كشف استخوان های حواریون مسیح(ع) در كلیسای سنت استپانوس

بقایای استخوان حواریون و قدیسین مسیح كه طبق روایات تاریخی در كلیسای سنت استپانوس در آذربایجان شرقی نگهداری می شده، در بررسی های باستان شناسان در این كلیسا كشف شد.كلیسای سنت استپانوس بعد از قره كلیسا در آذربایجان غربی، مهمترین كلیسای ارامنه ایران است.

در سفرنامه تاورنیه سیاح مشهور فرانسوی در دوره صفوی و عكس های موجود در آلبوم خانه كاخ گلستان و آرشیو خاندان عدل كه توسط علی خان والی؛ حكمران شمال آذربایجان در دوره ناصر الدین شاه قاجار گرفته شده، به وجود استخوان های حواریون و قدسین مسیحی از جمله سنت استپانوس ( سنت اتین) و سنت مینو دو تن از حواریون و دانیال نبی اشاره شده است.

«شهریار عدل»، سرپرست تیم بررسی در کلیسای سنت استپانوس گفت:« تیمی از كارشناسان سازمان میراث فرهنگی که در حال تکمیل پرونده های لازم برای ثبت مجموعه کلیساهای ایران در فهرست میراث جهانی هستند پس از مطالعه متون تاریخی موفق به کشف بقایای استخوان ها در این کلسیا شدند.»

او گفت:«بعد از این كشف، نامه ای از سوی سازمان میراث فرهنگی وگردشگری كشور به خلیفه گری ارامنه ارسال و سه روز پیش با حضور نماینده ای از خلیفه گری ارامنه این استخوان ها از محل كشف جمع آوری شد.»

«علی اكبر تقی زاده»، مدیرسازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان آذربایجان شرقی در مورد اهمیت این كشف گفت:«كشف این استخوان ها نشان می دهد كه كلیسای سنت استپانوس از اهمیت زیادی برخوردار بوده تا آن جا كه محل نگهداری استخوان های حواریون مسیحی بوده است.»

كلیسای سنت استپانوس آذربایجان شرقی بعد از قره كلیسا در آذربایجان غربی، مهمترین كلیسای ارامنه كشور است.این كلیسا مربوط به قرون 10 تا 12 میلادی است و در منطقه جلفا در كنار رود خانه ارس جای گرفته است.

كارشناسان سازمان میراث فرهنگی بقایای استخوان های كشف شده را در میان دو طاق كلیسا شناسایی كرده اند. علاوه بر بقایای استخوانی چند تكه تخته مربوط به جعبه های نگهداری این استخوان ها، چند تكه پارچه زرد و آجری، تكه های موم ، گل اخرا و دانه های كندر نیز در این محوطه شناسایی شده است.

استخوان های شناسایی شده بعد از خارج شدن ازفضای کلسیا از سوی كارشناس انسان شناسی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری كشور مورد بررسی قرار گرفتند.

«فرزاد فروزانفر»، انسان شناس گفت:«استخوان های به دست آمده با توجه به گذشت زمان و فضایی كه در آن نگهداری شده است، آسیب های فراوانی دیده اند. در بررسی های انجام شده روی این قطعات تنها توانستیم بقایای استخوانی یك فرد را به طور كامل تشخیص دهیم ولی مابقی فطعات استخوانی قابل شناسایی فردی نیستند.»

به گفته او فرد مشخص شده ، مردی با بیش از 50 سال سن و با استخوان بندی درشت است.

با توجه به اینكه كلیسای سنت استپانوس در حال مرمت است، استخوان های جمع آوری شده در حال حاضر به تبریز منتقل شده است.این استخوان ها در خلیفه گری ارمنه آذربایجان نگهداری می شود.قرار است بعد از اتمام مرمت كلیسا استخوان ها به محل اولیه باز گردانده شوند.

به گفته تقی زاده با توجه به اهمیت این استخوان ها، بازگرداندن آن ها به كلیسا باید با تشریفات مذهبی ویژه ای صورت گیرد و برای آن ها جایگاهی ویژه ساخته شود.

سازمان میراث فرهنگی و گردشگری كشور قصد دارد مجموعه سه كلیسای سنت استپانوس، زور زور و قره كلیسا را به عنوان یك پرونده برای ثبت در فهرست میراث جهانی به یونسكو ارائه دهد.

كارشناسان معتقدند كشف این استخوان ها در سنت استپانوس می تواند روند پیچیده ثبت جهانی را با مشكلات كمتری مواجه سازد.

منبع: خبر گزاری میراث فرهنگی