از ضد ویتامین ها چه می دانید؟
واژه ی ضد ویتامین به ترکیباتی اطلاق می شود که یکی از 3 اثر زیر را در مداخله با مصرف طبیعی ویتامین داشته باشند:
1- این ترکیبات، گروه های ساختاری و شیمیایی مشابه ساختمان ویتامین ها دارند، ولی فاقد هر گونه تاثیر فیزیولوژیکی می باشند. در واقع آن ها به صورت یک متضاد عمل می کنند و در اغلب موارد با مصرف همزمان با ویتامین ها، ایجاد علایم کمبود می نمایند.
بعضی از این نوع ضد ویتامین ها، به طور صناعی ساخته شده اند، مانند پیریتیامین(Pyrithiamine) که مشابه شیمیایی تیامین(ویتامین B1) است.
این نوع ترکیبات، در مطالعات کلینیکی و تجربی بر روی حیوانات، از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند.
2- برخی از عوامل شیمیایی باعث غیرفعال شدن ویتامین می شوند؛ مانند ماده آویدین(Avidin) در سفیده تخم مرغ که با اتصال به ویتامین بیوتین، آن را غیر فعال می سازد، لذا سفیده ی خام تخم مرغ، بیوتین را بی اثر و خنثی می کند.
3- ترکیباتی که باعث تخریب ویتامین ها می شوند، مانند آنزیم تیامیناز که باعث تجزیه و تخریب تیامین می گردد.
در ادامه به طور خلاصه به ترکیباتی که فعالیت ضد ویتامینی در برابر انواع وتیامین ها دارند، اشاره خواهیم کرد:
* اخیرا گزارش شده است که بعضی از بیوفلاوونوئیدها مانند کوئرستین و روتین می توانند باعث غیر فعال شدن تیامین شوند.* برخی از مواد خوراکی مانند ماهی(ماهیان فلس دار)، صدف ها، بعضی از انواع توت ها و کلم قرمز دارای آنزیم منهدم کننده ی تیامیناز می باشند، ولی با پخت آن ها، آنزیم مزبور از بین می رود. قابل ذکر است که آنزیم نام برده به ویژه در ماهیان آب شور خام یافت می شود.
* امروزه نیز به علت مصرف زیاد آنتی بیوتیک ها، مخصوصا بلع آن ها از راه دهان و به علت اثر مُضر آن ها بر روی باکتری های روده، خطر بروز آویتامینوز (کمبود ویتامین) وجود دارد.
* میوه ی درخت آکی (Ackee) که توسط مردم جامائیکا مصرف می شود، حاوی ماده ای به نام هیپوگلیسین A است که به عنوان بازدارنده ی متابولیسم ریبوفلاوین، اثر ضدویتامینی در برابر ریبوفلاوین دارد.
* در کتان یک عامل ضد ویتامین B6 (پیریدوکسین) به نام 1- آمینو- د- پرولین، شناسایی شده است.
* همچنین داروی ضد آسم تئوفیلین در برابر ویتامین B6 اثر ضد ویتامینی دارد.
* به طوری که می دانیم وجود اسید پاراآمینوبنزوئیک برای رشد بسیاری از باکتری ها ضروری است، در حالی که مشتقات پاراآمینوفنیل یا سولفامید یا سولفانیلامید باعث کاهش این فعالیت می گردد.
* مقادیر زیاد ویتامین E می تواند مانع تبدیل بتا کاروتن (پرو ویتامین A) به ویتامین A شود.
* از طرف دیگر در روغن های سرخ کردنی (مخصوصا روغن هایی که چندین بار برای سرخ کردن غذاها به کار رفته اند) نوعی ضد ویتامین A پدید می آید.
* سویای خام حاوی آنزیم لیپواکسیداز است که باعث اکسیداسیون و تخریب کاروتن می گردد.
* سیترال، دیگر ضد ویتامین A است که در روغن مرکبات وجود دارد و از آن جایی که عامل مزبور در بسیاری از منابع خوراکی مانند آب پرتقال و مارمالاد موجود می باشد، احتمالا مصرف زیاد این مواد می تواند مشکلاتی را ایجاد نماید.
* از آن جایی که سویای خام موجب بروز نرمی استخوان می شود و با افزودن ویتامین D به سویای خام تا حدی از این عارضه کاسته می شود، مشخص می گردد که سویای خام حاوی مواد ضد ویتامین D می باشد.
* مقادیر زیاد روغن جگر ماهی در برابر ویتامین E دارای اثر ضد ویتامینی است.
* همچنین لوبیای خام حاوی عناصری است که خاصیت ضد ویتامین E دارند.
* در یونجه نیز یک عامل بازدارنده ویتامین E شناسایی شده است.
* داروهای دی کومارین و وارفارین در مقابله با ویتامین K اثر ضد ویتامینی دارند.
* بعضی از قسمت های گیاهان در حال فاسد شدن حاوی انواع ضد ویتامین ها می باشند. دی کومارین که در شبدر شیرین فاسد شده یافت می شود، خاصیت ضد ویتامین K دارد.
* اخیرا معلوم شده است که عنصر آهن می تواند ویتامین ها به ویژه ویتامین های آنتی اکسیدان (ویتامینC وE ) را نابود سازد.
در نهایت چنین نتیجه گیری می شود که اگر چه عوامل ضد ویتامینی به خودی خود سمی نمی باشند، ولی می توانند به دلیل ایجاد تداخل با عملکرد یا جذب مواد مغذی و ویتامین ها مشکلاتی را به وجود بیاورند.
با مطالعه مبحث ضد ویتامین ها به نظر می رسد که این پدیده عمومیت بیشتری پیدا کند و به بسیاری از ویتامین ها نیز اطلاق گردد. به همین دلیل است که انواع آویتامینوزها و عوارض فقدان ویتامینی حتی در اشخاصی که غذاهای غنی از ویتامین های مختلف را مصرف می کنند، دیده می شود.
*مطالب مرتبط:
