اسماء با مسما (4)

اشاره:

در باب نامهای قرآن و تعداد آن از دیرباز تا کنون میان مفسران و قرآن پژوهان اختلاف نظر بوده است.

ابوالفتوح رازى در تفسیرش 43 نام براى قرآن بر می شمارد. زركشى به نقل از قاضى ابوالمعالى این عدد را 55 اسم می رساند  و برخی دیگر تا هشتاد اسم هم گفته اند.

کثیری از این اسامی گفته شده جنبه وصفی داشته و اطلاق عنوان اسم بر آنها خالی از وجه نیست.

سلسله نوشتار" اسماء با مسما" می کوشد تا در هر نوبت شما را با یکی از این نام های زیبای قرآن آشنا سازد.

امام مبین سومین اسم با مسمایی بود که که در مقاله گذشته در باره آن بحث کردیم.

فرقان(1)، چهارمین اسم با مسمای با قرآن

( نَزَّلَ عَلَیْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقاً لِمَا بَیْنَ یَدَیْهِ وَأَنْزَلَ التَّوْرَاةَ وَالاِْنجِیلَ * مِن قَبْلُ هُدىً لِلنَّاسِ وَأَنْزَلَ الْفُرْقَانَ )²

«این كتاب را تدریجاً به حق و راستى بر تو نازل كرد ، كه تصدیق كننده كتاب هاى پیش از خود است ; و تورات و انجیل را . * پیش از این براى هدایت مردم فرستاد ، و فرقان را [ كه مایه جدایى حق از باطل است  ]نازل كرد » .

( تَبَارَكَ الَّذِى نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَى عَبْدِهِ لِیَكُونَ لِلْعَالَمِینَ نَذِیراً )³

«همیشه سودمند و با بركت است آنكه فرقان را [ كه قرآن جدا كننده حق از باطل است ] به تدریج بر بنده اش نازل كرد ، تا براى جهانیان بیم دهنده باشد » .

استعمال لفظ فرقان به عنوان یكى از اسامى یا اوصاف قرآن ، براى چیست ؟ پاسخ این پرسش در ضمن یك مقدمه كوتاه میسر است: همان طورى كه آفرینش اعضاى جسمى انسان ، در چهارچوب بسیار محدودى قرار گرفته ، و اراده خالق انسان به خاطر موزون بودن جسم آدمى ، بر این بود كه دستگاه هاى تشكیل دهنده ساختمان انسان محدود باشد ، همان اراده و علت بر این قرار گرفت كه دستگاه مشاعر ، ، ادراك ، قوه عقل و اندیشه او نیز محدود باشد ، و این محدودیت از عجایب نعمت هاى الهى است كه همین محدودیت باعث تحرك انسان به سوى فهم حقایق ، و درك مسائل عالى است !

اگر نورافكن خرد از ابتدا بیناى همه چیز بود ، براى انسان نسبت به دستگاه فهم و شعور و عقل و خرد ، حركتى وجود نداشت ، و این محدودیت عقل مقتضاى آفرینش انسان است ، آن هم از طرف آفریدگارى كه عالم و عادل و حكیم است .

از آنجا كه دنیا مركز نور و ظلمت ، حق و باطل ، سلامت و مرض و شكر و كفر است ، و از طرفى هر انسانى خواه ناخواه با امور بسیارى ، چه در زمینه هاى فكرى و چه در مراحل فردى ، اجتماعى ، سیاسى ، اقتصادى ، مادى ، معنوى ، معاشرتى ، خانوادگى ، دنیایى و آخرتى روبه روست و در تمام این امور ، حق و باطل جریان دارد ، و با تكیه بر عقل تنها ، كه از نظر خلقت سخت محدود است ، تمیز حق از باطل ، و تشخیص نور از ظلمت ، در همه جا و در همه برنامه ها كارى غیر ممكن است ; خداوند مهربان از باب كمك به انسان ها معیارهایى براى جدا كردن حق از باطل ، در همه امور قرار داد ، كه قرآن مجید در رأس تمام این معیارهاست .

انسان در برخورد با هر برنامه اى وقتى از تشخیص حق از باطل عاجز ماند ، باید این عجز را با توسل و مراجعه به كتاب خدا، كه فرقان حق و باطل و نور و ظلمت است ، از این كتاب پر بركت الهى كمك گرفته ، و این معیار و كمك گیرى از آن را عین لطف دوست به خویش بداند .

1 ـ « فرقان » به معناى چیزى است كه حق را از باطل جدا مى كند و وسیله شناسایى است .

2 ـ آل عمران (3) : 3 ـ 4 .

3 ـ فرقان (25) : 1 .