بررسي‌هاي اسلامي در اثري از علامه طباطبائي
جلد نخست کتاب «بررسي‌هاي اسلامي» نوشته علامه سيد محمدحسين طباطبائي و به كوشش سيدهادي خسروشاهي از سوي موسسه بوستان کتاب تجديد چاپ شد.
به گزارش خبرگزاري کتاب ايران(ايبنا)، اين اثر، مجموعه مقاله‌ها، پرسش‌ها و پاسخ‌هايي است كه علامه طباطبائي به مناسبت‌هاي گوناگون به نگارش آنها همت ورزيده يا سوال‌هايي را در طول ساليان متمادي به صورت كتبي پاسخ داده است. اين نگاشته‌هاي ارزشمند كه هريك در گوشه‌اي و نزد صاحب‌نظري يافت مي‌شد، به همت استاد سيدهادي خسروشاهي گردآوري و در دو جلد تنظيم شده‌اند.
سيدهادي خسروشاهي درباره شكل‌گيري اين مجموعه مي‌نويسد: «... راقم اين سطور كه سالياني دراز، افتخار تلمذ و حضور در خدمت استاد علامه، سيد محمدحسين طباطبائي را داشتم، با علاقه خاصي، به جمع‌آوري آثار مطبوع و استنساخ آثار مخطوط استاد مي‌پرداختم كه پس از مرور زماني، گنجينه‌اي گران‌بها از مقالات، پاسخ‌ها و رسائل استاد، در زمينه‌هاي مختلف قرآني، علمي، فكري، اجتماعي، فلسفي و... گرد آمد كه به ياري خدا هم‌اكنون در دو مجلد در اختيار علاقه‌مندان قرار مي‌گيرد.
البته قسمت‌هايي از اين مباحث در سال‌هاي پيشين، نخست در نشرياتي مانند؛ يادنامه ملاصدرا، محمد خاتم پيامبران، مجله مكتب اسلام، مجله دانشكده ادبيات، فصلنامه مكتب تشيع، مجله راهنماي كتاب و غيره چاپ شده است، ولي بخش‌هاي ديگر، اصولا در جايي چاپ نشده بود و توسط خود استاد در اختيار اينجانب قرار گرفت كه براي اولين‌بار تحت عنوان مجموعه مقالات استاد، چاپ و منتشر گرديد.»
جامع‌ترين نامي كه براي اين مجموعه انتخاب شد، نام بررسي‌هاي اسلامي بود، چرا كه اين مجموعه، شامل بررسي‌هاي گوناگوني در زمينه‌هاي مختلف مباحث اسلامي است و يكي دو بار هم با همين عنوان منتشر شده و چاپ جديد هم كه با اضافات و اصلاحات و تجديد نظر همراه است، تحت همان عنوان شامل مجموعه مقالات: پرسش‌ها و پاسخ‌ها (در دو جلد) و مجموعه رسائل (در دو جلد) منتشر مي‌شود.
استاد خسروشاهي در بخش ديگري از كتاب يادآور مي‌شود: «همان طور كه اشاره شد، نويسنده از ديرباز به جمع‌آوري اين مباحث پرداخته بود، ولي اشتغالات روزمره اجازه ترتيب و تنظيم آنها را نمي‌داد، تا آن كه پانزده سال پيش، ضمن كسب اجازه از محضر استاد علامه، به تنقيح و ترتيب آنها پرداختم و پس از فصل‌بندي و تبويب و افزودن يكي ـ دو رساله و چندين مقاله جديد از استاد، تحت عنوان "بررسي‌هاي اسلامي" تقديم دوستداران حقيقت گرديد.»
در بخش ديگري از چگونگي به وجود آمدن اين اثر مي‌خوانيم: «در واقع همان طور كه اشاره شد، بخش اعظم "پرسش‌ها و پاسخ‌ها" در بين اوراق و مخطوطات استاد معظم يا دوستان و شاگردان ايشان قرار داشت كه به تدريج توسط خود استاد يا دوستان بزرگوار در اختيار نگارنده قرار گرفت، ولي پاره‌اي از آنها هم مانند مقالات، قبلا در بعضي از منشورات ديني درج شده است كه اكنون همه آنها، يك جا ـ‌و در اين مجموعه‌ـ براي استفاده عموم منتشر مي‌گردد.
در موقع تنظيم مجموعه "بررسي‌هاي اسلامي" و تجديد نظر در آنها، اوقات زيادي از استاد علامه را براي اصلاح و تكميل مطالب گرفتيم و چون استاد، شور و علاقه مرا براي احياي اين مجموعه از آثارشان مي‌ديدند، گاهي در ساعات آخر شب، تلفني اطلاع مي‌داند كه: "پاسخ يك نامه علمي يا فلسفي را در بين اوراق پيدا كرده‌ام، اگر فردا از اين طرف عبور كرديد، بياييد و بگيريد!" و من از ايشان كسب اجازه مي‌كردم كه همان شبانه، آخرين بحث پيدا شده را تحويل بگيرم و استاد، طبق روش ديرينه خود و اخلاق حميده انساني ـ اسلامي كه داشتند، اين رخصت را به من مي‌دادند و من همان شبانه مطلب را كه اغلب دست‌نويس بود، از ايشان مي‌گرفتم و پس از اصلاحي كوتاه و مختصر (در جمله‌بندي و غيره) دوباره به ايشان عرضه مي‌كردم و سپس ضميمه مجموعه مي‌گرديد... و در واقع مطالب كل مجموعه، با نظارت كامل خود استاد اصلاح و تكميل شده است.
در پايان يادآوري اين نكته نيز لازم است كه در بخش فلسفي اين كتاب، چند مقاله از استاد محترم جناب آقاي دكتر مهدي حائري يزدي نقل شده كه براي تكميل بحث و درك پاسخ استاد، نقل آنها ضرور به نظر مي‌رسيد... چنان كه توضيحات مربوط به رساله "وحي" از استاد محترم، آية‌الله ناصر مكارم شيرازي نيز به عنوان تكميل بحث عينا در مجموعه رسائل نقل گرديد. و همچنين چند رساله از استاد، كه به زبان عربي تاليف و به وسيله دوستان ديگري ترجمه شده بود (به نقل از يادنامه استاد و يادنامه شهيد مطهري و غيره) تحت عنوان مجموعه رسائل چاپ گرديد كه بعضي از آنها، در چاپ قبلي كتاب نقل نشده بود.»
علاوه بر هفت رساله‌اي كه در مجلد مورد اشاره آمده است، سه رساله ديگر از استاد در جلد اول و دوم مجموعه مقالات نقل شده كه عبارتند از: «ولايت و زعامت در اسلام»، «محمد و اسلام» و «علم امام» كه چون خود استاد اين رساله‌ها را به عنوان مقاله يا پاسخ به پرسشي نوشته، نخست آنها را در ضمن مجموعه مقالات: پرسش‌ها و پاسخ‌ها آورده، ولي در اين چاپ ـ‌مجموعه آثارـ آن رساله‌ها را در جلد دوم مجموعه رسائل نقل شده‌اند.
جلد نخست اين اثر، به مباحثي نظير؛ اسلام‌شناسي، امامت و تشيع، مسائل قرآني، مقام و موقعيت زن در اسلام مي‌پردازد.
چاپ دوم کتاب «بررسي‌هاي اسلامي» (جلد اول) در شمارگان 3000 نسخه، 352 صفحه و بهاي 56000 ريال راهي بازار نشر شد.
