فیلمسازی که به دنبال زندگی می‌گشت

به گزارش خبرنگار مهر، 17 اردیبهشت ماه سالروز تولد علیرضا داوود نژاد است که فعالیت سینمایی خود را به عنوان نویسنده با همکاری در نگارش فیلمنامه "عطش" به کارگردانی ایرج قادری آغاز کرد و نخستین تجربه سینمایی خود را به عنوان کارگردان در سال 1354 با نام "شاهرگ"‌ ثبت کرد.

این کارگردان 57 ساله سینمای ایران که همیشه از حضور رضا داوود نژاد برادر، زهرا و رضا داوود نژاد فرزندانش و احترام السادات حبیبی مادرش و... بهره می برد. به تازگی فیلم "مرهم" را به عنوان آخرین ساخته سینمایی خود آماده نمایش کرده است.

وی علاوه بر کارگردانی به عنوان فیلمنامه نویس و تهیه‌کننده هم در سینمای ایران فعالیت کرده است . کارنامه 16 فیلمی او شامل ساخت سه فیلم در سینمای قبل از انقلاب و 13 فیلم در سال‌های پس از انقلاب است . در آثار این فیلمساز نسبتاً پرکار که ترکیبی از سینمای بدنه و گیشه و گاه فیلم‌هایی شگفتی‌سازهستند، حضور جمعی خانواده‌اش در تخصص‌های مختلف والبته رویکرد به نوعی  سرزند‌گی حرف اول را می‌زند.

داوودنژاد به جز آثار خود در نگارش فیلمنامه‌هایی چون "در محاصره"،‌"مزدوران"،‌ "تاراج"،‌ "گردباد"، "عروس"،‌ "طوطیا" و "دختری در قفس" نیز همکاری داشته و هم چنین در فیلم "وقتی همه خوابیم" بهرام بیضایی نیز به عنوان مجری طرح حضور داشت.

"نازنین"، "شاهرگ" و"قدغن" آثار قبل از انقلاب این فیلمساز هستند. دو فیلم اول بر اساس فیلمنامه‌های مشترک با رضا عطایی در سال 1354 و فیلم سوم بر اساس فیلمنامه‌ای مشترک با ایرج مطلبی در سال 1357 ساخته شدند. فیلم‌هایی که در عین وامداری به مضامین رایج در سینمای آن دوران نگاه خاص داودنژاد را برجسته کردند و "نازنین" به عنوان فیلمی متفاوت از یک فیلمساز جوان در ذهن همه ماند.

"جایزه" بر اساس فیلمنامه‌ای مشترک با ابراهیم مکی در سال 1361 ساخته شد. فیلمی که با حضور علی نصیریان در نقش یک کارمند آموزش و پرورش که برنده یک هواپیمای دو موتوره می‌شود و به شهر می‌آید، یادآور حضور خاص این بازیگر در نقش آدم‌های حاشیه ای جامعه است که از مهاجرت لطمه می‌بینند.

"خانه عنکبوت" در سال 1362 ساخته شد. حضور جمشید مشایخی،‌ عزت‌الله انتظامی، داوود رشیدی و محمدرضا داودنژاد در فیلمی با موضوعی سیاست زدگی، به نوعی متفاوت از دیگر آثار این فیلمساز و بیشتر متأثر از فضای موجود در جامعه است.

"بی‌پناه" بر اساس فیلمنامه‌ای از خودش در سال 1365 ساخته شد. این فیلم تأثیری مستقیم از ملودرام‌های دهه شصت گرفت و البته حضوری تأثیرگذار از فریماه فرجامی و عبدالرضا اکبری را ثبت کرد.

"نیاز" بر اساس فیلمنامه‌ای مشترک با علی‌اکبر قاضی نظام در سال 1370 ساخته شد و نقطه تکرار نشدنی کارنامه داودنژاد لقب گرفت. فیلم رابطه و تقابل دو نوجوان را برای به دست آوردن کار در یک چاپخانه به گونه‌ای تأثیرگذار ترسیم می‌کند. در نهایت آنچه از ورای تلخی این رئالیسم اجتماعی قابل ردیابی است چیدمان شرایطی است که آدم‌ها را مقابل هم قرار می‌دهد.

این فیلم موفق به دریافت پروانه طلایی و دیپلم افتخار بهترین کارگردانی و فیلمنامه از هفتمین جشنواره فیلم کودک و نوجوان در سال 70، سیمرغ بلورین بهترین فیلم از جشنواره دهم فجر درسال 70 و جایزه ویژه هیئت داوران،جوایز نقدی بهترین فیلم و کارگردانی و ... از جشنواره سه قاره نانت در سال 71 شد.

"خلع سلاح" بر اساس فیلمنامه‌ای از خودش در سال 1373 ساخته شد. فیلمی که با وامداری به تاریخ معاصر و واقعه کشف حجاب به شکل‌گیری رابطه عاطفی میان یک رهبر نهضت آزادی نسوان و معاون فرماندار روستایی دورافتاده می‌پردازد. محمدرضا داود نژاد برادر این فیلمساز همچنان به عنوان یکی از بازیگران ثابت در این فیلم هم حضور داشت که ادامه منطقی فیلم‌های او به نظر نمی‌آید.

"عاشقانه" بر اساس فیلمنامه‌ای مشترک با محمد آفریده و اسماعیل رحیم‌زاده در سال 1374 ساخته شد. فیلمی که با انتخاب زوج جوان و ناآشنا بهاره رهنما و پیمان قاسمخانی حضوری خاص را از آنها ثبت کرد که بعدها هر دو بدل به چهره‌های شناخته شده عرصه بازیگری و فیلمنامه نویسی شدند. مرحوم خسرو شکیبایی، سهیلا رضوی و محمدرضا داودنژاد از دیگر بازیگران این فیلم  با فضا و حال و هوای خاص هستند.

"مصائب شیرین" بر اساس فیلمنامه‌ای از خودش در سال 1377 جلوی دوربین رفت. فیلمی با حضور اعضای فامیل داودنژاد که به عشق دوران نوجوانی بین یک دختر و پسر می‌پردازد. موضع گیری‌های تند خانواده‌ها که آنها را به جان هم انداخته با میانجیگری یک دوست مشترک منجر به کمرنگ شدن سخت گیری‌ها می‌شود.

"بهشت از آن تو" با فیلمنامه‌ای از خودش در سال 1379 ساخته شد. فیلم می‌تواند پیام مستقیم کارگردان برای پناه بردن به آغوش طبیعت و زندگی بهتر و بی‌دغدغه‌تر را بر بستری کمرنگ از درام، جذاب روایت کند و در این میان حضور مهتاب کرامتی را که آن زمان هنوز بازیگر  چهره‌ای نبود، در کنار تجربه بازیگری علی واجدسمیعی، تهیه کننده سینما  توجه برانگیز بود.

"بچه‌های بد" با فیلمنامه‌ای مشترک با پسرش رضا داودنژاد در سال 1379 به تولید رسید. فیلمی جوانانه درباره همراهی اتفاقی دو دوست قدیمی که آنها را در مسیری غیرقابل پیش بینی با یک دختر جوان قرار می‌دهد که شخصیتی عجیب و مبهم دارد. حضور یک دختر جوان با سر تراشیده هم از موارد خاص فیلم بود که به حاشیه‌های آن افزود.

"ملاقات با طوطی" بر اساس فیلمنامه‌ای از خودش در سال 1382 ساخته شد. یکی از آثار غریب کارنامه داودنژاد است که از حضور بازیگران چهره و حرفه‌ای سینمای ایران در فیلمنامه‌ای هجوگونه بهره می‌برد. محمدرضا فروتن، مهتاب کرامتی، میترا حجار، مرجان شیرمحمدی، ماهایا پطروسیان و ایرج نوذری از بازیگرانی هستند که در قصه‌ای غریب از توطئه و اعدام و آدم‌ ربایی گرد هم می‌آیند. این فیلم از جمله آثار این کارگردان است که با نقدهای مختلفی روبرو شد.

" هشت پا " با فیلمنامه‌ای ازخودش به فاصله یک سال بعد در 1383 به مرحله تولید رسید. فیلمی که مانند فیلم قبلی از حضور بازیگرانی چون محمدرضا فروتن، مهتاب کرامتی، ویشکا آسایش، احمد نجفی، آتنه فقیه نصیری و ... بهره می‌برد و ماجراهای سه زن را پی می‌گیرد که با تشکیل یک شرکت تجاری اقدام به اختلاس از یک موسسه اعتباری می‌کنند.

"هوو" با فیلمنامه‌ای از خود داوود نژاد درسال 1384 جلوی دوربین رفت. فیلم با محور قرار دادن تقابل سنت و مدرنیسم در معضل دو زنه‌گی مردان، نگاهی تا حدی تازه به رابطه‌های این چنینی دارد. بخصوص حضور رضا عطاران در فیلم موجب می‌شود جنسی خاص از شوخی و کمدی وارد کار شود که سطح این ساخته داودنژاد را از دو فیلم دیگرش متمایز می‌کند.

"تیغ‌زن" یکی ازآثار این فیلمساز است که نویسندگی آن را هم بر عهده داشته و در سال 1386 ساخته شده است. فیلم داستان دختر و پسری است که یکدیگر را دوست داشتند و پس از20 سال همدیگر را درحالی می‌بینند که دلبستگی آنها نسبت به گذشته تفاوت کرده، اینک دختر عاشق سگ‌هایش است و پسر عاشق ماشین. در این فیلم رضا عطاران، لادن مستوفی، رضا داوود نژاد، علی صادقی، مهرداد نوذری، کورش موثقی، فرزانه ارسطو و ... بازی می‌کنند.

"مرهم" عنوان آخرین فیلم داوود نژاد است که سال گذشته فیلمبرداری آن به پایان رسید و به تازگی پروانه نمایش دریافت کرده است و هنوز زمان اکران آن مشخص نشده است. فیلمنامه این فیلم همان متن فیلم "مواد" است که با تغییراتی با عنوان "مرهم "ساخته شده  و در اصل بر اساس پروانه ساخت  "مواد" تولید شده است ودرباره‌ دختر معتادی است که از خانه فرار می‌کند و مادربزرگش او را تعقیب می‌کند.

در این فیلم طناز طباطبایی، رضا داودنژاد، محمدرضا داودنژاد، احترام‌السادات حبیبیان و جمعی از نابازیگران ایفای نقش می‌کنند. داودنژاد این فیلم را با سرمایه‌‌گذاری مؤسسه رسانه‌های تصویری  ساخت و پس ازاتمام  تولید آن را به نسخه 35 میلیمتری تبدیل کرده است.

تنظیم برای تبیان : مسعود عجمی