گزارشگران ورزشی بهترند یا «ووووزلا»؟

گزارش‌گران ورزشی از آن دسته افرادی هستند که بیشترین سهم را در گسترش ترکیبات و واژه‌های جعلی در زبان فارسی دارند و هیچ تلاشی هم برای دانش‌اندوزی و رفع عیب‌هایشان ندارند.

در دهه‌ی شصت شمسی فوتبال این قدر فراگیر نبود و مسابقات خارجی از تلویزیون پخش نمی‌شد و محدود به مثلا برنامه‌ی «ورزش و مردم» بود. در آن سال‌ها گزارش‌گران فوتبال در رادیو و تلویزیون فرهنگی عبارت‌های جعلی را مورد استفاده قرار دادند که بعدها در دهه‌ی هفتاد به صورت فراگیر وارد زبان مردم شد.

این جملات اشتباه مانند: می‌ریم که داشته باشیم، برانکو نتونست خودشو پیروز ببینه، دروازه می‌رفت که باز بشه، صدای شما رو ندارم و... امروزه جزو جدایی‌ناپذیر گزارش فوتبال است. اگر بخواهیم فهرستی از این اشتباه‌ها گردآوری کنیم آن قدر زیاد می‌شود که در حوصله‌ی این نوشته نیست، خوشبختانه در این باره پژوهش‌های خوبی در سال‌های اخیر انجام شده است، نمونه‌اش مقاله ارزشمند «فریار اخلاقی» و «بهروز محمودی بختیاری» با عنوان «بررسی ویژگی‌های کلامی گزارش‌گران ورزشی» که «رویکردگفتمانی» گزارش فوتبال را مد نظر قرار داده است.

اگر بخواهیم ساده‌تر بگوییم و از برخی از پرکابردترین اشتباه‌ها را در کلام گزارش‌گران فوتبال نام ببریم باید به این موارد اشاره کنیم:

1. 1- کاربرد نادرست زمان دستوری: تا بدین لحظه خوب بازی کرده.
2. 2-استفاده از فعل نامناسب: توپ از بالای سر او عبور کرد.
3. 3-فعل نامناسب «هست» به جای «است»: این تیم کره هست.
4. 4-هنجارگریزی واژگانی: حواسش را مواظب باشه.
5. 5-هنجارگریزی نحوی به صورت گوناگون.

از اینها که بگذریم یکی از چیزهایی که این اشتباه‌ها را بیشتر می‌کند پرحرفی گزارش‌گران ورزشی است. گزارش‌گر باید به اندازه اطلاعات بدهد نه کمتر و نه بیشتر، اما اغلب گزارش‌گران ما آن قدر در بازی حرف می‌زنند و اطلاعات می‌دهند که صدایشان از بوق‌های کرکننده‌ یا همان «ووووزلا»های داخل ورزشگاه آزار دهنده‌تر است.

اگر صداوسیما را سرزمین پادشاهی غلط‌های زبانی، دستوری و نگارشی بدانیم بدون شک گزارش‌گران ورزشی پادشاهان این سرزمین‌اند.

ما به عنوان مخاطبان برنامه‌های ورزشی سال‌هاست که به این غلط حرف زدن‌ها عادت کرده‌ایم، به طوری که اگر گزارش‌گری در رسانه ملی ظهور کند که فارسی شسته رفته و درستی حرف بزند و با همان شسته رفتگی و درستی مسابقه‌های ورزشی به ویژه فوتبال را گزارش کند، فکر می‌کنیم در خواب داریم فوتبال می‌بینیم.

به نظر می‌رسد آموزش گزارش‌گران فوتبال از نیازهای رادیو تلویزیون است و این کار باید حتما انجام بشود، به ویژه درمورد کسانی که تازه می‌خواهند گزارش‌گر فوتبال بشوند.