مار سرخ؛ قدیمی تر از دیوار چین
باستانشناسان ایرانی در جدیدترین كاوشهای خود متوجه شدند که دیوار باستانی گرگان از دیوار چین هم قدیمی تر است!
سازمان میراث فرهنگی گزارش داده است که اخیرا عده ای از باستانشناسان ایرانی و باستانشناسان دانشگاههای ادینبورگ و دورهام مطالعات گسترده ای روی این دیوار انجام داده اند و در این بررسی ها اثبات کرده اند که نه تنها قدمت این دیوار از قدمت دیوار چین بیشتر است، بلکه توان مهندسی ایرانیان هم برابر یا حتی بیشتر از توان مهندسی امپراتوری روم در ساختن سازههای دفاعی بوده است.
دیوار گرگان یكی از طولانیترین دیوارهای جهان است كه بنا بر مطالعات هیاتهای باستانشناسی، قدمت این دیوار به دوران ساسانی میرسد. در ساخت هسته مركزی و قسمتهای میانی این دیوار آجرهای سرخرنگ به كار رفته و به همین دلیل این دیوار تاریخی به «مار سرخ» معروف شده است.
سال 1316 خلبانی آمریكایی كه با هواپیمای خود از نقاط باستانی ایران
عكاسی میكرد، در منطقه گرگان متوجه وجود دیوار قرمزرنگی شد كه
از سمت دریا به طرف كوههای پیشكمر میرود. عكسبرداریهای او اسناد
مهمی را برای باستانشناسان بعدی برجای گذاشت
در طول خط سیر دیوار از ارتفاعات شرقی تا گومیشان و كرانه ساحلی بیش از 30 دژ دفاعی وجود دارد كه محل استقرار سربازان بوده است. ابعاد دژها از 120 در 120 متر تا 240 در 300 متر متغیرند. جوی یا كانال انتقال آبی به عمق 5 متر كه در سراسر دیوار امتداد داشته، آب را به نقاط مختلف آن میرسانده است. سال 1316، اریك اشمیت، خلبانی آمریكایی كه با هواپیمای خود از نقاط باستانی ایران عكاسی میكرد، در منطقه گرگان متوجه وجود دیوار قرمزرنگی شد كه از سمت دریا به طرف كوههای پیشكمر میرود. عكسبرداریهای او اسناد مهمی را برای باستانشناسان بعدی برجای گذاشت.
سال 1350، محمدیوسف كیانی باستانشناس ایرانی با انجام مطالعاتی طول دیوار را در حدود 175 كیلومتر برآورد كرد. پیش از آغاز تحقیقات علمی، برخی ساخت این دیوار را به اسكندر مقدونی نسبت میدادند و برخی دیگر آن را متعلق به زمان كوروش هخامنشی یا دوران اشكانی میدانستند. از این دیوار در برخی متون به عنوان سد سكندر و سد نوشیروان نیز نام برده شده است. باستانشناسان میگویند در ساخت این دیوار عظیم دهها میلیون قالب آجر به كار رفته است. آنها شواهدی از تعداد زیادی كوره و كارگاه ساخت آجر در طول دیوار و در فواصل نزدیك به آن یافتهاند كه نشاندهنده یك پروژه صنعتی بسیار بزرگ برای احداث این دیوار است.
طبق برآوردها، 30 هزار سرباز میتوانستند در طول دیوار مستقر شوند. باستانشناسان با نمونهبرداری و آزمایش خاكسترها و زغالهای برجای مانده در كورههای آجرپزی، نشان دادند كه قدمت دیوار به قرنهای پنج و ششم میلادی میرسد. با تخمین قدمت دیوار، اكنون راحتتر میشود به دلیل اصلی ساخته شدن آن پی برد: پادشاهان ساسانی كه با امپراتوری روم شرقی جنگهای مداومی داشتند از سوی شمال نیز با تهدید قوم هون (Hun) و سایر اقوام شمالی روبهرو بودند. بنابراین دیوار میتوانست محل رخنه این اقوام را به داخل ایران در فواصل كوهستانهای قفقاز و خط ساحلی دریای مازندران ببندد.
گروه گردشگری تبیان- الهام مرادی