خارجی ها در دام مربیان بومی
لیگ قهرمانان فوتبال آسیا دور گروهی خود را مهیج‌تر و جذاب‌تر از فصل قبل به پایان رساند و 16 تیمی که به مرحله حذفی راه یافته‌اند نشان داده‌اند که نگاه لیگ‌های کشورها به این مسابقات فرق کرده است. برخی‌ها در اعتبار گذشته خود خوابیدند و گروهی از جمله نمایندگان باشگاه‌های ایران ثابت کردند گام‌های رو به جلو برداشته‌اند.
عربستان و ژاپن که از سال گذشته قدرتمندانه ظاهر شده بودند این بار دو نماینده از جمع چهار تیم خود را در همان دور نخست از دست دادند و در عوض کره و ایران درخشش خوبی از خود بروز دادند. این در حالی است که هر دو کشور یاد شده تنها از یک مربی خارجی بهره گرفته‌اند ولی ثمره کار مربیان بومی آنها چشمگیر بوده است.در رقابت‌های این فصل آنچه بیش از هر چیز دیگری چشم‌ها را نوازش می‌دهد حضور مربیان سرشناس خارجی روی نیمکت تیم‌هاست.
طوری که اگر ستارگان واقعی مسابقات لیگ قهرمانان آسیا را از مربیان نامدار فوتبال جهان بنامیم چندان غیرمنطقی نگفته‌ایم. هر چند که ردپای بازیکنان بزرگی مثل جونینیو پرنامبوکانو، رافائل سوبیس، ویلهلمسون، لی‌یونگ پیو، ریوالدو، دنیلسون و ... در بازی‌های این فصل دیده شده است ولی وقتی نام این بازیکنان را کنار اسکولاری، گرتس، ایوانکوویچ، هیکرز برگر و دیگر مربیان نامدار قرار می‌دهیم به اهمیت حضور این مربیان بزرگ پی می‌بریم. آنها با فرهنگ فوتبال آسیا آشنایی چندانی نداشته‌اند و در قیاس با مربیان بومی مشکلات فراوانی داشته‌اند و اغلب هم با ناکامی مواجه شده‌اند. بررسی کارنامه مربیان خارجی که در این فصل از بازی‌های لیگ قهرمانان روی نیمکت تیم‌های آسیایی نشسته‌اند بیانگر مشکلات آنها در فوتبال قاره کهن است.
* مقایسه آماری
در این فصل از بازی‌های لیگ قهرمانان فوتبال آسیا از بین 32 تیم حاضر 19 تیم سرمربی خارجی به خدمت گرفتند که کفه ترازو را به لحاظ کمی در قیاس با مربیان بومی به سود خود سنگین‌تر کرده‌اند. کاملاً قابل پیش‌بینی است به دلیل فرهنگ خاص باشگاه‌های عربی در استخدام مربیان خارجی در غرب قاره شاهد تعدد حضور مربیان خارجی باشیم. در مجموع 13 مربی خارجی به غرب آسیا کوچ کردند تا در این فصل از لیگ قهرمانان روی نیمکت تیم‌های باشگاهی این منطقه بنشینند. این تعداد حتی از دو برابر تعداد خارجی‌های حاضر در شرق قاره بیشتر است. درواقع ژاپن، کره و چین که دارای بیشترین نماینده در شرق هستند به دانش مربیان بومی خود اعتماد بیشتری دارند. این تفکر چشم بادامی‌ها درست در نقطه مقابل باشگاه‌های عربی است که با پرداخت پول‌های هنگفت ترجیح می‌دهند مربیان سرشناس فوتبال جهان را به خدمت گیرند تا شاید از این طریق به موفقیت دست یابند. 10 تیم عربستانی، اماراتی و قطری مجموعاً 10 مربی خارجی را در اختیار داشتند که حاصل کار آنها حذف هر چهار تیم اماراتی و دو تیم عربستانی بوده است. طبق آمارها شش مربی حاضر در تیم‌های غرب آسیا ناکام ماندند و نتوانستند تیم خود را به دور بعد رهنمون سازند. کارنامه مربیان تیم‌های اماراتی ضعیف‌تر از بقیه بوده است. در شرق آسیا نیمی از مربیان خارجی توانستند تیم خود را به مرحله بعد برسانند اما بقیه از جمله برانکو ایوانکوویچ نتوانست به وعده‌های خود عمل کند.
* عملکرد خارجی‌ها
نگاهی به آنچه مربیان خارجی در گروه‌های هشت‌گانه لیگ قهرمانان آسیا انجام دادند بر میزان تأثیرگذاری‌شان در فصل جاری مسابقات دلالت دارد. در گروه A این رقابت‌ها سه مربی خارجی با یک مربی بومی به رقابت پرداختند. سرجیو فایرماس مربی برزیلی که پنج سال در کاشیما آنترز ژاپن خوب کار کرده بود و به الاهلی عربستان نقل مکان کرد شاید مشهورترین مربی این گروه بود اما وی با رتبه سومی در گروه اول تنها بهتر از آبل براگا، هموطنش در الجزیره امارات کار کرد. لوییز کارلوس ساروسی که الغرافه را در آخرین روز به صدر جدول برد بهتر از دو مربی دیگر خارجی ظاهر شد. شاید هیچکدام از این مربیان گرانقیمت برزیلی تصور بازی‌های منطقی و شایسته را از تیم صمد مرفاوی نداشتند اما این مربی ایرانی توانست استقلال را با کسب عنوان دومی به مرحله دوم ببرد.در گروه دوم که به گروه مرگ مسابقات لقب گرفته بود یک مربی شایسته ایرانی کاری کرد تا فیلیپ اسکولاری سرشناس هم به نیکی از وی یاد کند. منصور ابراهیم‌زاده با صدرنشین کردن ذوب‌آهن آن هم در حضور بنیادکار و الاتحاد عربستان شایستگی‌های مربیان ایرانی را به رخ بزرگان فوتبال کشاند.
شاید با حضور اسکولاری روی نیمکت بنیادکار و قرار گرفتن ریوالدو، دنیلسون، کاپادزه و چباروف در ترکیب این تیم ازبک کسی شانسی برای تیم ابراهیم‌زاده متصور نبود اما وی بی‌توجه به این نام‌ها توانست کار بزرگی صورت دهد. انزو هکتور هافبک اسبق تیم ملی آرژانتین در اوایل دهه 90 که هدایت الاتحاد را برعهده داشت و ژوزف هیکرز برگر سرمربی سابق تیم ملی اتریش ناکامان بزرگ این گروه بودند. هکتور با الاتحاد سوم شد و هیکرز برگر هم همراه با الوحده امارات در قعر جدول گروه B ایستاد.در گروه C نیز امیرقلعه نویی تنها مربی بومی روی نیمکت تیم‌ها بود. وی اگر بدشانس نبود می‌توانست از این گروه صعود کند اما در آخرین روز رؤیاهایش را برباد رفته دید. جاهه موری‌یرا پاچکو سرمربی پرتغالی الشباب و میودراگ رادولوویچ صرب‌تبار (پاختاکور) با رسیدن به دور بعد نمره قبولی دریافت کردند. این در حالی است که تونیو کارلوس سرزو، هافبک سرشناس برزیلی‌ها در جام‌‌های جهانی 82 و 86 که جزو معروف‌ترین مربیان حاضر در منطقه است با العین امارات به جایی نرسید!
اریک گرتس بلژیکی که به صراحت اعلام کرده بود به خاطر پول خوب الهلال عربستان تیم المپیک مارسی را ترک کرده است موفق‌ترین مربی خارجی در غرب قاره به حساب می‌آید. او خیلی زود صدرنشینی این تیم را در گروه B تثبیت کرد. بعد از او لوکابوناچیچ همراه با تیم مس ایران فوق‌العاده ظاهر شد. آئورلیان کازمین و هنک تن کافه دو مربی خارجی ناموفق السد قطر و الاهلی امارات به حساب می‌آیند.در شرق قاره اوضاع متفاوت است. در گروه E هیچ مربی خارجی روی نیمکت تیم‌ها حضور نداشت که از این حیث گروه جالبی به حساب می‌آید اما در گروه F دو مربی برزیلی نه چندان معروف حضور داشتند که یکی از آنها ناموفق عمل کرد. اسوالدو، دی‌اولیویرا و تیاگو جکسون، فر‌ی‌یرا به ترتیب با کاشیما آنتلرز ژاپن و پرسیپورا هند قرارداد بستند و رده‌های اول و چهارم گروه F را به دست آوردند.
اما اوضاع در گروه G که همه مربیانش بومی بودند کمی‌متفاوت بود. چایوم کئون سرمربی کره‌ای‌ها در جام جهانی 98 و مشهورترین مهاجم تاریخ آسیا در بوندس لیگا توانست سوون سامسون را به عنوان صدرنشین به مرحله دوم هدایت کند. ینشینیو آکیرا هم با گامبا اوزاکا به این مهم دست یافته است. گروه H عجیب‌ترین گروه منطقه شرق است که هر چهار مربی آن خارجی‌اند. برانکو ایوانکوویچ سرمربی پیشین تیم ملی ایران که پس از دو بار درگیری با مدیر باشگاه دینامو زاگرب، این تیم را رها کرد و سر از شاندونگ چین درآورد ناموفق‌ترین مربی این گروه است که در قعر جدول قرار گرفته است. میهایلو پتروویچ هم با هیروشیما ژاپن سوم شد و اوضاعی چندان بهتر از برانکو ندارد. ژوزف مولن سرمربی فرانسوی آدلاید یونایتد استرالیا و والدرمار دو اولیویرا مربی پرتغالی پوهانگ کره توانستند جواز صعود را از این گروه برای تیم‌هایشان کسب کنند. عملکرد مربیان خارجی کاملاً نشان از مشکلاتشان مقابل بومی‌های منطقه دارد.
تنظیم برای تبیان: رضا سیگاری
