برق نگیردتان!؟

شاید اگر بگوییم صاعقه یکی از خطرات نادیده گرفته شده در سفر به جنگل و بیابان و طبیعت است، بیراه نگفته باشیم. خطری که اگرچه احتمال وقوع آن چندان زیاد نیست، اما به هر حال وجود دارد و خیلی از گردشگران طبیعت به دلیل نا آگاهی از ویژگی های آن، قربانی اش می شوند. بنابراین دانستن کلیاتی درباره این پدیده می تواند به فهم بهتر آن و به کار گیری روش های حفاظتی در برابر آن کمک تان کند.

صاعقه در حقیقت چیزی نیست جز نور حاصل از تخلیه الکتریکی با ولتاژ بسیار بالا که در زمان بسیار کوتاهی تا چندین کیلومتر حرکت می کند. هر صاعقه از تعدادی جرقه تشکیل شده که هر کدام چند صد متر طول دارند و تنها چند میلیونیم ثانیه طول می کشد تا به زمین برسند. به دلیل همین سرعت بالا است که جرقه ها به چشم ما جریانی پیوسته می آیند. این جرقه ها در جهات مختلفی حرکت می کنند بنابراین قابل پیش بینی نیستند.

برخورد با صاعقه

ما به سه روش ممکن است دچار صاعقه زدگی شویم: در اثر برخورد مستقیم با جرقه، در اثر جریان زمینی و انتقال ولتاژی که در نقطه ای دیگر با زمین برخورد کرده و بعد از طی مسافتی به ما رسیده و از طریق جریان القایی که در آن هوای اطراف ما بار الکتریکی دارد و شرایط برای تخلیه این بار بسیار آماده است.

به هر حال، صاعقه به هر روشی که دامن ما را بگیرد، آسیب هایی برای ما خواهد داشت. از آسیب های جزئی تا حتی مرگ. صاعقه یک جریان مستقیم و کوتاه مدت است و به همین دلیل آسیب های ناشی از اصابت آن با آسیب های ناشی از برق گرفتگی خانگی کاملا متفاوت است. این آسیب ها به این اشکال خواهند بود:

1- سوختگی

2- آسیب احشای شکمی

3- وقفه دستگاه تنفسی و سپس قلبی (که علت اصلی مرگ است)

4- آسیب های روانی (تغییرات شخصیتی، کم خوابی، اختلالات حافظه، افسردگی و... که شایع است)

5- اختلالات سیستم عصبی مرکزی (تشنج، فلج گذرا یا دایم، سردرد و...)

6- افزایش فشار خون

7- آب مروارید

8- پارگی پرده گوش ناشی از صدای بلند رعد

حالا که با این پدیده طبیعی و خطرات آن آشنا شدید، بهتر است پیشگیری و احتیاط لازم را در سفرهایتان داشته باشید تا برق صاعقه نگیردتان! یادتان باشد که اصل اول این است که از حضور در محل رعد و برق و صاعقه اجتناب کنید. اما اگر به طور ناخواسته در این شرایط قرار گرفتید باید اول به دنبال مکان های نسبتا امن باشید و از نقاط خطرناک دوری کنید.  مکان های خطرناک برای گردشگرانی که گرفتار باران و رعد و برق شده اند، این فضاها هستند:

1- نوک قله ها

2- گرده ها و یال های بلند و خط الراس ها

3- نزدیک به درختان بلند و منفرد

4- زمین های خیس، علفزار و پوشیده از برف

5- غارهای کوچک و فرو رفتگی های سطح زمین

6- در پناه و کنار صخره های بلند

7- مکان های خیلی باز و مسطح

8- فنس ها و نرده های فلزی

در عوض اگر دنبال جای نسبتا امنی می گردید، بهتر است فکر خود را روی  این پنج محل متمرکز کنید: دره های کم عمق و پایین تر از اطراف، خاک و سنگ خشک، کوتاه ترین درختان در بین انبوه درختان (مثلا کوتاه ترین درخت جنگل)، غارهای عمیق و ماشین های رو بسته.

نکته1: زمانی که در معرض توفان و برخورد احتمالی صاعقه قرار دارید و رسیدن به محل های امن امکان پذیر نیست، باید به سرعت اشیای فلزی را از خود دور کرده، کوله پشتی و یا زیرانداز و یا هر چیز عایق دیگری را در زیر پاهای خود قرار دهید و بعد به وضعیت چمباتمه قرار گیرید. در این شرایط سعی کنید حداقل تماس را با زمین داشته باشید.

نکته2: اگر پای درخت و در نزدیکی شیء بلندی قرار دارید که احتمال دارد صاعقه به آنها برخورد کند، بهتر است به اندازه طول شیء یا درخت از آن فاصله بگیرید.

نکته3: زمانی که در معرض جریان القایی قرار می گیرید، در حقیقت شرایط برای بروز صاعقه بسیار محیا است و احتمال آن زیاد است. در این حالت اشیا فلزی وز وز کرده و شبیه زنگ صدا می کنند. همچنین هاله ای آبی رنگ دور آنها به وجود می آید. موی افراد حالت سیخ سیخ پیدا می کند و دستگاه های صوتی پارازیت دار می شوند. در این حالت باید هر چه سریع تر به دنبال محل امن رفت.

نکته4: در نهایت اگر کسی در اطرافتان دچار صاعقه زدگی شد، هر چه سریع تر اقدامات احیای او را شروع کنید و عملیات تنفس مصنوعی را ذره ای به تعویق نیندازید زیرا عامل اصلی مرگ این افراد وقفه تنفسی است. یادتان باشد که فرد مصدوم هیچ گونه بار الکتریکی ندارد و لمس او بی خطر است.

گروه گردشگری تبیان- رستم زاد