جنگ سرد میان ایران و امریکا

امریکا اهداف خود در مورد ایران را در قالب یک سیاست کلان دنبال می‌کند؛ از دید من این سیاست شامل مهار به علاوه رابطه گزینشی است. گفت و گو با دکتر ناصر هادیان، استاد دانشگاه و تحلیل‌گر مسائل ایران و امریکا.

گفت و گوی دیپلماسی ایرانی با دکتر ناصر هادیان، استاد دانشگاه و تحلیل‌گر مسائل ایران و امریکا:

سوال: امریکا از ایران خواست با روشی سازنده در کنفرانس بازنگری ان پی تی حاضر شود، تا چه اندازه این کنفرانس فرصتی است برای بازخوانی بحث مذاکره و تعامل ایران و امریکا؟

رابطه ایران و امریکا به سادگی بهبود پذیر نیست و شرایط فعلی به گونه‌ای نیست که در مسیر بهبود رابطه قرار داشته باشد چراکه در هر دو کشور ساختار پاداش دهی ( REWARD STRUCTURE) ایجاد شده است که نداشتن رابطه را تشویق کرده و افرادی را که برای بهبود رابطه تلاش می‌کنند را مورد تنبیه قرار می‌دهد.

تا زمانی‌ که این ساختار تغییر نکند امید زیادی به بهبود رابطه نیست، اکنون حالتی از جنگ سرد میان دو کشور برقرار است که گاه بهتر می‌شود و گاه بدتر و همچنان ادامه پیدا می‌کند.

برای تغییر این ساختار نیاز به اراده سیاسی در هر دو کشور است و در حال حاضر این اراده سیاسی در هیچ یک از دو کشور دیده نمی‌شود.

سوال: در مقابل این روند امریکاییان بحث اجماع جهانی علیه ایران و بین المللی کردن مساله هسته‌ای ایران را دنبال کردند، این روند را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

امریکا اهداف خود در مورد ایران را در قالب یک سیاست کلان دنبال می‌کند؛ از دید من این سیاست شامل مهار به علاوه رابطه گزینشی است. معتقدم که این سیاست از زمانی که آقای رابرت گیتس در دوران جرج بوش مسئولیت گرفت، در برابر ایران دنبال شد و همچنان ادامه دارد.

دولت بوش به این دلیل که اقتدار خود را در عرصه بین المللی از دست داده بود در پیگیری این سیاست چندان موفق نبود، اما اکنون محبوبیت بین المللی اوباما ظرفیت فراوانی را برای دستگاه دیپلماسی امریکا ایجاد کرده است تا بتواند سیاست مهار به علاوه رابطه گزینشی را در برابر ایران بهتر و بیشتر به کار گیرد.

این سیاست دارای بخش‌های متعدد است؛ در بخش سیاسی امریکا به دنبال انزوای سیاسی ایران است، در بخش اقتصادی تحریم ایران دنبال می‌شود و در بخش نظامی بازدارندگی و ارتقای سیستم‌های دفاعی در میان متحدین امریکا در منطقه اولویت دارد.

سوال: تا چه اندازه واشنگتن در پیگیری اجماع جهانی علیه تهران و بین المللی کردن بحث هسته‌ای ایران موفق بوده است؟

در واقع می‌توان گفت که امریکا در دوران اوباما با ظرفیت بیشتری سیاست مهار ایران را پیگیری می‌کند اما در بررسی میزان موفقیت واشنگتن در پیگیری این سیاست باید ملاک‌ها را در نظر گرفت. چنانچه ملاک امریکا تغییر رفتار ایران بوده باشد، امریکاییان ناموفق بوده‌اند. چنانچه ملاک امریکا توقف فرایند غنی سازی در ایران بوده در این زمینه نیز ناموفق است چراکه غنی سازی در ایران ادامه دارد. اگر ملاک امریکا قطع حمایت ایران از حماس و حزب الله باشد نیز این حمایت همچنان ادامه دارد. اگر ملاک امریکا موافقت ایران با صلح خاورمیانه باشد هم کماکان ایران مخالف صلح و اعراب و اسرائیل است.

بنابراین اگر تغییر رفتار ایران را ملاک موفقیت امریکا بدانیم باید گفت که امریکا موفق نبوده که اهداف خود را در مورد ایران محقق سازد، اما اگر ملاک را در توان امریکا برای ایجاد ائتلاف گسترده‌تر در سطح بین المللی بر علیه ایران بدانیم، می‌توان امریکا را موفق توصیف کرد.