نوجوانان! از این مرز فراتر نروید

چه كنیم تا گرفتار روابط و دوستی‏های ویران‌گر نشویم؟

دوران نوجوانی هم از نظر نوجوانان و هم از نظر والدین ، دورانی دشوارتر از سالهای کودکی قلمداد می شود. نوجوانی دوره ای از رشد است که از بلوغ تا بزرگسالی ادامه می یابد . در ضمن دوره نوجوانی ،سنینی است که در آن روابط اجتماعی و دوستانه افزایش یافته و اهمیت آن در زندگی فرد روز به روز بیشتر می شود. در این سال ها نوجوانان اغلب ساعات روز را با دوستانشان سپری می کنند. در این دوران، نوجوانان به دنبال دوستان و معاشرانی هستند که بخواهند اوقات خود را با او بگذرانند، رازهای خود را با او در میان گذارند، بگویند و بشنوند و با دوستی ها برای خود شور و نشاطی آنی فراهم سازند. لذا با توجه به اهمیت و نقش روابط اجتماعی در دوران نوجوانی به نظر می رسد که برخی از نوجوانان درگیر روابط و دوستی هایی می شوند که چندان به صلاح آنها نبوده و گاه همین روابط اثرات سوء و حتی جبران ناپذیری را برای آنها به ارمغان می آورد. لذا در ادامه این یادداشت قصد داریم توصیه های کلی به نوجوانان ارایه دهیم تا بیشتر مراقب ارتباطات اجتماعی خود بوده و به این ترتیب کمتر دچار مشکل شوند:

کنترل بیشتر بر نظام فکری و عقلانی

زندگی ما بازتاب كامل باورهای ماست. ما وقتی باورهایمان را نسبت به خدا، خود، زندگی و دیگر انسان‏ها تغییر می‏دهیم، زندگی‌مان هم تغییر می‏كند.

انسانی كه بر این باور است كه خودش خالق سرنوشت خود است، با انتخاب‏ها و استفاده صحیح از فرصت‏های زندگی، آینده‌اش را می‏سازد و آن موقع است كه خودش را به دست شانس نمی‏سپارد؛ بلكه با بلندهمتی و تلاش مستمر، به یاری خدای رحمان، آینده‌ای زیبا برای خود خلق می‏كند و از لحظه لحظه زندگی‌اش، لذت می‏برد و امیدوارانه به دستاوردهای بیشتر و بالاتر می‏اندیشد.

علت ناآرامی‏بسیاری از مردم را باید در نوع اندیشه آنها درباره زندگی جستجو كرد. برخی تصور می‏كنند كه هر چه رنج و مشقت است، گریبان آنها را گرفته است. این افراد از كاه، كوه می‏سازند و همواره از روزگار و بخت بد خویش می‏نالند.

تجارب نشان داده است كسی كه دچار رفتار خود تخریب‌گر و احساسات منفی می‏شود و تن به رابطه‌ای نسنجیده می‏دهد، علاوه بر از دست رفتن سرمایه‏های انسانی و معنوی، خود را زشت و كوچک كرده و از جایگاه بلند انسانی‌اش غافل شده است.

اصل حذف

خیلی از چیزهایی كه داریم، بی‌مصرفند و نه تنها نیازی به آنها نداریم، بلكه مشكل‌ساز هم هستند؛ مانند باورهای فرصت‌سوز، عادت‏های بد، صفات فردا سوز، دوستان ناباب، روابط فرصت‌سوز و آینده‌سوز و ... و تا وقتی كه این ضد

ارزش‌ها در باغچه هستی‌مان وجود دارند، انتظار روییدن گلی زیبا در كارگاه وجودمان، منطقی نیست.

امام علی علیه السلام می‌فرماید: پسرم! از دوستی با نادان بپرهیز؛ چه او خواهد كه تو را سود رساند؛ امّا دچار زیانت گرداند و از دوستی بخیل بپرهیز؛ چه او آن چه را سخت ‏بدان نیازمندی، از تو دریغ دارد و از دوستی تبهكار بپرهیز كه به اندک بهایی تو را ‏بفروشد و از دوستی دروغگو بپرهیز كه ‏او سراب را ماند؛ دور را به تو نزدیک و نزدیک را به تو دور نمایاند.

امام علی علیه السلام همچنین می‌فرماید: از مراكز بدنام و مجالسی كه مورد سوء‌ظن است، ‏بپرهیز؛ زیرا رفیق بد، همنشین خود را فریب می‏دهد [و او را به كارهای ناشایست ‏وامی‏دارد].

اشتغال به برنامه شبانه‌روزی

حتما باید شبانه‌روز خود را با برنامه‌ریزی صحیح و متناسب وضع روحی و جسمی خود پر كنید و هیچ ساعت بیكاری نداشته باشید. جوانان و نوجوانان از نیروی سرشار و فوق‌العاده‌ای برخوردارند. این نیرو، اگر در زمینه‏های دیگر مورد استفاده قرار نگیرد و به صورت مطلوب از آن استفاده نشود، با توجه به شرایط سنی آنها، در قالب امور جنسی و شهوانی، ظاهر خواهد شد. کارهای بدنی، موجب تعادل جسم و روان می‏شود. اگر نیک بنگریم، افرادی که به کار مداوم مشغول هستند و نیرو و استعدادشان را در زمینه‏های مثبت و سالم به کار می‏اندازند، کمتر دچار انحرافات اخلاقی و بحران‏های روحی می‏شوند.

استفاده درست و مطلوب از اوقات فراغت

یکی از زمینه‏های پیدایش انحرافات در جوانان و نوجوانان، استفاده نادرست آنها از اوقات فراغت است. اوقات فراغت طولانی و بی‌برنامه، نوجوانان را عاصی و سرگردان می‏کند و آنان به تدریج، سرخورده و مأیوس می‏شوند و در نتیجه، به دنیای درون خویش پناه می‏برند و در کنج خلوت و انزوا، راهی برای سرگرمی خود می‏جویند.

ورزش

هر روز ورزش لازم است؛ البته آن ورزش‏هایی مفید است كه برای بدن ضرری ندارد؛ مثل نرم دویدن و نرم طناب زدن و انجام حركت‏های كششی و یا سایر رشته های ورزشی که مورد علاقه و توجه خاص نوجوانان و جوانان است.

خدا را ناظر رفتار خود ببیند

آن چه كه بیشتر از هر چیز دیگری ضروری است و به صورت زیربنایی در شخصیت و رفتار جوان مؤثر است، پرورش معنویت و تقویت ایمان و تقوای الهی است. اگر با تقویت ایمان و نیروی اراده، باورها و اعتقادات نوجوانان تقویت شوند، بدون شک، بخشی از مشکلات آنان، به ویژه در زمینه مسائل اخلاقی و غریزه جنسی، درمان می‏شود.

اگر نوجوان از ته دل باور كند که تمام اعمال و رفتار او را خدا می‏بیند و بر اساس عملکرد افراد به آنان، پاداش می‏دهد و بداند كه سعادت و خوشبختی انسان، به دست خودش می‏باشد، در این صورت، احتمال این که مرتکب گناه نشود، بسیار زیاد است.

تنظیم خواب

تحقیقات نشان می‏دهد که بیشتر انحرافات، از فکرهای ناسالم و خیال پردازی‏های قبل از خواب ناشی می‏شوند. بنابراین، یکی از روش‏های پیش‌گیری از انحرافات، این است که برنامه خواب به صورت دقیق تنظیم شود و تا زمانی که خواب بر شما غالب نشده، به رختخواب نروید و وقتی به رختخواب بروید که کاملاً خسته و آماده خواب باشید و برای این كار، باید در طول روز، مشغول فعالیت‏های زیادی باشید و به اندازه کافی کار کرده باشید.

اگر جوان با خستگی به رختخواب نرود، ناچار، مدت زمانی را در بستر بیدار خواهد ماند؛ تا به تدریج به خواب رود و در این حال، افکار و اندیشه‏های شهوانی و تحریک‌آمیز به سراغ جوان می‏آیند. از این رو، تنظیم ساعات خواب برای جوان، ضرورت خاصی دارد.

دوری از محیط‏های آلوده و ناسالم

یکی از عوامل انحرافات و به طور کلی انحرافات اخلاقی، محیط آلوده و محرک‏های شهوانی است. محیط از طریق وارد نمودن عناصر محرک در گرایش‏های انحرافی، منجر به طغیان غریزه جنسی در جوان می‏شود. مسائلی از قبیل بدحجابی، روابط ناسالم و آزاد دختر و پسر، برخی از فیلم‌‏های تلویزیونی و فیلم‏های خارجی و نیز استفاده نادرست از اینترنت، در تحریک شهوت و غریزه جنسی جوان، مؤثر است. شاید برای برخی از نوجوانان، یادآوری و تذکر مسائل دینی و اخلاقی، چیزی بیهوده و غیرضروری تلقی شود؛ زیرا آنها نه در فکر سلامت خویش هستند و نه مسائل اخلاقی و دینی را می‏پذیرند؛ اما نوجوانان و جوانان دیندار و با ایمان، اگر واقعاً بخواهند از جوانی به خوبی استفاده کنند و در راه درست و سالم گام بردارند، باید سعی کنند از محیط‏های آلوده و دیدن عوامل تحریک کننده، پرهیز كنند.

امام علی علیه السلام می‌فرماید: با سعی و مجاهدت، فضایل اخلاقی را به نفس سرکش خود تحمیل کن؛ زیرا به طور طبیعی، خواست بشر، شهوات و رذایل اخلاقی است.

مقالات مرتبط

مراحل رشد غریزه در نوجوانی

لذت ، با طعم حلال

نوجوان ایرانی ،سلام!

دشمن دیرین عقل

کاربران محترم می توانند مطالب خود در این زمینه را در انجمن های تخصصی تبیان قرار دهند.