"امروز مامان مرد، شاید هم دیروز، نمی‌دانم"

بیگانه⁽¹⁾

خودش( آلبر کامو) درباره ی بیگانه اش می گوید : « قهرمان کتاب محکوم می‌شود. زیرا در بازی همگانی شرکت نمی‌کند. بدین معنی او با جامعه‌ای که در آن می‌زید بیگانه است. در حاشیه، در کناره‌ی زندگی خصوصی، منزوی، و لذت‌جویانه پرسه می‌زند ... »

بیگانه آرزویی نداشت که بخواهد برایش بجنگد ، هدفی هم نداشت که بخواهد دنبالش کند ، پوچ بود و سرگشته...

نمی توانست فیلم بازی کند ، نمی توانست دروغ بگوید . تنها خودش بود ، به انسانهای پیرامونش اهمیتی نمی داد که چه می گویند و چه می کنند و یا حتی این که چه نسبتی با او دارند .

مجبور بود به خاطر رسم و رسوم به دنبال جنازه ی مادر رهسپار شود و الا این کار را هم نمی کرد.

پیر مردی که عشق پیرزن را در دل داشت به زور و زحمت در زیر تابش مستقیم گوی آفتاب، کشان کشان خود را به سمت جنازه ی زن برد تا در مراسم خاکسپاری او شرکت کند.

اما او شاید نسبت به مادرش هیچ حسی نداشت و اگر جامعه او را مجبور نمی کرد، سر خاک او نمی رفت .

و این است فرق او با انسانهای پیرامونش.

مادرش را به خانه ی سالمندان برده بود ، چون مدتی بود که حرفی نداشت تا با او بزند. دو نا آشنا در کنار هم نمی توانستد زندگی کنند.

شاید با همه بیگانه بود ، حتی با جسمش و یا شاید با روحش ، آنجا که چند گلوله شلیک کرد . خودش نبود ، دستش بود .

در زندان اوائل ورودش اذیت می شد چون عادت داشت در حال زندگی کند واز حال لذت ببرد ؛ اما یاد گرفت گذشته را به یاد آورد و کم کم خود را به زندانی بودن عادت داد .

همه ی آدم ها - حتی ماری معشوقه اش- به گونه ای علیه او شهادت دادند و چون با همه بیگانه بود و او را به مرگ محکوم کردند .

به کشیشی هم که بارها برای صحبت با او می آمد بها نمی داد و او را از خود می راند.

با خواندن بیگانه ، حس خاصی به آدم دست می دهد ، شاید برای برخی انسانها این حس به رنگ سیاه باشد و یا شاید روشن و سفید ، در هر صورت بیگانه با  آدمهایی که گرفتار عرف و جامعه  و قوانین آن شده اند بیگانه بود . با انسان هایی که زیر چرخ های مکانیکی غول پیکر جوامع پیشرفته له شده اند. و به رسم و رسوم های اجتماعی تن در می دهند تا نگویند که فلانی دیوانه است و مقصر است ، کسانی که به دروغ گفتن و نشان ندادن دل و باطن عادت کرده اند، شاید می ترسند خودِ خودشان باشند .

رمان بیگانه زنگ خطری است برای آن ها که می خواهند با ماشین همزیستی مسالمت آمیز داشته باشند. آلبر کامو نویسنده ی اگزیستانسیالیست  عاقبت این جهان مدرن را چیزی جز مسخ نمی داند. انسانی که هیئت انسانی خودش را از دست می دهد؛  تبدیل به سوسک می شود ⁽²⁾ یا انسانی که تبدیل به کرگدن می شود ⁽³⁾ و یا شاید در جایی دیگر انسانها بصیرت خود را از دست می دهند ⁽⁴⁾. اینها می خواهند به ما نشان دهند که زندگی شهری با اقتضاءات امروزی چطور و به چه صورت ما انسانها را مسخ می کند و روحمان را از جسم مان دور می کند به گونه ای که دیگر شاید اثری از انسانیت باقی نماند .

ما در این عصر شاهد انسانی هستیم که احساسات قلبی خود را در زیر خروارها ماشین و زندگی شهری دفن کرده، در واقع او احساسی ندارد که بخواهد بروز دهد.احساساتش را کشته و یا شاید بدون این که خودش بخواهد از دست داده .

این سرنوشت کسی است که از خود بیگانه شود...

پی نوشت ها :

1 - رمان بیگانه اثر کامو

2- رمان مسخ اثر کافکا

3- رمان کرگدن اثر یونسکو

4- رمان کوری اثر

زهره سمیعی – بخش ادبیات تبیان