سفیران زیبایی با موهای بلوند

آن روزها همه‌چیز در چشم‌های تاتی خلاصه می‌شد. با هم می‌خندیدیم، گریه می‌كردیم. بازی می‌كردیم و درددل. چشم‌های مشكی و براقی كه با مهربانی چشم می‌دوخت توی چشم‌هایم و انگار بهتر از هركسی توی دنیا حرف مرا می‌فهمید. تاتی عروسك زیبای من بود.

از همان زمانی كه از توی چمدان‌های سوغاتی خاله‌جان از فرنگ برگشته بیرون آمد، می‌دانستم كه مال من است و بعدها كه تبدیل شد به جزئی از رویاهای شیرین كودكی.

تاتی می‌توانست راه برود و بخندد. تاتی ساده بود و بی‌ریا ، یك دست لباس بیشتر نداشت. او همدم تمام كودكی ‌هایم ماند. كودكی همه ما با رویای تاتی و تاتی ها سپری شد ما و تمام دختربچه‌ها با عروسك‌هایمان زندگی را تمرین می‌كردیم، به كمك هنر دست مادربزرگ و مادرها رویای زندگی هیچ دختربچه‌ای بی‌عروسك رنگ نمی‌باخت.

كم‌كم عروسك‌هایی كه تا دیروز همدم تنهایی بچه‌ها بودند و دخترها با آنها تمرین زندگی می‌كردند و با هم الفبای مادر شدن و مادری كردن‌ها را تمرین می‌كردند، جایشان را به سفیرانی از فرنگ دادند.

سفیران زیبایی كه بی‌هیچ سر و صدایی، آرام و بی‌صدا در روح و روان بچه‌هایمان خزیدند. عروسك‌های هزاررنگ و وسوسه‌انگیز، جایگزین عروسك‌های ساده دیروز شده بودند.

دیگر دختران ما با باربی غرق در امكانات و لوازم و خانه‌های لوكس، نقش مادری را تمرین می‌كنند. باربی سفیر فرهنگی غریبه‌هایی است كه هیچ سنخیتی با فرهنگ ما ندارند. آنها به دخترانمان می‌آموزند كه باید لاغر باشند، موهای بلوند داشته باشند و هزار ویژگی خاص دیگر.

باربی‌های وطنی

بالاخره به این نتیجه رسیدیم كه باید عروسكی بسازیم كه شاید بتواند جایگزین باربی شود و البته با ویژگی‌های فرهنگی ما تا این‌كه كانون پر ورش فكری كودكان و نوجوانان از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی، دست به كار شد و كار طراحی عروسك را به عهده گرفت و به دنبال آن دارا و سارا متولد شدند.

به اعتقاد طراح این عروسك‌ها باید چهره‌ای طراحی می‌شد كه می‌توانست ویژگی‌ عمده چهره دختران ایرانی را داشته باشد؛ یك زن مشرق‌زمینی و ایرانی با صورتی گرد و چشم و ابرو و گیسوانی مشكی و لباس‌های او هم الهام‌گرفته از پوشش‌های محلی، اقوام و ملیت‌های ایرانی طراحی شد. همه‌چیز ایرانی بود فقط با این تفاوت كه این عروسك‌ها باید در چین متولد می‌شدند. اولین عروسك‌های ملی ما از چین سردرآوردند!

بالاخره عروسك‌های ملی از چین وارد بازار ایران شدند اما یك مشكل اساسی وجود داشت و آن هزینه نسبتا زیاد عروسك‌ها بود چیزی درحدود 17 هزار تومان. از طرفی وزن عروسك‌ها نیز بود و اندام‌های او برخلاف باربی انعطاف‌پذیری نداشت و ...

خلاصه سارا و دارا برای مقابله با باربی به بازار آمدند. همان‌طور كه عرب‌ها چند سال پیش به فكر چاره افتادند و فكر كردند می‌توان با سر كردن چادر عربی و لباس‌های محلی بر تن‌ همان باربی، تاثیر و پیام آن را تغییر داد.

فولا، نتیجه و پیامد چنین تفكری بود.

شاید نسل جدید سارا و دارا بتواند مانند فولا بدون هرگونه عیبی بر باربی پیروز شود.

علل ناكامی عروسك ملی

عروسك‌های دارا و سارا دارای چهره‌ای ثابت هستند وقومیت آنها را تنها از روی لباسشان می‌توان تشخیص داد.

طراحان ساخت دارا و سارا هیچ‌گاه در پی بررسی علل ناكامی این عروسك‌ ملی در میان كودكان برنیامدند. در حالی كه طراحان عروسك‌های باربی مدعی هستند كه همواره با دقت آمار نوزادان متولد شده را در سراسر جهان بررسی می‌كنند و تركیب والدین و فرهنگ و زبان آنها را كاملا در نظر می‌گیرند.

كارشناسان بازی درمانی در كودكان معتقدند: نخستین و مهم‌ترین ویژگی هر اسباب بازی ایجاد خلاقیت در كودكان و برانگیختن آنها برای مطرح كردن پرسش‌ها و سوال‌های بسیار است.

این در حالی است كه با ورود اسباب بازی‌های جدیدی مانند باربی، اسپایدرمن و ... كودكان تشویق به تقلید از نوع پوشش، طرز راه رفتن، نوع آرایش و لباس پوشیدن آنها شده و حس كنجكاوی كودكان تنها در عرصه زیبایی و خودنمایی برانگیخته می‌شود و هیچ حس خلاقیت دیگری شكوفا نخواهد شد.

مسلما عدم آگاهی طراحان ساخت عروسك‌های دارا و سارا در نوع ارتباط و استفاده كودكان بی‌تاثیر نیست چرا كه در مقابل، عروسك‌های دارا و سارا به دلیل عدم شناخت طراحان نسبت به روانشناسی كودكان و نوع استفاده بچه‌ها از این اسباب‌ بازی مورد پذیرش كودكان ایرانی قرار نمی‌گیرند، زیرا از دید بچه‌ها این عروسك‌ها در مقایسه با عروسك‌های باربی از زیبایی و كارایی بهره‌مند نیستند و برای آنها جاذبه و كششی ندارد. از همین رو بچه‌ها راغب بازی با آنها نیستند.

وسیله بازی برای رشد و بالندگی ذهنی و جسمی كودك است. بنابر این باید طوری انتخاب شود كه كودك با وسایل بازی‌اش، لذت و تفریح را تجربه كند. بنابر این وسیله بازی باید دقیقا مناسب سن كودك انتخاب شود.