تبیان، دستیار زندگی
اشتباه نکنید! قلعه قهقهه نه نامی امروزی برای بناهای فانتزی است، و نه اشاره ای به مهمانسرای پر رونق شاهان باستان دارد. نام قهقهه بر پیشانی دژی نظامی مهر شده که در دوران صفویه است زندان سیاسی حکومت به شمار می رفته است
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

قلعه قهقهه

قلعه قهقهه

اشتباه نکنید! قلعه قهقهه نه نامی امروزی برای بناهای فانتزی است، و نه اشاره ای به مهمانسرای پر رونق شاهان باستان دارد. نام قهقهه بر پیشانی دژی نظامی مهر شده که در دوران صفویه زندان سیاسی حکومت به شمار می رفته است! درباره علت نامگذاری این قلعه اسناد زیادی در دست نیست اما آنچه مسلم است، این که قهقهه از نظر لغوی به معنای آواز بلند در خنده و البته به معنی آواز کبک است. اسمی که احتمالا تا به حال نام مکان های دیگری هم بوده است و حتی همین امروز هم می توانید دهی از دهستان میان ولایت حومه شهر مشهد را هم با همین نام پیدا کنید.

قلعه قهقهه را باید در دهستان یافت، از بخش هوراند شهرستان اهر ببینید. یعنی جایی در نزدیکی روستای گنجویه و قره آقاجلو، در فاصله 75 کیلومتری شمال مشکین شهر در استان اردبیل.

این قلعه که در منطقه قره داغ و با ارتفاع تقریبی 2500 متر از سطح دریا واقع شده، در میان صخره ها قرار دارد. اگر گذارتان به قلعه قهقهه بیفتد می بینید که دور تا دور آن را پرتگاهی خطرناک و عمودی شکل پر کرده است و احتمالا برایتان دشوار خواهد بود که باور کنید  تراش های این صخره ها کار دست طبیعت است!

این قلعه که در زمان بابک و صفویه اهمیت بسیار زیادی داشته است، سال ها

به عنوان خزانه سلطنتی و مهم ترین زندان حکومت استفاده شده است

تاریخ عجیب

قلعه قهقهه

بیشتر وقایعی که مورخان درباره قلعه قهقهه ذکر کرده اند، مربوط به دوران صفویه است اما این به معنی آن نیست که این قلعه دردوران صفویه ساخته شده. اتفاقا تحقیقات باستان شناسی به عمل آمده نشان می دهد که استقرار در این قلعه به دوران قبل از اسلام می رسد. این قلعه که در زمان بابک و صفویه اهمیت بسیار زیادی داشته است، سال ها به عنوان خزانه سلطنتی و مهم ترین زندان حکومت استفاده شده است. قلعه ای که تبعیدگاه مجرمان سیاسی به شمار می رفت و روزگار اسارت زندانیانی مثل القاص میرزا، اسماعیل میرزا (شاه اسماعیل دوم)، سام میرزا (برادر شاه طهماسب) و خان احمد گیلانی (حاکم گیلان) را به خود دیده است.

اما با تمام این ها، شاید هیچ کدام از پادشاهان صفوی به اندازه شاه طهماسب از این قلعه استفاده نبرده باشند. آنقدر که گفته می شود قلعه قهقهه در عصر شاه طهماسب اول صفوی یکی از پر رونق ترین قلعه های ایران بوده است. شاه طهماسب که بسیار مستبد و خودکامه بود، با زندان کردن بیشتر اطرافیانش در این زندان، رونق زیادی به قلعه قهقهه بخشیده بود! او هر کس را که مورد کوچک ترین سوء ظن و سوء تفاهم قرار می گرفت یا می کشت، یا راهی قلعه مخوف قهقهه می کرد!

قلعه قهقهه یکی از استوارترین و تسخیر ناپذیرترین قلعه های ایران بوده

که بعد از گذشت سال ها هنوز هم شکوه و استحکام خود را حفظ کرده است

دژ پایدار

قلعه قهقهه

قلعه قهقهه از نظر ارتفاع قرار گیری و مصالح به کار رفته در آن، شبیه تمام قلعه های ایران است، اما یک ویژگی مهم، این قلعه را مورد توجه بیشتری قرار داده است. قلعه قهقهه یکی از استوارترین و تسخیر ناپذیرترین قلعه های ایران بوده که بعد از گذشت سال ها هنوز هم شکوه و استحکام خود را حفظ کرده است. آنقدر که هنوز ورود به این قلعه تقریبا غیر ممکن است، مگر در شرایط جوی مناسب و خاص. استحکام این دژ البته از چشم پادشاهان صفوی دورنمانده و آنها همیشه با بهره برداری از این مزیت فوق العاده قلعه از آن برای اهداف سیاسی شان استفاده کرده اند. چنانکه مولف تاریخ عالم آرای عباسی در این باره می نویسد: «هیچ پادشاه ذی شوکت کمند همت بر کنگره تسخیر آن حصن بلند ارکان نینداخته و آرزوی گرفتن آن عالی بنیان در مخیله هیچ یک ازسلاطین کشور گیر صورت نبسته».

قلعه قهقهه سه حصار متداخل دارد که برای تعیین حدود قلعه و تشکیل دیواره های سنگی کوه تعبیه شده اند. طوری که قلعه برکوه استوار است و حصار اصلی آن با چهار برج و دروازه آن با دو برج پنج ضلعی که طاقی هلالی دارند، نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کنند. ورود به این قلعه نظامی از ضلع شمالی آن انجام می گیرد و بعد از دروازه راهروی درازی شما را به اتاق هلالی می رساند. علاوه بر این ها، قلعه 5 استخر و یک برج دیده بانی 8 ضلعی هم در قسمت شمال غربی اش دارد.

زندان قلعه هم کمی دورتر، یعنی در بدنه بالایی کوه قرار دارد و سه قسمت آن رو به پرتگاه و به سوی دره ای 80 متری هستند و تنها یک سمت آن به قلعه می رسد.


گروه گردشگری تبیان- الهام مرادی