پرواز در ایران؛از باستان تا امروز(3)

پیدایش هواپیمایی در ایران

در نخستین سال های بعد از کودتای 1299 از وقایع و سیر تحولات وضع هواپیمایی در ایران مدارک رسمی چندانی در دست نیست لیکن با توجه به مندرجات جراید خبری که در آن زمان مرتباً انتشار می یافته تا حدی می توان به وضع پیدایش هواپیمایی در ایران پی برد.

روزنامه «ایران» در شماره 12 فروردین 1301 خود از پرواز یک فروند هواپیمای روسی از طریق انزلی به سوی تهران خبر می دهد، آنگاه در شماره 26 فروردین خود می نویسد: «آئروپلانی که 15 فروردین  از روسیه به تهران آمده عصر دیروز و پرپروز در آسمان تهران پرواز کرد و پس از تماشای مردم فرود آمد».

سپس در شماره سوم اردیبهشت این روزنامه خبری به شرح زیر حاکی از پرواز اولین ایرانیان با هواپیما در آسمان تهران درج شده است:

«روز پنجشنبه گذشته (30 فروردین 1301) آئروپلانی که از مسکو به تهران آمده بود برای اولین دفعه مسافرینی برای گردش در هوای تهران همراه برد. دفعه اول شاهزاده محمد حسین میرزا و سرهنگ رضاقلی خان خزانه دار و مسیو شومیانسکی وزیر مختار روسیه در هوای تهران پرواز نمودند. پس از آن ها سرتیپ امان الله  میرزا، سرتیپ مرتضی خان، سرتیپ جعفرقلی خان و سرهنگ مساعد نظام پرواز نمودند. در دفعه سوم برای اولین بار دو نفر از نمایندگان ملت: آقای تدین و آقای شیخ العراقین زاده و سرهنگ  مساعد الدوله، مدت بیست دقیقه در قضای تهران مشغول سیاحت بودند. از قرار اظهارات آقایان و جنایان فوق، در اطاق آئروپلان خیلی راحت بوده و در موقع صعود و نزول حرکات عنفی در آئرو پلان دیده نشده و مثل این بوده است که آدم در کشتی نشسته باشد. در اطاق آئروپلان صدا هم خیلی جزیی بوده و آقایان می توانستند خوب صحبت کرده و صدای یکدیگر را بشنوند... از قرار معلوم آئروپلان مزبور روز گذشته به طرف مسکو حرکت کرده است ».

هواپیماهای انگلیسی در قلعه مرغی (مرداد 1301)

تا نیمه اول سال 1301 در تهران زمین مشخصی برای نشستن و برخاستن هواپیما وجود نداشت ولی چنانکه روزنامه «ایران» در شماره 7 تیرماه 1301 خود می نویسد: در پی درخواست انگلیس برای ورود دو فروند هواپیما به تهران و اختصاص محلی برای فرود آنها، دولت وقت، زمین قلعه مرغی را برای این منظور اختصاص داده و به یاری زندانیان شهربانی وقت به تسطیح آن اقدام کرده است. عین خبر روزنامه مذکور چنین است: «به طوری که اطلاع حاصل نموده ایم قریباً دو فروند آئروپلان که متعلق به دولت انگلیس است در هوای (آسمان) تهران پرواز خواهند کرد و ورود آئروپلان های مزبور قبلاً به دولت ایران اطلاع داده شده است.

اختصاص محلی را جهت فرود آمدن تقاضا نموده اند لذا به اداره نظمیه اطلاع داده شده که در بیرون دروازه محل مناسبی را برای پایین آمدن آنها تهیه و در صورت پست و بلندی، محل را تسطیح نمایند. اداره نظمیه نیز در اطراف قلعه مرغی، سمت امام زاده حسن را برای فرود آمدن آئروپلان اختصاص داده و عده ای از محبوسین نظمیه هم چند روز است مشغول  تسطیح آنجا هستند که برای ورود آئروپلان ها حاضر باشد». سپس روزنامه مذکور در شماره پنجشنبه 9 مرداد 1301 خود می نویسد: «دو فروند آئروپلان انگلیسی که اخیراً از بغداد به تهران آمده و در قلعه مرغی فرود آمده از صبح  روز گذشته در آسمان تهران به پرواز و نمایش مشغول بوده و در پایان در قلعه مرغی فرود آمدند».

تهیه کننده:محسن مرادی