برف میاد، گوله می شی...

صحبت کردن از بهمن، آن هم در گرمای یک تابستان پیش رس چندان به جا نیست. اما این دلیل نمی شود که ارتفاعات همیشه برفی کشور را نادیده بگیریم و توصیه های ایمنی را در مقابل هجوم بهمن ها هشدار ندهیم. بنابراین، اگر علاقمند به کوهنوردی هستید و احیانا تجربه کافی در این کار ندارید، بد نیست چند نکته را درباره هجوم بهمن ها به خاطر داشته باشید.

ریزش برف از ارتفاع در كوهستان بعلت سنگین شدن برف و عوامل خارجی دیگر اتفاق می افتد. به هر حال بهمن هم جزو بلایای طبیعی است که زمان آمدنش را اطلاع نمی دهد و حتی یک بارندگی کوچک در شهرهای مرکز، ممکن است زنگ خطر سقوط بهمن در ارتفاعات را به صدا درآورد. به همین دلیل بهتر است بدانید که مقدار برف، بستر زیر برف و میزان شیب ارتفاعات در سقوط بهمن نقش دارند. این عوامل به عنوان عوامل درونی بهمن شناخته می شوند و صدا، حیوانات، باد، زلزله و كوهنوردان عوامل بیرونی موثر در ایجاد بهمن هستند.

برای پیش بینی احتمال وقوع بهمن می توانید حجم برف را اندازه بگیرید. معمولا اگر حجم برف تازه بین 15 تا 20 سانتیمتر باشد، احتمال ریزش بهمن كم است. اگر حجم برف تازه بین 20 تا 30 سانتیمتر باشد احتمال ریزش وجود دارد و اگر حجم برف تازه بیش از 30 سانتیمتر باشد ریزش بهمن حتمی است.

جنس برف

برف ها دو نوعند. یا خشك و پودری هستند كه مشخصات آن ها سبكی، وجود هوا در لایه های آن و بارش در دمای زیر صفر درجه است. این برف ها به لباس نمی چسبند و به سختی در دست گلوله می شوند. نوع دوم، برف های خیس هستند. این برف ها سنگین هستند، بین آنها هوا وجود ندارد، در دمای صفر درجه می بارند و به لباس می چسبند و راحت گلوله می شوند.

اگر لایه پودری روی لایه یخز‌ده فشرده باشد بهمن حتمی است و اگر لایه‌های یخ‌زده و فشرده روی هم باشند احتمال وقوع بهمن بسیار كم است.

در دمای كم برف یخ می‌زند. پس هر چه دما پایینتر و هوا سردتر باشد، احتمال ریزش بهمن كمتر است. از سوی دیگر، باد باعث انباشته شدن برف و ریزش آن می‌شود پس افزایش وزش باد برابر با افزایش خطر بهمن است. در ارتفاع بالا برف آب نمی‌شود و حجم برف زیاد می‌شود پس اینجا هم احتمال وقوع بهمن بیشتر است.

بهمن ها هم مثل برف ها دو نوع دارند. بهمن خیس که به شكل تكه‌های شكسته شده برفی حركت می‌كند. مانند بهمن نقاب های برفی. و بهمن پودری یا خشك که سرعت زیادی دارد و نیازی به تحریك خارجی نداشته و به علت وزن خودش فرو می‌ریزد. این بهمن ها با ورود به مجاری تنفسی باعث مرگ فرد بهمن‌زده می‌شوند.

شیب بستر

در شیب 23 تا 60 درجه احتمال بهمن زیاد است و در شیب های بیشتر و كمتر از این مقدار احتمال ریزش بهمن بسیار كم است. بد نیست بدانید که بیشترین بهمن ها در شیب 30 تا 45 درجه رخ داده اند.

همچنین در شیب های محدب خطر بیشتر از شیب های مقعر یا فرو رفته است. در شیب محدب سرعت بهمن هر لحظه بیشتر می‌شود و در شیب مقعر برعكس.

اگر بستر زیر برف یكنواخت باشد احتمال ریزش بهمن زیاد می‌شود و هر چه یكنواختی آن كمتر باشد و موانعی مانند سنگ و بوته و درخت در آن باشد احتمال ریزش بهمن کمتر است.

یادتان باشد...

یادتان باشد در هنگام توقف گروه و هشداردادن راهنمای گروه درباره بهمن، به سرعت به نخ بهمن مجهز شوید. نخ بهمن طنابی است كم قطر حدود 6 میلیمتر به رنگ سفید و قرمز كه با فلش و متراژ محل فرد حادثه‌دیده و فاصله با او را نشان می‌دهد. این طناب به كمر هر فردی كه قصد عبور دارد بسته می‌شود به صورتیكه فلشها بطرف شخص و نقطه صفر متراژ روی طناب بدور كمر وی باشد و انتهای طناب نیز آزاد به دنبال فرد بر روی برف كشیده می‌شود. در این شرایط افراد نباید به هم اتصال داشته باشند مگر اینكه عبور از مسیر احتیاج به كار فنی و یخ نوردی داشته باشد كه باید بصورت گروه دو نفره انجام گیرد.

یادتان باشد که بهمن ممکن است با یک صدای خنده، یک فریاد یا یک حرف ساده فرو بریزد! بنابراین رعایت نکردن سكوت هنگام عبور از کوه های برفی ممکن است به قیمت جانتان تمام شود.

در عبور از کوه های برفی، باید با قدم هایی بلند حرکت کنید و از جاپای نفر اول استفاده کنید تا خط برش برف به وجود نیاید.

در هنگام قدم زدن در کوه های برفی بازكردن بند تجهیزات از خود مانند كوله و كلنگ و ... را فراموش نکنید تا اگر خدای ناکرده بهمن ریزش کرد، بتوانید در یك ثانیه همه وسایل را از خود جدا كرده و دور بیندازید.

بهترین زمان عبور از کوه های برفی، حداقل 24 ساعت بعد از آخرین بارش برف و در زمان صبح زود و یا غروب خورشید است كه هوا سردتر است و آفتاب به برف نمی‌خورد.

برخلاف صعود از شیب های تند كه به صورت مارپیچ انجام می گیرد، صعود از شیب بهمنی باید بصورت مستقیم باشد.

تا حد امكان از بالای محدوده بهمن و نزدیك به تاج بهمن عبور كنید تا حجم برف كمتری بالای سرتان باشد.

اگر بهمن آمد...

اگر با همه اقداماتی که انجام دادید، باز هم بهمن روی سرتان آمد، یادتان باشد که:

در لحظه ای که متوجه سقوط بهمن شدید، همه تجهیزات مخصوصا وسایل فلزی و برنده را از خود دور کنید.

به محلهای امن فرار کنید. یعنی با حالت صورت شنا خود را روی بهمن بیاورید و به طرف بالا و سمت چپ یا راست فرار كنید.

جلوی دهان و بینی تان را بپوشانید و سعی کنید به سرعت فضایی در جلوی صورت و سینه باز کنید تا بتوانید نفس عمیق بکشید.

جهت جاذبه زمین را با انداختن آب دهان پیدا کنید و بعد سعی کنید به سمت بالا حفره ای باز کنید.

اگر کسی از اعضای تیم کوهنوردی دچار بهمن زدگی شد، مسیری را كه فرد طی می‌كند با چشم دنبال کنید تا زمانی که بهمن پایان یابد. حالا دنبال نخ بهمن و وسایل فرد بهمن زده بگردید. گشتن نواحی پایینتر از محل شروع بهمن و حركت فرد را فراموش نکنید چون ممکن است دوستتان چندین متر پایین تر افتاده باشد.

گروه گردشگری تبیان- رستم زاد