تبیان، دستیار زندگی
تیم برتن» «تیم برتن» یكى از معدود نابغه هاى سینما است، یكى از آن موجودات دوست داشتنى كه ذهنى غریب و جست وجوگر دارد و به قول منتقدان سینمایى به دنبال فانتزى در زندگى روزمره مى گردد. تازه ترین فیلم او «چارلى و كارخانه شكلات ساز...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

«چارلى و كارخانه شكلات سازى»در گفت وگوى «لوموند» با «تیم برتن»


«تیم برتن» یكى از معدود نابغه هاى سینما است، یكى از آن موجودات دوست داشتنى كه ذهنى غریب و جست وجوگر دارد و به قول منتقدان سینمایى به دنبال فانتزى در زندگى روزمره مى گردد. تازه ترین فیلم او «چارلى و كارخانه شكلات سازى» مدتى قبل روى پرده سینماهاى جهان رفت، اقتباس از یك رمان معروف نوجوانان. فیلم دیگر او «عروس مرده» نیز به زودى اكران خواهد شد. پرونده كوچك زیر، گفت وگویى با برتن ، آشنایى با رولد دال نویسنده رمان چارلى... و گپى با آنتوان دوباك (یكى از دبیران ارشد سابق كایه دوسینما) را دربرمى گیرد.

•••

• چارلى و كارخانه شكلات سازى یك فیلم سفارشى است. آیا تفاوتى در ساختن این نوع فیلم ها و فیلم هاى شخصى تر قائل مى شوید؟

من به ساختن هر دو نوع فیلم عادت كرده ام. حدود 60 تا 70 درصد فیلم هایم شخصى هستند، مابقى آنها مثلاً «بتمن» و «اسلیپى هالو» سفارشى هستند. طبیعى است كه وقتى آدم فیلم شخصى مى سازد، با فضاى حاكم و اجزاى سازنده كار آشناتر است. اما وقتى طرحى را به من سفارش مى دهند، شرط اول پذیرش براى من آن است كه فضاى حاكم در طرح را در درون خودم حس كنم و باید حتماً یك دلیل قانع كننده براى ساختن آن فیلم بیابم. هرگز تا به امروز براى پول، ساختن فیلمى را نپذیرفته ام.

• چه چیزى در كتاب «رولد دال» توجه شما را جلب كرد؟

از همان بدو كودكى، تحت تاثیر این كتاب قرار گرفتم. سبك نگارشى دال را همیشه تحسین كرده ام. او با سبكى بزرگسالانه، براى كودكان كتاب مى نویسد. طنزى را هم كه استفاده مى كنم، همیشه معنى دوپهلو و مبهم دارد. هم سبك است، هم سیاه و گزنده. این دقیقاً همان چیزى است كه خودم در نوشته هایم جست وجو مى كنم.

• از تمهیدات دیجیتالى زیادى در جلوه هاى ویژه فیلم بهره برده اید.

همین طور است، اما به صورت افراطى از جلوه هاى ویژه استفاده نكردم، مثلاً در «مریخ حمله مى كند!» جلوه هاى ویژه بیشترى را شاهد بودید. در فیلم جدیدم مثلاً از سنجاب هاى واقعى استفاده كردم. عروسك هاى اومپا-لومپا را براساس چهره بازیگر آن، «دیپ روى» به طور واقعى ساختیم. جلوه هاى ویژه را فقط زمانى به كار بردم كه دیگر راهكار دیگرى موجود نبود. با بچه هاى زیادى كار داشتیم و به همین خاطر مایل بودم آنها در لوكیشن هاى واقعى كار كنند و تا حد امكان از پرده آبى احتراز كنیم.

• آیا از فیلم «سیاره میمون ها» به این سو، دست از زیبایى شناسى و فضاى گوتیك كه سال هاى سال مشخصه فیلم هایتان بود، برداشتید؟

شخصاً چنین تعبیرى ندارم. در این مورد باید بعد از اكران شدن فیلم بعدى ام، «عروس مرده» صحبت كنیم. این یك فیلم انیمیشن است. اگر زیبایى شناسى فیلم هایم تحول پیدا مى كنند، اول از همه بابت سرشت و طبیعت طرح هایم هست.

• عروس مرده ماه دسامبر روى پرده خواهد آمد. شما این دو طرح را در آن واحد ساختید؟

بله، و این كار بسیار مشكل و سختى بود. مشغول كار روى عروس مرده بودم كه كار چارلى را هم آغاز كردم. كار روى دو فیلم از آنجایى ممكن بود كه یكى از آنها انیمیشن بود و ساخت آن زمان بیشترى را طلب مى كند.

• همچون «ماهى بزرگ» ارتباط پدر- پسر و آشتى آن دو در چارلى و كارخانه شكلات سازى نقش محورى دارد. آیا این امر از سر تصادف است؟

این تم در ماهى بزرگ یك استثنا بود. در چارلى، حالت بیش از حد افراطى و پررنگ و لعاب شخصیت «ویلى وونكا» مرا مجبور كرد تا این رابطه پدر _ پسرى را بسط بیشترى بدهم. در اصل كتاب، حالت عجیب و غریب این شخصیت فقط مطرح شده و توضیح اضافه ترى داده نشده است. اما وقتى براى سینما داستانى را كار مى كنید، نمى توان فقط یك مسئله یا یك شخصیت را مطرح كرد. لازم است كه حتماً توضیحى را هم به تماشاگر بدهید. وقتى دنبال علت مى گردید، 90 درصد پاسخ ها را مى توانید در والدین جست وجو كنید.

• همكارى تان با «آلكس مك داول» طراح صحنه فیلم بر چه منوالى است؟

كلیه دكورهاى فیلم در كتاب وجود داشتند و در این قبیل موقعیت ها، تخیل شما چند برابر مى شود. من فقط كروكى هاى بسیار سطحى مى كشیدم و بعداً از آمیزش معجزه آساى این تصاویر، نبوع و استعداد آلكس مك داول جلوه هاى ویژه و كارنیما و... چنین صحنه هایى پدید مى آیند.

• چرا بار دیگر تصمیم گرفتید با «جانى دپ» كار كنید؟

چون جانى دپ بازیگر شخصیت هاى غریب است. به نوعى لان چینى عصر جدید است. اول از همه اینكه عاشق تغییر قیافه دادن است. براى هدایت او گفتم كه مایلم شبیه نقال هایى باشد كه در گذشته اى نه چندان دور به تمام ده كوره هاى آمریكا سر مى زدند و براى بچه هاى كوچك نمایش اجرا مى كردند. همه این نقال ها اسامى عجیبى داشتند، لباس هاى غریب مى پوشیدند. بعضى از مجرى هاى تلویزیونى نیز همین حالت ها را به خود مى گرفتند.

• اغلب اوقات اعضاى گروه شما ثابت هستند. معمولاً با همان مدیر فیلمبردارى، تدوینگر و موسیقى ساز و بازیگران كار مى كنید. مایلید فضاى حاكم در پشت صحنه فیلم هایتان حالت خانوادگى و دوستانه بیابد؟

همین طور است، اما نه به طور مطلق و دائمى. خود من به عنوان كارگردان، تنها كسى هستم كه از همه بیشتر سر یك طرح وقت مى گذارم و تا زمانى كه فیلم را تمام نكردم، نمى دانم فیلم بعدى ام چه خواهد بود. بعضى از اوقات ناگهان با كسانى كار مى كنم كه اصلاً با آنها آشنایى ندارم و این چقدر حالت خوشایندى است! این انرژى هاى جدید به من كمك مى كند تا طراوت كارم بیشتر بشود یا لااقل حفظ شود. كار كردن همیشگى با همان افراد دائمى یك خطر عمده دارد و آن اینكه قوه نقد را از آنها سلب مى كند.

مطالب مرتبط

چگونه بروس وین بتمن شد

چارلی و کارخانه شکلات سازی

هفتاد و هفتمین جایزه بین المللی اسکار

اعلان جنگ اسپیلبرگ به دنیاها

مبارز شنل به دوش در نخستین روز اکران رکورد شکنی کرد

  ترجمه: نادر تكمیل همایون