نقد ترجمه قرآن فولادوند 4
ادامه موارد اشكال یا ترك اَوْلى در ترجمه قرآن استاد فولادوند
26 ـ توبه : 103
خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكّیهِمْ
اشكال:
جمله «تُطَهِّرُ» محلاً منصوب و صفتى است براى «صدقه» (و البته جایز است كه حال از «خُذْ» باشد.) ولى مترجم محترم، آن را جواب «خُذْ» گرفته و لذا در ترجمه، كلمه «تا» را آورده است كه صحیح نیست. زیرا اگر چنین مىبود «تُطَهِّرْ» به صورت مجزوم مىآمد، و نیز «تُزَكّى»، «تُزَكِّ» مىشد. بنابراین ترجمه صحیح آیه چنین است:
«از مالهایشان صدقهاى بستان كه ایشان را با آن پاكیزه و پالایش مىكنى.» یا : «از خواستههاشان دهشى بستان كه بدان پاك سازىشان و پاكیزه دارىشان.» (ترجمه دكترابوالقاسم امامى)
یا: «از اموال ایشان كفّارهاى بگیر كه بدان پاكیزهشان و پیراستهشان مىكنى.» (ترجمه بهاءالدین خرّمشاهى)
27 ـ هود : 40
حَتّى إِذا جاءَ أَمْرُنا وَفارَ التَّنُّورُ
«تا آنگاه كه فرمان ما در رسید و تنور فوران كرد.»
اشكال:
در این جا ترجمه مترجم محترم صحیح است اما در پانوشت، توضیحى كه دادهاند ترجمه را دچار ابهام عجیبى مىكند! اینك توضیح ایشان:
«كلمه «تنور» از ریشه مشترك لغات سامى و هندى و اروپایى و تنوره فارسى به معنى فریاد و فوران و انفجار و صوت بلند است و مراد، تنور نانوایى نیست.» خوب، با این توضیح كه «تنور» در آیه به معنى «تنور نانوایى نیست» بلكه به معنى «فوران» است، پس ترجمه مترجم محترم در واقع چنین مىشود:«و فوران، فوران كرد!» یا «انفجار، فوران كرد!» آیا مترجم یا ویراستاران محترم به لازمه چنین توضیحى اندیشیدهاند؟!
28 ـ یوسف : 18
وَاللّهُ الْمُسْتَعانُ
«خدا یارى ده است.»
اشكال:
«مُسْتَعان» اسم مفعول است، نه اسم فاعل! ترجمه صحیح آیه چنین است: «و خداست كه باید از او یارى خواست.» یا: «خداست كه از او یارى خواسته مىشود.»
29 ـ حجر : 41
قالَ هذا صِراطٌ عَلَىَّ مُسْتَقیمٌ
«فرمود: این راهى است راست [كه] به سوى من [منتهى مىشود].»
اشكال:
«عَلَىَّ» یعنى «بر من» و «به عهده من» و این غیر از «إِلَىَّ» است.
پس ترجمه صحیح آیه چنین است:«گفت: این راهى است راست كه برعهده من است.»
یا: «[خداى] گفت: این راهى است راست كه [نگاهداشت آن] بر من است.»(ترجمه دكتر سید جلال الدین مجتبوى)
یا: «این راهى است راست كه بر من گذرد.»(ترجمه دكتر ابوالقاسم امامى)
«كلمه «تنور» از ریشه مشترك لغات سامى و هندى و اروپایى و تنوره فارسى به معنى فریـاد و فـوران و انفجـار و صـوت بلنـد است و مـراد، تنور نانوایى نیست.» خوب، با این توضیح كه «تنور» در آیه به معنى «تنور نانوایى نیست» بلكه به معنى «فوران» است، پس ترجمه مترجم محترم در واقع چنین مىشـود:«و فوران، فوران كرد!» یا «انفجــار، فـوران كرد!» آیا مترجـم یا ویراستـاران محتـرم بـه لازمه چنین توضیحى اندیشیدهاند؟!
30 ـ حجر : 57
قالَ فَما خَطْبُكُمْ أَیُّهَا الْمُرْسَلُونَ
«[سپس] گفت: اى فرشتگان، [دیگر] كارتان چیست؟»
اشكال:
علاوه بر این كه مطالب داخل قلاب زاید است، سبك ترجمه تطبیقى مترجم محترم اقتضا دارد كه «مرسلون» را «فرستادگان» ترجمه كند، نه «فرشتگان»؛ هر چند كه مصداق این واژه در این جا فرشتگان هستند. پس ترجمه دقیقتر آیه چنین است: «گفت: اى فرستادگان، چیست كارتان؟» (ترجمه دكتر ابوالقاسم امامى)
31 ـ نحل : 86
فَأَلْقَوْا إِلَیْهِمُ الْقَوْلَ إِنَّكُمْ لَكاذِبُونَ
«[ولى شریكان]، قول آنان را رد مىكنند كه: شما جدّا دروغگویانید.»
اشكال:
«اِلقاى قول» به معنى «پاسخ دادن» و «جواب دادن» است نه «ردّ قول».
بنابراین ترجمه صحیح آیه چنین است:
«آنان پاسخشان دهند كه شما دروغگویانید.»
یا: «آنگاه به آنان پاسخ دهند كه شما دروغگویید.» (ترجمه بهاءالدین خرمشاهى) یا: «پس پاسخْ این دهندشان: راستى كه شما خود دروغگویاناید.» (ترجمه دكتر ابوالقاسم امامى)
32 ـ اِسراء : 7
فَإِذا جاءَ وَعْدُ الاْخِرَةِ لِیَسُؤُا وُجُوهَكُمْ
«و چون تهدید آخر فرا رسد [بیایند] تا شما را اندوهگین كنند.»
اشكال:
ترجمه «وُجُوهَكُمْ» از قلم افتاده است.
ترجمه مطابقى آیه چنین است:
«پس هرگاه وعده پسین فرا رسد، بازشان فرستیم تا چهرههاتان را غمگین كنند.» (ترجمه دكتر ابوالقاسم امامى).
33 ـ اِسراء : 39
لاتَجْعَلْ مَعَ اللّهِ إِلها اخَرَ فَتُلْقى فى جَهَنَّمَ مَلُوما مَدْحُورا
«و با خداى یگانه معبودى دیگر قرار مده، وگرنه حسرت زده و مطرود در جهنّم افكنده خواهى شد.»
اشكال:
«ملوم» به معنى «نكوهیده» و «سرزنش شده» است، نه «حسرت زده»! ترجمه صحیح آیه چنین است:
«با خداىْ معبودى دیگر قرار مده، كه نكوهیده و رانده، در دوزخ افكنده شوى.»
34 ـ انبیاء : 69
قُلْنا یا نارُ كوُنى بَرْدا وَسَلاما عَلى إِبْراهیمَ
«گفتیم: اى آتش، براى ابراهیم سرد و بىآسیب باش.»
اشكال:
«عَلى» به «براى = لِ» ترجمه شده كه صحیح نیست.
ترجمه صحیح آیه چنین است:
«گفتیم: اى آتش بر ابراهیم سرد و سلامت شو.» (ترجمه بهاءالدین خرمشاهى)
35 ـ حجّ : 9
ثانِىَ عِطْفِهِ لِیُضِلَّ عَنْ سَبیلِ اللّهِ لَهُ فِى الدُّنْیا خِزْىٌ
«[آن هم] از سرِ نخوت، تا [مردم] را از راه خدا گمراه كند. در این دنیا براى او رسوایى است.»
اشكال:
«ثانِىَ عِطْفِهِ» یعنى «او پهلو دوتا كنان» و این جمله حال است از فاعل «یجادل» درآیه پیشین آن. بنابراین جمله «آن هم از
سر نخوت» معادل آن نمىتواند باشد. مگر این كه آن را به عنوان معناى كنایى بگیریم، ولى در مقام ترجمه، معناى كنایى و استعارى حتّى الامكان باید در پانوشت به عنوان «توضیح» آورده شود. در ضمن كلمه «این» هم در ترجمه زاید است و باید حذف شود و ضمیر «عِطْفِهِ» هم در ترجمه لحاظ نشده است. به هر حال ترجمه دقیقترآیه چنین است:
«او پهلو دوتا كنان، سرانجام، [مردم را] از راه خدا گمراه كند. در دنیا براى اوخوارى است.»
در ضمن، لام در «لِیُضِلَّ» لام تعلیل یا لام «عاقبت و صیرورت» است و اَوْلى این است كه
لام عاقبت باشد، زیرا سیاق آیه با این سازگار است.
36 ـ حجّ : 11
وَمِنَ النّاسِ مَنْ یَعْبُدُ اللّهَ عَلى حَرْفٍ
«و از میان مردمان كسى هست كه خدا را فقط بر یك حال [و بدون عمل] مىپرستد.»
اشكال:
ترجمه «عَلى حَرْفٍ» به «بر یك حال [و بدون عمل]» ترجمهاى نامفهوم و گنگ است. ترجمه صحیح آیه چنین است:
«و از مردمان كسى هست كه خداى را یكسویه و با دو دلى مىپرستد.» (ترجمه دكتر سید جلال الدین مجتبوى)
یا: «و از مردمان كس است كه در پرستش خداى بر لبه است.» (ترجمه دكتر ابوالقاسم امامى)
37 ـ مؤمنون : 88
وَهُوَ یُجیرُ وَلا یُجارُ عَلَیهِ
«او پناه مىدهد و در پناه كسى نمىرود.»
اشكال:
معادلِ «لایُجارُ عَلَیْه» جمله «و در پناه كسى نمىرود» نیست، زیرا كلمه «علیه» دراین ترجمه نادیده گرفته شده است.
ترجمه صحیح آیه چنین است:
«و اوست كه پناه مىدهد و برخلافِ [خواست] او [به كسى] پناه داده نشود.»
توضیح: یعنى برخلافِ خواست او، كسى نمىتواند دیگرى را از عذاب پناه دهد.
ادامه دارد...
نویسنده: محمدعلى كوشا
تنظیم: گروه دین و اندیشه تبیان
1- كنایه از تكبّر و خود خواهى است.
