عبادتگاه 4هزار ساله

چند سال پیش بود که کاوشگران در منطقه سیلک کاشان معبدی 4هزار و 750 ساله را کشف کردند. معبدی که به زبان اکدی زیگورات نام دارد و رومن به دنبال حفاری در تپه سیلک در بین سال های 1312 تا 1316 از چشم گریشمن باستان شناس فرانسوی و کاشف معبد چغازنبیل و شهر باستانی سیلک، پنهان مانده بود. اما چند سال قبل یک باستان شناس ایرانی به نام دکتر شهمیرزادی در مطالعات کاوشگرانه خود این معبد را کشف کرد تا برگ تازه ای از قدمت سیلک برای باستان شناسان رو شود.

برای رسیدن به تپه سیلک باید به حوالی باغ فین بروید. در سمت راست خیابان منتهی به باغ فین، تپه ای از دور نمایان است. تپه ای در میان منطقه ای کویری. هر چه به تپه نزدیک تر می شوید گویی بیشتر به اعماق زمین و تاریخ پیش می روید. محوطه ای در دل کویر که دو تپه شمالی و جنوبی در آن خودنمایی می کند. این تپه ها با ساختاری نامنظم و پستی و بلندی های فراوان پوشیده از خاک هستند. آنقدر که در نگاه اول مدفون شده در خاک به نظر می رسند.

شاید برایتان عجیب باشد اگر بدانید که در زیر این تپه ها شهری نفس می کشد. شهری که روزگاری زنده بوده و حالا مثل درگذشتگان درون قبر خود آرمیده است. اما از این هم عجیب تر آن است که بدانید سیلک در گذشته در منطقه ای حاصل خیز بوده است. به اعتقاد باستان شناسان، آثار پیدا شده در شهر باستانی سیلک به هزاره ششم پیش از میلاد مسیح تا هزاره اول قبل از میلاد باز می گردد. هر نقطه از محوطه سیلک مانند فصلی از یک کتاب است که تاریخ کهن این سرزمین را روایت می کند.

این زیگورات در قسمت مذهبی شهر سیلک و با مساحتی حدود 2500 متر مربع قرار داشته است. آن هم در سه طبقه مجزا که هر طبقه ارتفاعی نزدیک به 4 متر دارد. در ساخت این زیگورات حدود یک میلیون و 250 هزار خشت استفاده شده است و کاشفان زیگورات سیلک اعتقاد به اوج شکوه فرهنگی، هنری، اقتصادی و تجاری شهر سیلک در زمان برپایی زیگورات دارد. آنها معتقدند ساخت چنین زیگوراتی با این تعداد خشت نشان از دورانی پر رونق، پر جمعیت و پر آب بوده است. یعنی در مقایسه با شهرهای امروزی می توان گفت شهر سیلک در زمان خود یک کلان شهر محسوب می شده!

گورستان های شهر سیلک در ابتدا در کف منازل شکل گرفته اند. مردمان سیلک اجساد و مردگان شان را در کف خانه های خود جای می دادند و روی آن را بعد از اندود کردن با گل اخرا به وسیله خشت می پوشاندند. اما محوطه باستانی سیلک دو گورستان متعلق به عصر آهن هم دارد. گورستان هایی که متأسفانه یکی از آنها به علت بی توجهی با ساخت جاده منتهی به شهرک امیر المومنین تخریب شده و از دیگری هم هیچ اثری بر جا نمانده است. این گورستان ها ظاهرا متعلق به اقوام مهاجری بوده اند که از سمت دریای خزر به این منطقه روی آورده و در فلات مرکزی ایران ساکن شده بودند. گورستان هایی که اجسادی از 1500 سال پیش از میلاد تا حدودا 800 سال قبل از میلاد در آنها به حالت جنینی به خاک سپرده شده بودند و در کنار آنها اشیاء و ظروف سفالین بسیار زیبایی قرار گرفته اند. اما سیلک همیشه شهری پا بر جا و پر شکوه باقی نماند و به علتی نامعلوم حدود 3 هزار سال پیش خالی از سکنه شد و کم کم خاک چهره شهر را در خود فرو برد و سیلک را مانند اجساد مردگانش در عمق خود فرو برد.

گروه گردشگری تبیان- الهام مرادی