومیت از امکانات اولیه

- داشتن بیماری شدید

راهبردهای افزایش انگیزه در دانش‏آموزان

- اطمینان از وضیعت جسمانی دانش‏آموز از نظر معاینه‏ی شنوایی و بینایی:

- ایجاد هماهنگی بین تکالیف مدرسه با توانایی دانش‏آموزان

- متنوع کردن محیط آموزشی با استفاده از وسایل کمک آموزشی مثل فیلم، عکس، ماکت و...

- دادن تکالیف مرتبط با نیازهای دانش‏آموزان

- توجه به حاصل فرایند کار و تلاش دانش‏آموز (عدم نمره محوری در کلاس)

- استفاده درست از کلمات و جملات توسط والدین و معلمان.

والدین و معلمان گاهی از اوقات با سخنان به ظاهر ملایم و بی‏ضرر، موجب کاهش انگیزه در دانش‏آموز می‏شوند. آنان به دانش‏آموزی که در آستانه‏ی مردود شدن است می‏گویند: « ما می‏دانیم تو یک نابغه نیستی، توقع هم نداریم معجزه‏ای از تو ببینیم. فقط می‏خواهیم در حد توانایی‏ات درس بخوانی، اگر نمره‏ی قبولی بگیری ما راضی خواهیم بود.» این نوع گفتار، دیگر به دانش‏آموز این امکان را نمی‏دهد که برای رسیدن به درجات عالی آموزش تلاش کند؛ اگر هم نهایت کوشش خودش را هم به خرج بدهد، بیش از یک « قبولی» انتظاری دیگر از خود ندارد. پیامی که می‏تواند منجر به ایجاد انگیزه در فرد شود این است:

- دادن خودمختاری و استقلال به دانش‏آموز در جاهایی که امکانش وجود دارد.

- تشویق‏های کلامی به شکل توصیفی، مثال: « رضا می‏بینم که عمل ضرب را خوب فهمیده‏ای.»

- نشاندن دانش‏آموز در جلوی کلاس یا در کنار هم‏کلاسی‏هایی که می‏توانند الگوی نقش مثبت برای او باشند، صدا زدن دانش‏آموز در کلاس در موارد متعدد، ارائه‏ی بازخورد در موارد متعدد، تقسیم تکالیف حجیم به بخش‏های کوچک‏تر

- کمک به والدین در درک واقع‏بینانه از توان یادگیری دانش‏آموز.

- دادن فرصت به دانش‏آموزان در بیان معلومات خود و آن‏چه خارج از کلاس از خانواده و دیگران آموخته‏اند.

کتاب معلم و دانش‏آموز - نویسنده: گینات هایم ، مترجم: سیاوش سرتیپی.

مرکز یادگیری سایت تبیان - تنظیم: شكوفه باصری