ویژگی های اخلاقی

پشتکار و خستگی ناپذیری

پشتکار که نقش ممتازی در شکل گیری شخصیت و پیشرفت هر فردی ایفا می کند، در مرحوم محمد دشتی جلوه ای دیگر داشت. وی از افرادی بود که برای هر لحظه و دقیقه عمر خود، برنامه ریزی کرده بود؛ به گونه ای که حتی در ایام تابستان که فصل استراحت و تفریح تلقی می شود، بی وقفه به کار شبانه روزی می پرداخت. از خود او نقل شده که می گفت: من در سه ماهه تابستان، به اندازه کل نُه ماه که در قم هستم کار تحقیقی می کنم. هم چنین از آن مرحوم نقل شده که بیشتر کتاب های خود را در ماه مبارک رمضان و تعطیلات تابستان نوشته است.

جسارت و غیرت دینی

ویژگی برجسته در اخلاق و سیره مرحوم دشتی، بی باکی و حق گرایی ایشان بود که باعث گردید چه در دوران ستمشاهی با سخنرانی ها و افشاگری های خود که بارها به دستگیری و زندانی شدن وی انجامید، چه بعد از انقلاب در برخورد علمی با گروه های منحرف و گروهک ها، و چه در عرصه جنگ وجهاد، تا نَفَس آخر از حق بگوید و لحظه ای ساکت ننشیند و هر جا که احساس ضرورت و وظیفه کند، وارد میدان شود.

نوآوری و خلاقیت

تألیف و تدوین کتاب معجم المفهرس لألفاظ نهج البلاغه با آن حجم و گستردگی، نمونه روشنی از خلاقیت و نوآوری مرحوم دشتی بود؛ به گونه ای که مورد توجه عالمان و بزرگان و از جمله رهبر فرزانه انقلاب قرار گرفت و ایشان در دیدار مرحوم دشتی فرمودند: «معجم شما، همیشه در کنار قرآن و مفاتیح من است و از آن استفاده می کنم. این کتاب شما نیازی به توضیح ندارد».

هم چنین با نگاهی گذرا به تألیفات دیگر ایشان و مقالات متعددی که برای سمینارها و جشنواره های مختلف می فرستادند و در اکثر آن ها هم عنوان مقاله برتر را کسب می نمود، بیشتر به این روح خلاق و نوآور مرحوم دشتی پی خواهیم برد؛ مباحثی هم چون بررسی تطبیقی مکاتب، فمنیسم و دموکراسی از دیدگاه نهج البلاغه، هنر از دیدگاه نهج البلاغه و....

توکل و توسل

مرحوم دشتی، توکل را کلید حل تمام مشکلات می دانست و خود نیز در عمل بدان پای بند بود و درموارد بسیاری با توسل خاصی که بارها آن را تجربه کرده بود، گره از مشکلات بزرگ می گشود. شیوه او در این گونه موارد، توسل به یکی از معصومان علیهم السلام با هدیه کردن چهارده هزار صلوات به پیشگاه مقدسشان بود.

ارادت مرحوم دشتی به اهل بیت علیهم السلام و یاری طلبی از ارواح پاک آن بزرگواران برای حل مشکلات به گونه ای بود که حتی در مواردی که از ایشان درخواست استخاره می شد، یکی از شرایط استخاره خود را، هدیه کردن صد صلوات به پیشگاه حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام قرار داده بودند.

اخلاص

مرحوم دشتی آموخته بود که کار را برای رضای خداوند انجام دهد و اجر و پاداش آن را از او بطلبد و در این راه، از هیچ کس هراسی نداشته باشد. در اخلاص ایشان همین بس که پس از وفاتشان، فرزندان ایشان متوجه شدند که وی مسئولیت پرداخت هزینه چند یتیم را برعهده داشته است. یکی از بزرگان درباره اخلاص ایشان می فرماید: «ایشان [مرحوم دشتی] با خلوص نیتی که داشتند، به مقاماتی دست یافتند. این همه ثمرات و آثار ارزشمند از ایشان، دلیل بر این است که کار را برای رضای خداوند متعال انجام می دادند».

سحرخیزی

از ویژگی های برجسته مرحوم دشتی، سحرخیزی ایشان و راز و نیاز مداوم و خالصانه در نیمه های شب با حضرت دوست بود. در تمام حالات زندگی ایشان، می توان سحرخیزی را جزو آداب و عاداتی دید که هرگز ترک نشد و بارها شنیده شد که ایشان می گفت: «نعمت قلم و بیان و هر چه دارم، از نماز شب و سحر دارم».

وظیفه شناسی

توجه به وظیفه در مرحوم دشتی نمودی ویژه داشت؛ زیرا تا زمانی که مسأله تحصیل مطرح بود، درس خویش را با قوت و قدرت فراگرفت و زمانی که مسأله انقلاب پیش آمد، از مبارزان پیشگام در عرصه جهاد و مبارزه بر ضد طاغوت شمرده شد و با صراحت لهجه که از ویژگی های بارز ایشان بود، پرده از چهره نفاق و ظلم طاغوت برداشت. پس از پیروزی انقلاب هم که نیروهای انقلاب به تحکیم مبانی اعتقادی نیاز داشتند، در سِمَت استادی کارآمد ظاهر گشت. در دوره جنگ تحمیلی و دفاع از مرز و بوم و خاک و اعتقادات، در جبهه ها حضوری فعال داشت. پس از هجوم نظامی و در تهاجم فرهنگی بر ضد دین و مبانی سالام نیز، مانند سربازی فداکار با سلاح فرهنگ اسلامی و علوی به مبارزه با دشمن برخاست و لحظه ای آرام ننشست. پذیرش امامت جمعه شهرستان سمیرم و پذیرش مسئولیت قسمت آموزش سپاه آمل، گام های دیگری بود که مرحوم دشتی برای انجام وظیفه برداشت.

مدیر و کارآمد

مرحوم محمد دشتی را می توان از مدیران موفق و کارآمدی دانست که مدیریتی مطابق تفکرات و نظرات اسلام را برگزید و به اجرا درآورد. ایشان در چند دانشگاه در مقطع کارشناسی ارشد رشته مدیریت، مباحث مدیریت تطبیقی را تدریس کرد که از جمله موفق ترین کلاس های وی به شمار می آمد. هم چنین راه اندازی و اداره مؤسسّه فرهنگی تحقیقاتی امیرالمؤمنین علیه السلام با توجه به مشکلات و چالش های فرا روی، از نمونه های کارآمدیِ مدیریت مرحوم دشتی است.

مدافع ولایت

استاد محمد دشتی سربازی فداکار درعرصه دفاع از حریم اسلام، نظام، انقلاب، ارزش های دفاع مقدس و ولایت مطلقه فقیه بود. حمایت بی نظیر ایشان از ولایت مطلقه فقیه، برگ زرّینی در دفتر افتخارات وی است. او در دفاع از ولایت و نظام اسلامی هر جا احساس ضرورت می کرد، آن چه در توان داشت در طبق اخلاص نهاده و تقدیم می کرد. مرحوم دشتی بارها در سخنرانی ها و بیانات خود گفته بود: «ما، سه لیتر خون داریم، آن هم فدای اسلام و ولایت».

منابع:

1.محمدمهدی دشتی، ذوالفقار حیدر، انتشارات قدس، قم، 1382.

2. «اقلیم قلم»، روزنامه رسالت، 23 اردیبهشت ماه 1383.

3. «یاد و خاطره ای از استاد دشتی»، روزنامه کیهان، 16 اردیبهشت ماه 1381.

4. «فرزانه ای که با نهج البلاغه زیست»، روزنامه رسالت، 15 اردیبهشت ماه 1381.

تهیه و تنظیم: محمد حسین امین - گروه حوزه علمیه تبیان