مرگ خاموش آثار باستانی
کودبرداری یا تپه‌خواری معضل قدیمی محوطه‌های باستانی است که در اکثر شهرهای کشور دیده می‌شود. معضلی که با خاک برداری کشاورزان از تپه‌های باستانی کلید می خورد و بهانه های زراعتی مردم روستاها، مرگ تدریجی آثار تاریخی را سبب می شود. تا جایی که تپه خاک‌برداری شده پس از تسطیح تبدیل به زمین کشاورزی می‌شود!
کودبرداری از تپه‌های باستانی در نیم قرن گذشته به شکلی جدی آغاز شد و بر اساس آمار موجود، با رشد و گسترش زمین‌های کشاورزی، طی 10 سال شتاب بیشتری گرفت.
بابک مغازه‌ای ، روزنامه نگار و دبیر انجمن کهن‌دژ همدان با بیان این موضوع که کودبرداری معضلی کشوری بوده و به یک استان و یا شهری خاص محدود نمی‌شود، می‌گوید: «بسیاری از تپه‌های باستانی با مرگ خاموشی که به آن کودبرداری یا تپه خواری گفته می‌شود همراه هستند. این موضوع در استان همدان نیز وجود دارد و برخی محوطه‌ها و تپه‌های باستانی به همین شکل از بین رفته‌اند.»
وی می‌گوید: «کودبرداری یا همان تپه‌خواری به روشی گفته می‌شود که در آن کشاورز بدون آگاهی از اهمیت محوطه باستانی به دلیل کیفیت خوب خاک و کاهگل این محوطه‌ها وتپه‌های باستانی اقدام به خاک‌برداری از آن‌ها کرده و به پای زمین زراعی خود می‌ریزد.خاک‌برداری مدام منجر به تسطیح آرام تپه شده و پس از پایان کار، خود تپه که اکنون به یک منظر هم‌سطح با زمین کشاورزی تبدیل شده، مورد زراعت قرار می‌گیرد.»
به گفته مغازه‌ای ، در این میان آن دسته از تپه‌ها که ارتفاع بلندی دارند مورد خانه سازی قرار می‌گیرند و حتی در مجاورت یا داخل آن‌ها آغل حیوانات و انبار می‌سازند. به اعتقاد کارشناسان میراث فرهنگی، این اقدام که منجر به شکل‌گیری حفره‌ها می‌شود زمینه مناسبی برای حفاری غیرمجاز به وجود می‌آورد.
حضور گسترده یگان پاسداران میراث فرهنگی به عنوان مهمترین عامل حفاظت از این تپه‌ها همواره مورد بحث بوده است. حتی گفته می‌شود که هرگاه یگان پاسداران به موقع محوطه‌های باستانی را مورد بازدید قرار داده، جلوی تسریع در تخریب و کودبرداری محوطه‌های باستانی را گرفته است.
مغازه‌ای می‌گوید: «لازم است که یگان پاسداران میراث فرهنگی با امکانات لازم از قبیل وسایل ارتباطی و نقلیه مناسب در محوطه‌های باستانی حضور داشته باشد. این موضوع به عنوان مهمترین عامل جلوگیری از تخریب محوطه‌های باستانی موثر است.»
آموزش مسئولین محلی یکی دیگر از روش‌های جلوگیری از تپه‌های تاریخی است. مغازه‌ای در این‌باره می‌گوید: «از آنجا که مسئولین و معتمدین محلی در بسیاری از موارد نقش انکارناپذیری در جلوگیری از تخریب روزافزون این آثار دارند هرگونه ناآگاهی، کوتاهی و یا سهل‌انگاری آنان نیز می‌تواند نتایج جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد.»
وی اضافه كرد: «افزایش برنامه‌های اطلاع‌رسانی و آموزشی به منظور توجه هر چه بیشتر و آشنایی آنان با قوانین، مقررات و برخی مسائل عمومی و اولیه در خصوص اهمیت این آثار و شیوه‌های حفاظت و مرمت آن‌ها به ویژه در برخی مناطق دور افتاده‌تر می‌تواند نتایج مثبت بسیاری را به دنبال داشته باشد.در گام بعدی می‌توان توجه عموم روستاییان را به حفاظت از این آثار جلب کرده و تاکید شود که حفاظت و مرمت این آثار چه ارزش‌های معنوی و مادی را می‌تواند برای آن نقطه به همراه داشته باشد.»
ثبت ملی و آموزش مردمی از طریق رسانه‌ها نیز دیگر راهکار حفاظت از محوطه‌های در معرض خطر تپه خواری است. این در حالی است که نه تنها هنوز نقشه باستان‌شناسی کشور به طور کامل تهیه نشده که برخی محوطه‌های کوچک باستانی که بیشتر در معرض خطر کودبرداری هستند ثبت ملی نشده‌اند.
گروه گردشگری تبیان
منبع: chn
