چرا استخوان های مان پوک می شوند؟

استئوپروز به معنی استخوان های خلل و فرج دار است که باعث ضعیف و شکننده شدن استخوان ها می گردد، تا حدی که یک فشارکوچک مثل خم شدن یا سرفه کردن می تواند به شکستگی منجرشود. در بیشتر موارد، سطوح پایین کلسیم و دیگر مواد معدنی موجود در استخوان ها باعث ضعیف شدن آن ها می گردد.

یکی از عوارض عمومی استئوپروز شکستگی است که بیشتر در ستون فقرات، لگن و کمر رخ می دهد. اگرچه بیشتر به عنوان یک بیماری در خانم ها در نظر گرفته شده است، اما می تواند مردان را نیز درگیر کند و صرف نظر از آن هایی که مبتلا به استئوپروز هستند، بسیاری از مردم چگالی استخوانی پایینی دارند که آن ها نیز در معرض خطر استئوپروز هستند.

باید بدانید که هیچ گاه برای پیشگیری یا کنترل استئوپروز خیلی دیر و یا خیلی زود نیست. شما می توانید برای داشتن استخوان هایی محکم و سالم در طول زندگی، اقداماتی به عمل آورید.

علائم

معمولا شما در مراحل اولیه آسیب های استخوانی، درد یا علامت دیگری نخواهید داشت. اما هنگامی که استخوان ها در اثر استئوپروز ضعیف می شوند، ممکن است علائمی شامل موارد زیر بروز کند:

* درد پشت؛ به علت شکستگی یا فروریختگی مهره ها که می تواند بسیار شدید باشد.

* کوتاهی قد به مرور زمان

* خمیدگی یا قوز

* شکستگی مهره ها، کمر، لگن یا دیگر استخوان ها

علل

دانشمندان هنوز نمی دانند که حقیقتا علت بروز استئوپروز و یا پوکی استخوان چیست، اما آن چه مشخص است آن است که در این حالت فرآیند نرمال بازساخت استخوان از بین می رود و یا کند می گردد.

استخوان های شما به طور پیوسته در حال تغییر هستند، بافت استخوانی نو ساخته شده و بافت های قدیمی فرو می ریزند(باز جذب)، این فر آیند بازساخت نامیده می شود. زمانی که شما جوان هستید سرعت ساخت استخوان از تجزیه آن بیشتر است لذا تراکم استخوانی افزایش می یابد. حدود سن 30 سالگی شما به بیشترین تراکم استخوانی خود می رسید. بعد از آن، بازساخت استخوانی ادامه خواهد داشت اما سرعت از دست دادن کمی بیشتر از ساخت آن است.

احتمال بروز استئوپروز وابسته به این است که شما در دوره اوج تراکم استخوان، سنین 20 تا 30 سالگی، چه مقدار توده استخوانی به دست آورده و بعد از آن با چه سرعتی از دست بدهید. هر چه ذخیره تراکم استخوانی شما بالاتر باشد، در واقع ذخیره بیشتری داشته و احتمال بروز استئوپروز کمتر خواهد بود.

استحکام استخوان ها به سایز و چگالی آن ها بستگی دارد، بخشی ازچگالی استخوانی وابسته به میزان کلسیم، فسفر و مقدار دیگر مواد معدنی در استخوان ها است. زمانی که مقدار مواد معدنی در استخوان ها کمتر از حد طبیعی باشد، آن ها استحکام کمتری دارند و در نهایت ساختار محافظتی داخلی خود را از دست خواهند داد.

موارد دیگری مانند سطح هورمون ها نیز بر چگالی استخوانی اثر گذار هستند. متاسفانه در زنان زمانی که میزان استرو‍ژن در یائسگی کاهش می یابد، تجزیه بافت استخوانی بیشتر می شود. در مردان نیز سطوح پایین تستوسترون و هورمون های جنسی می تواند باعث از دست دهی بافت استخوان گردد.

عوامل خطر

برخی از عواملی که احتمال بروز استئوپروز را افزایش می دهند قابل تغییر اما برخی دیگر غیر قابل تغییر هستند.

عوامل خطری که می توانید آن ها را تغییر دهید

* دریافت پایین کلسیم

کمبود همیشگی کلسیم یک نقش اصلی در پیشرفت استئوپروز دارد. دریافت پایین کلسیم در کاهش چگالی استخوان، در از دست دادن زودرس بافت استخوانی و افزایش خطر شکستگی نقش دارد.

* مصرف تنباکو

نقش اصلی تنباکو در استئوپروزیز به طور واضح روشن نیست، اما محققین مطمئن هستند که مصرف تنباکو با ضعیف شدن استخوان ها ارتباط دارد.

* اختلالات غذا خوردن

زنان و مردان دچار بی اشتهایی عصبی یا بولیمیا در معرض خطر چگالی استخوانی پایین می باشند.

* زندگی بی تحرک

افرادی که زمان زیادی را بدون تحرک و نشسته می گذرانند نسبت به افرادی که تحرک بیشتری دارند، بیشتر در معرض خطر استئوپروز می باشند. هر نوع فعالیت ورزشی تحمل وزن برای استخوان ها مفید است، به ویژه به نظر می رسد که پیاده روی، دویدن، پریدن، نرمش های بدنی و کار با وزنه برای ساختن استخوان های سالم مفید هستند.

* مصرف الکل

مصرف الکل خطر بروز استئوپروز را افزایش می دهد، زیرا الکل می تواند در توانایی بدن برای جذب کلسیم تداخل کند.

* مصرف فراوان قهوه و چای

کافئین موجود در این مواد غذایی در جذب کلسیم اختلال ایجاد می کند.

* مصرف غذاهای حاوی نمک فراوان.

* مصرف فراوان نوشابه های گازدار

* مصرف داروهای کورتیکواستروئیدی

مصرف طولانی مدت داروهای کورتیکواستروئیدی مثل پردنیزون، کورتیزون، پردنیزولون و دگزامتازون به استخوان ها آسیب می رسانند. این داروها از درمان های متداول بیماری های مزمنی مثل آسم، آرتریت روماتوئید و لوپوس هستند و ممکن است شما نتوانید مصرف آن ها را برای کاهش خطر استئوپروز قطع کنید. چنان چه مجبور هستید برای دوره طولانی از استروئید ها استفاده کنید، پزشک شما باید چگالی استخوانی تان را چک کرده و داروهای دیگری برای جلوگیری از زیان استخوان توصیه کند.

* درمان های دیگر

مصرف طولانی مدت داروهای مهار کننده آروماتاز برای درمان سرطان پستان، داروهای ضد افسردگی که مهارکننده های انتخابی سروتونین (SSRIs ) نامیده می شوند، داروی درمان سرطان مانند متوترکسات، برخی داروهای ضد حمله عصبی، داروهای بلوکه کننده اسید که مهارکننده های پمپ پروتون نامیده می شوند و داروهای ضد اسید معده حاوی آلومینیوم همگی با افزایش خطر استئوپروز در ارتباط هستند.

فاکتورهای خطری که نمی توانید تغییر دهید.

* جنسیت زن

شکستگی های ناشی از استئوپروز در زنان 2 برابر مردان می باشد.

* افزایش سن

با افزایش سن خطر ابتلا به استئوپروز افزایش می یابد.

* نژاد

نژاد آسیایی یا سفیدپوستان در معرض خطر بالای استئوپروز می باشند.

* سابقه خانوادگی

چنان چه والدین یا خواهر و برادری مبتلا به استئوپروز دارید باید بدانید که شما در معرض خطر می باشید، به ویژه اگر سابقه خانوادگی شکستگی نیز داشته باشید.

* سایز اسکلت

زنان و مردان لاغر(با نمایه توده بدنی 19 و کمتر) یا اسکلت بدنی کوچک در معرض خطر هستند، زیرا احتمالا تراکم استخوانی کمتری برای بهره بری از آن در سنین بالاتر دارند.

* هورمون تیروئید

هورمون تیروئید خیلی بالا نیز می تواند باعث از دست دهی بافت استخوان گردد. این حالت می تواند هم با فعالیت بیش از حد تیروئید(هیپرتیروئیدیسم) و هم با دریافت بالای هورمون تیروئید در درمان کم کاری تیروئید(هیپوتیروئیدیسم) رخ دهد.

* یائسگی و یا عدم پریودهای ماهیانه در خانم ها

در این موارد با کاهش سطح استروژن بروز استئوپروز تشدید می گردد.

* وضعیت های پزشکی و فرآیند هایی که سلامت استخوان را تحت تاثیر قرار می دهند.

جراحی های معده(گاستروکتومی) و جراحی های کاهش وزن می تواند بر توانایی بدن در جذب کلسیم اثر گذار باشد. بنابراین شرایطی مانند بیماری های کرون، سلیاک، هیپرپاراتیروئیدیسم و بیماری کوشینگ(یک اختلال نادر که در آن غده فوق کلیه هورمون های کورتیکواستروئیدی بیش از حد نرمال تولید می کند) نیز می توانند چنین شرایطی ایجاد کنند.