خوابیدن با شکنجه‌ های درد‌ آور!

عادت ساییدن دندان ‌ها به هم، دندان ‌قروچه (Tooth Grinding) نامیده می‌ شود . نام علمی این بیماری، براکسیزم (Bruxism) است.

دندان ‌قروچه بیشتر در خواب رخ می ‌دهد اما ساییدن یا به هم کوبیدن دندان ‌ها در طول روز نیز در برخی افراد وجود دارد. علاوه بر بزرگسالان، در کودکان نیز این پدیده در خواب و بیداری دیده می ‌شود. دندان‌ قروچه مداوم ممکن است باعث ساییده شدن و کوتاه شدن دندان(به‌ ویژه دندان‌ های جلو)، آسیب به لثه ‌ها، سُست شدن استخوان‌ های نگهدارنده دندان در لثه و لق شدن و افتادن دندان، درد‌ناک شدن دندان، کوتاه شدن ارتفاع صورت و شکل نازیبای فک‌ ها و دندان ‌ها، شکستن مینای دندان و پُرکردگی ‌ها، مشکلات مفاصل فک، حساس شدن دندان ‌ها و سردرد شود.

فشار‌های روحی (نگرانی، بی ‌خوابی، استرس و اضطراب)، مشکلات دندانی(مشکلات اکلوژنی ناشی از چفت‌ شدن ناصحیح فک ‌ها و دندان‌ ها روی هم)، عادت‌ های ناخود آگاه، آلرژی و انگل‌ های روده‌ ای از مهم ‌ترین علل این بیماری هستند. اگر شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که به هنگام خواب، عضلات صورت خود را منقبض کرده و با فک‌ های کلید شده می خوابید حتما این گزارش را بخوانید و با مراجعه به متخصص فک و دهان از این که ملزم به استفاده از محافظ شبانه نیستید، اطمینان خاطر حاصل کنید.

دندان ‌قروچه به معنی ساییدن دندان‌ ها روی هم است. این عادت به‌ طور معمول در هنگام خواب بروز می ‌کند ولی در برخی افراد، هنگام بیداری نیز وجود دارد. نوع دیگری از این عادت به ‌صورت فشار دادن دندان‌ ها روی هم است. علل مختلفی در ایجاد این عادت مؤثر هستند که از آن جمله می‌ توان به استرس‌ های عصبی، مشکلات گوارشی و اختلالات خواب اشاره کرد.

به‌ طور معمول دندان‌ ها در طول شبانه ‌روز مدت ناچیزی با هم تماس دارند و در بقیه ساعات با هم تماس ندارند. همین مسئله باعث می ‌شود زمان لازم برای استراحت دندان ‌ها و بافت نگهدارنده آن ها به دست‌ آید. در افرادی که دندان ‌قروچه دارند مدت تماس دندان‌ ها با یکدیگر در مدت شبانه ‌روز زیادتر و زمان استراحت دندان‌ ها و بافت نگهدارنده کم می ‌شود. از این‌ رو نیروهای وارده به دندان بسیار بیشتر از حد طبیعی می‌ شود و عوارض مختلفی به‌ وجود می‌ آید. از معمول ‌ترین این عوارض می ‌توان به سایش دندان‌ ها اشاره کرد که باعث کوتاه شدن دندان ‌ها و کندی آن ها می ‌شود.

ترک خوردن و شکستن دندان‌ ها نیز از عوارض دیگر است که در طولانی مدت باعث از دست دادن دندان ‌ها می‌ شود. از عوارض بسیار مهم دیگر اختلالات مفصل گیجگاهی فکی است که با درد در ناحیه مفصل و عضلات گیجگاهی و فکی و نیز سر درد همراه است. حساس شدن دندان ‌ها به سرما و بیماری ‌های لثه و لقی دندان ‌ها نیز می ‌تواند به‌ وجود‌ آید.

از نشانه‌ های دندان ‌قروچه وجود نقاط سایش روی دندان‌ ها، ایجاد صدای دندان‌ ها روی هم موقع خواب(صدایی شبیه صدای کشیده شدن گچ روی تخته سیاه) و درد و حساسیت عضلات فک است.

متأسفانه اکثر درمان‌ های دندان پزشکی مثل پُر کردن و روکش دندان‌ ها در کسانی که دندان‌ قروچه شدید دارند با شکست مواجه می‌ شود.

دندان ‌قروچه در کودکان

حدود 10 درصد کودکان دندان‌ قروچه می ‌کنند؛ کودکان در سنین بین چهار تا شش سالگی بیشترین احتمال ابتلا به این مشکل را دارند. در دو زمان(رویش دندان‌ های شیری و رویش دندان‌ های دائمی) کودکان بیشتر دندان‌ قروچه می ‌کنند. البته در بیشتر موارد، پس از رویش کامل دندان‌ ها(شیری یا دائمی) این عادت در کودکان از بین می ‌رود. طبق تحقیقات به عمل آمده، این عارضه در پسر بچه ‌ها بیشتر از دختر بچه‌ ها گزارش شده است.

ردیف شدن نامناسب دندان‌ ها یا تماس غیر طبیعی بین دندان ‌های پایینی و بالایی، کمبودهای تغذیه‌ ای، مشکلات اضطراب و استرس کودکان، انگل ‌های دستگاه گوارش، آلرژی و... از علت‌ های این اختلال بر شمرده شده است.

خطرات دندان‌ قروچه در کودکان، کمتر از بزرگسالان است و به ندرت موجب بروز مشکلات و اختلالات جدی می ‌شود. اما ضروری است در صورتی که دندان کودک به‌ نظر ساییده یا از بین رفته می‌ آید یا حساس شده و درد می ‌کند و یا کودک دچار درد فک و مفاصل فک شده است به دندان پزشک مراجعه شود. ممکن است در نوجوانان نیاز به روکش موقت یا نایت گارد(محافظ شبانه) باشد.

برای جلوگیری از این عارضه، در کاهش استرس کودک به‌ ویژه زمانی که به رختخواب می ‌رود دقت کنید که رژیم غذایی کودک، حاوی مقدار آب کافی و فراوان باشد و او را به ورزش‌ های ماساژی و کششی ترغیب کنید.

روش‌ های کاهش

خودداری از جویدن آدامس، خودداری از جویدن مداد یا خودکار یا هر چیزی به جز غذا. سعی کنید علت ‌های ساییدن و فشردن دندان ‌ها را در خودتان پیدا کنید. به‌ عنوان مثال برخی افراد وقتی می‌ خواهند چیز سنگینی بلند کنند، ناخودآگاه دندان‌ های‌ شان را به هم فشار می دهند، برخی وقتی فکر می‌ کنند ناخودآگاه دندان‌ های شان را به هم می‌ سایند، برخی هنگام عصبانیت، استرس یا اضطراب، دندان‌ های شان را فشار می ‌دهند.

در برخی موارد، کوتاه یا بلند بودن برخی دندان ‌ها(به ‌طور طبیعی یا ناشی از ترمیم نادرست)، یا نبود چند دندان بر اثر کشیدن باعث می ‌شود که زمانی که دهان بسته است، دندان ‌ها به‌ طور طبیعی روی هم قرار نگیرند و به مرور باعث ایجاد عادت لغزاندن فک ‌ها روی هم شود یا به نوعی شخص در هنگام فکر کردن یا اضطراب، ناخودآگاه با دندان‌ هایش بازی می ‌کند. در این موارد نسبت به رفع عیب اکلوژنی یا ترمیم دندان‌ ها با مراجعه به دندان پزشک اقدام کنید. می توانید برای مدتی، نوک زبان تان را(با احتیاط) بین دندان ‌ها قرار دهید.

درمان

درمان مشخصی برای این عادت وجود ندارد. دارو درمانی، درمان‌ های روان پزشکی، تغییر وضعیت خوابیدن، اصلاح نحوه چفت ‌شدن دندان‌ ها و... جهت درمان پیشنهاد شده است. تنها راه جلوگیری از آسیب به دند‌ان ‌ها و مفصل از طریق کاربرد نایت ‌گارد است؛ نایت گارد قطعه‌ ای پلاستیکی است که توسط دندان پزشک روی قالب فک بالای بیمار، و در برخی موارد فک پایین، ساخته می ‌شود و بیمار باید هر شب موقع خواب آن را روی دندان ‌ها بگذارد تا از آسیب جلوگیری کند. نایت گارد هر شب و تا وقتی که شخص دندان دارد باید در دهان گذارده شود.