کم کاری تیروئید؛ تشخیص، عوارض و درمان دارویی
روزهای گذشته مطالبی تحت عنوان " علل و عوامل خطر کم کاری تیروئید "، " علایم کم کاری تیروئید در بزرگسالان و کودکان " و " ملاحظات درمانی و تغذیه ای در کم کاری تیروئید " برای تان ذکر شد، در این مقاله، ناگفته های این بیماری را با هم می خوانیم...
تشخیص:
از آن جا که کم کاری تیروئید در زنان مسن تر شیوع بیشتری دارد برخی پزشکان توصیه می کنند که در طی معاینات جسمی سالانه، غربالگری زنان مسن تر به منظور تشخیص اختلالات تیروئیدی نیز انجام گردد.
برخی پزشکان همچنین توصیه می کنند که زنان باردار و یا زنانی که تصور می کنند باردار شده اند به منظور تشخیص کم کاری تیروئید آزمایش دهند. به طور کلی اگر احساس می کنید که خستگی و کسالت تان افزایش یافته و یا پوست خشک، یبوست و صدای خشن دارید و یا در گذشته سابقه مشکلات تیروئیدی یا گواتر را داشته اید، ممکن است پزشک معالج تان برای تشخیص کم کاری تیروئید آزمایش تجویز نماید.
آزمایش خون:
تشخیص کم کاری تیروئید بر پایه نتایج تست های خونی که سطح هورمون های TSH و نیز سطح هورمون تیروئیدی تیروکسین را ارزیابی می نماید انجام می گردد. کاهش سطح تیروکسین و افزایش سطح TSH در خون نشانگر اختلال در عملکرد تیروئید است. در این حالت غده هیپوفیز شما سعی می کند TSH بیشتری را برای تحریک غده تیروئید به منظور تولید هورمون های تیروئیدی آزاد نماید.
امروزه با استفاده از تست حساس TSH پزشک تان می تواند بسیار سریع تر و اغلب قبل از این که حتی علایم بیماری بروز کند، بیماری کم کاری تیروئید را تشخیص دهند. از آن جا که آزمایش TSH بهترین تست غربالگری است دکتر معالج تان ابتدا وضعیت TSH شما را بررسی خواهد کرد. آزمایش های TSH همچنین نقش مهمی را در کنترل و مدیریت کم کاری تیروئید بازی می کند چرا که به پزشک معالج تان در تخمین دوز مناسب دارو چه در ابتدای درمان و چه در ادامه درمان کمک می نماید. به علاوه، تست های TSH به تشخیص شرایطی از بیماری به نام کم کاری تیروئید تحت بالینی کمک می نماید؛ کم کاری تیروئید تحت بالینی شکل خفیف تری از کم کاری تیروئید است که اغلب منجر به ظهور علایم و نشانه های آشکار بیماری نمی گردد، در این حالت سطح هورمون های T-3 و T-4 خون شما در محدوده طبیعی ولی میزان TSHخون شما در محدوده بالاتر از سطوح طبیعی است.
عوارض:
بیماری کم کاری تیروئیدی درمان نشده، ممکن است منجر به ظهور عوارض و مشکلاتی در سلامت گردد از جمله:
گواتر:
تحریک مداوم غده تیروئید برای آزاد سازی هورمون های بیشتر ممکن است منجر به بزرگ تر گشتن غده تیروئید شما، حالتی که تحت عنوان گواتر شناخته می شود، گردد. تیروئید هاشیموتو یکی از رایج ترین علل گواتر می باشد. یک گواتر بزرگ می تواند بر ظاهر شما اثر گذاشته و نیز در بلع و تنفس شما اختلال ایجاد کند.
مشکلات قلبی:
کم کاری تیروئید همچنین ممکن است با افزایش خطر بیماری قلبی همراه باشد چرا که در افراد دارای اختلال تیروئید ممکن است LDL افزایش یابد.
حتی کم کاری تیروئید تحت بالینی که نوع خفیف تر و خوش خیم تری از کم کاری تیروئید حقیقی می باشد می تواند منجر به افزایش سطوح کلی کلسترول و اختلال در پمپاژ طبیعی قلب تان گردد.
کم کاری تیروئید همچنین می تواند منجر به بزرگ شدن قلب و نارسایی قلبی گردد.
پی آمد های کم کاری تیروئید بر سلامت روان:
ظهور افسردگی ممکن است زودتر در بیماری کم کاری تیروئید ایجاد گردد و ممکن است با گذشت زمان افسردگی شدید تر گردد.
کم کاری تیروئید می تواند منجر به کند شدن عملکرد ذهنی گردد.
میکزدم(Myxedema):
میکزدم حالت نادرتر و شدیدتر از بیماری کم کاری تیروئید است که تهدیدی برای زندگی محسوب می گردد و می تواند در نتیجه بیماری کم کاری تیروئید تشخیص داده نشده و درمان نشده در دراز مدت باشد. علایم آن عبارت هستند از: عدم تحمل شدید سرما، خواب آلودگی که به دنبال آن رخوت شدید و بی هوشی ایجاد گردد. یک اغماء میکزدم ممکن است تحت اثر مصرف داروی مسکن، عفونت و دیگر عوامل استرس زا در بدن تان تحریک گرد. اگر نشانه ها و علایم میکزدم را دارید نیازمند معالجه بالینی سریع و فوری هستید.
ناباروری:
کاهش سطح هورمون های تیروئیدی ممکن است موجب ایجاد تداخل در تخمک گذاری و باروری گردد. به علاوه برخی از نمونه های کم کاری تیروئید نظیر اختلال اتوایمیون نیز باروری را مختل می نمایند. درمان کم کاری تیروئید با درمان جایگزینی هورمونی ممکن نیست که کاملا مشکل باروری را حل نماید و شاید نیاز به انجام مداخلات دیگری باشد.
نقایص مادرزادی:
کودکانی که از زنان با بیماری تیروئید درمان نشده متولد می شوند نسبت به فرزندانی که از مادران سالم متولد می شوند ممکن است ریسک بالاتری را برای ابتلاء به نقایص مادرزادی داشته باشند. این کودکان بیشتر مستعد ابتلا به مشکلات ذهنی و تکاملی هستند. همچنین کودکان مبتلا به کم کاری تیروئید درمان نشده از بدو تولد، در خطر ابتلا به مشکلات جسمانی و ذهنی هستند ولی اگر بیماری در طی چند ماه نخست زندگی تشخیص داده شود شانس پیشرفت و تکامل طبیعی کودک بسیار بهتر می گردد.
درمان دارویی
درمان استاندارد برای کم کاری تیروئید شامل استفاده ی روزانه از هورمون های تیروئیدی لووتیروکسین می باشد. این داروهای خوراکی سطوح مکفی هورمونی را بازسازی می نماید و بدن شما را به وضعیت طبیعی بر می گرداند. 1 تا 2 هفته پس از شروع درمان، متوجه خواهید شد که احساس خستگی کمتری می کنید و همچنین داروها به تدریج سطوح کلسترول افزایش یافته به علت بیماری را کاهش می دهد و ممکن است هر نوع روند افزایش وزن را معکوس نماید. درمان با داروی لووتیروکسین معمولا مادام العمر می باشد ولی از آن جا که دوز داروی مورد نیازتان ممکن است تغییر کند پزشک معالج تان سطح هورمون TSH شما را هر سال بررسی خواهد کرد.
برای تخمین دوز صحیح از داروی لووتیروکسین در ابتدای درمان پزشک معالج تان معمولا سطح هورمون TSH شما را پس از 2 تا 3 ماه بررسی می کند. مقادیر افزایش یافته از هورمون می تواند موجب عوارض جانبی ناخواسته مانند اشتهای افزایش یافته، بی خوابی، تپش قلب، لرز و... گردد.
اگر بیماری قلبی عروقی و یا کم کاری تیروئید شدیدی داشته باشید پزشک تان ممکن است درمان را با یک دوز کمتر از دارو شروع کرده و سپس به تدریج دوز دارو را افزایش دهید.
پیشرفت درمان هورمونی به قلب تان اجازه می دهد که خودش را با افزایش متابولیسم هماهنگ نماید. وقتی که لووتیروکسین در دوز مناسب مصرف شود حقیقتا عارضه جانبی ندارد و نسبتا ارزان قیمت است. اگر نوع یا مارک داروی تان را تغییر دادید حتما با پزشک معالج تان درباره دوز صحیح دارو مشورت نمایید و مطابق نظر و مشاوره با پزشک معالج، دارو را مصرف نمایید. همچنین از مصرف هیچ دوز از دارو غفلت نکنید و یا مصرف دارو را به این دلیل که احساس می کنید بهتر شده اید قطع نکنید اگر چنین کاری را انجام دهید علایم بیماری کم کاری تیروئید به تدریج باز خواهد گشت.
نکاتی برای جذب مناسب لووتیروکسین:
ممکن است برخی داروها و مکمل ها و حتی برخی غذاهای خاص توانایی شما در جذب لووتیروکسین را متاثر سازند. اگر مقادیر زیادی از محصولات سویا و یا یک رژیم پُر فیبر را مصرف می نمایید پزشک معالج تان را در جریان قرار دهید و یا اگر از داروهای دیگری به شرح زیر استفاده می نمایید به پزشک معالج تان اطلاع دهید:
* مکمل های آهن
* کلستیرامین
* آلومینیوم هیدروکساید که در برخی از آنتی اسید ها وجود دارد.
اگر مبتلا به کم کاری تیروئید تحت بالینی هستید در مورد درمان خود با پزشک معالج تان بحث و مشاوره نمایید. برای یک افزایش نسبتا ملایم در سطح TSH احتمالا شما از مصرف داروهای هورمونی تیروئید سود نخواهید برد و درمان می تواند حتی مُضر هم باشد.
اما از طرف دیگر برای افزایش دادن سطح TSH، هورمون های تیروئید ممکن است سطح کلسترول خون تان و نیز توانایی پمپاژ قلب و یا سطح انرژی بدن تان را بهبود بخشند. بر همین اساس از مصرف خودسرانه دارو خودداری نمایید.
برای مشاهده ی وب سایت دکتر فرشچی می توانید به آدرس اینترنتی www.novindiet.com مراجعه نمایید.
دکتر حمیدرضا فرشچی - همکار تبیان
متخصص تغذیه - فوق تخصص دیابت و چاقی
اگر می خواهید با پزشکان سایت مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.
برای شرکت در بحث های انجمن سایت مرتبط با بهداشت و سلامت، اینجا را کلیک کنید.
اگر می خواهید با کارشناسان تغذیه ی سایت درباره رژیم های غذایی مشورت کنید، اینجا را کلیک کنید.
*مطالب مرتبط:
نگذارید نوزادتان عقب مانده شود
از اختلالات تیروئید بیشتر بدانیم
درمان کم کاری مادرزادی تیروئید
