مهارت های عبور از رودخانه

اگر در بخشی از مسیر طبیعت گردی تان با رودخانه بزرگی مواجه شدید چه می کنید؟ بی گدار به آب می زنید یا سفرتان را در مرز رودخانه به پایان می برید؟ بی پروا به آب زدن همیشه بدترین گزینه ممکن است. رودخانه ها هم مثل بقیه اجزای طبیعت زبان خودشان را دارند و شما برای عبور از آنها باید این زبان را بلد باشید.

1- بررسی مسیر، شیب، شدت جریان آب رودخانه، پل‌های موقت محلی، پیچ و خم رودخانه و نحوه عبور از آنها مواردی است كه باید آنها را در نظر داشته باشید تا بتوانید به طور هماهنگ با اعضای گروه از رودخانه عبور کنید. وقتی گروهی سفر می کنید، در نظر گرفتن تعداد و قدرت و كارایی اعضای گروه، اولین اقدامی است که در مواجهه با رودخانه باید انجام دهید. در این کار، ابتکار عمل را به دست سرپرست گروه بسپارید تا برنامه مورد نظر با موفقیت به پایان رسد. توجه داشته باشید که اجرای برنامه موفق فقط رسیدن به مقصد نیست بلكه برگشتن به سلامت به مبداء نیز مورد نظر است. در این مقاله تحت عنوان «مهارت اولیه» خلاصه‌ای از نحوه عبور از رودخانه ارایه می‌شود.

2- هنگام بارش شدید باران، جریان رودخانه‌ها قوی‌تر شده و می‌توانند مشكلاتی فراتر از خیس شدن كفش یا لباس و حتی لغزیدن پا و افتادن در آب برای شما ایجاد کنند. بنابراین  راه حل اصولی اجتناب از برخورد با این نوع جریان‌های شدید، هنگام كوه‌پیمایی و اجرای برنامه‌های گلگشت است. به هر حال جاری شدن سیل در رودخانه‌های محلی همیشه قابل پیش‌بینی نیست. جریان شدید رودخانه‌ها دارای قدرت بالقوه زیادی است و عبور از آن نیاز به مهارت دارد. در صورت نداشتن مهارت‌های اولیه، بروز مشكلات قطعی خواهد بود.

3- آب رودخانه‌ها سرد و كف آنها لغزنده و ناهموار و پوشیده از سنگ‌هایی با ابعاد مختلف است. هر كدام از موانع موجود در مسیر جریان آب مانند درخت ها، آبشارها، سنگ‌های بسیار بزرگ كه آب از روی آنها و یا از كنار آنها عبور می‌كند می‌تواند برای شخصی كه هنگام عبور از رودخانه پایش لغزیده و در داخل آب افتاده است خطرناك و حتی كشنده باشد. وسایل و ابزار آلات كوه‌نوردی برای عبور از آب‌های جاری رودخانه ساخته نشده‌اند و معمولاً‌ این وسایل هنگام عبور از رودخانه‌ها بیشتر بازدارنده و مشكل‌ساز هستند تا كمك كننده. اگر هنگام عبور از رودخانه كاری اشتباه صورت پذیرد، می‌تواند مشكلات بسیار جدی برای اعضای گروه بوجود آورد؛‌ پخش و پراكنده شدن اعضای گروه و قطع ارتباط با یكدیگر و ابتلای بعضی از اعضای گروه به بیماری هیپوترمی(افت ناگهانی و پیشرونده دمای بدن)، افتادن و مفقود شدن وسایل در آب به هنگام عبور از آب، مجروح شدن اعضای گروه در اثر برخورد آنها با موانعی كه در مسیر رودخانه وجود دارد و غیره از این دست مشكلات است.

4-اگر انتخاب جایگزینی برای عبور از جریان خروشان رودخانه وجود نداشته باشد، باید برای انتخاب محل عبور  به دو مورد مهم توجه کنید: نقطه عبور و جریان پایین دست مسیر رودخانه. محل عبورتان را با وجه به محل عبور افراد بومی و یا محلی انتخاب کنید كه افراد كمتری ممكن است در آن مسیر بلغزند؛ مناسب‌ترین محل و نقطه عبور، جایی است كه جریان آب كم عمق و آهسته می‌شود. مسیرهای كم عرض، زمان عبور از آب را كاهش می‌دهند و ارتباط بین افراد را قابل اجرا و عملی‌تر می‌سازد. ولی شدت جریان بیشتری دارند. بستر تقریباً‌ آرام و یكنواخت رودخانه هیچ نقاط مشكوك و گودی‌های ناشناخته نخواهد داشت. متاسفانه این معیارها اغلب منحصر به شرایط خاص هستند. مثلاً‌ گاهی در مسیرهای تنگ، آب رودخانه شتاب بیشتری دارد و برای عبور از آن مشكلات مختلف ایجاد می‌كند. در هر حال حتی از مسافت دور نیز می‌توان مسیر مناسب برای عبور از رودخانه را تشخیص داد. عموماً باید از عبور در پیچ و خم رودخانه اجتناب نمود زیرا جریان آب در كناره‌های مسیر رودخانه فرورفتگی‌هایی را ایجاد كرده و سبب فرسایش و برش‌های ناهماهنگ شده است بطوری‌كه جریان در داخل فرورفتگی‌ها آرام و در قسمت‌های بیرونی آن شتاب پیدا می‌كند و با سرعت عبور می‌کند.

5- هنگام عبور در امتداد مسیر آب باید مراقب درخت‌ها، كنده درخت‌های كنده شده و شناور در آب، خرده آشغال‌های جمع شده در نقاط ساكن مسیر بود چراكه می‌توانند مشكل‌ساز و خطرآفرین باشند. توجه به شاخه‌های بزرگ و كوچك درختان كه می‌توانند نقش یك صافی را ایفا كنند و آب از میان آنها عبور می‌كند ولی شخص شناور را به زیر آب فرو می‌برند، لازم است. حتی در زمانی كه هیچ مشكل و خطری در مسیر عبور آب به نظر نمی‌رسد. علاوه بر موارد ذكر شده،‌ ممكن است موارد دیگری هم وجود داشته باشند كه عبور از رودخانه را مشكل و خطرساز کنند. مانند شتاب جریان آب كه در بعضی از مكان‌ها به‌علت موقعیت زمین و گودی‌های ناشناخته شتاب داشته و سبب افزایش سرعت آب می‌شود.

6- قبل از اقدام به عبور از رودخانه باید پوشاك مناسب و لازم پوشیده شود. تسمه كوله پشتی باید شل شود، سگك‌های تسمه‌های سینه و قسمت پایین كوله هر دو باز شوند. حال اگر شخصی هنگام عبور از رودخانه بلغزد و در آب افتد، كوله می‌تواند مهره‌های پشت و ستون فقرات را حفاظت كند و اگر كوله از جنس پولیستر یا ضد آب باشد شناور می‌شود و می‌تواند برای شخص كمك خوبی باشد. هرگز نباید كفش یا چكمه‌ها را بدون جوراب پوشید. پوشیدن جوراب خیس نامناسب است ولی تهدیدكننده نیست. شلوارهای گشاد مانند شلوار كردی یا شلوارهای گشاد محلی مانع حركت مناسب می‌شود ولی گتر می‌تواند اینچنین شلوارها را در وضعیت مناسب نگه دارد. در بعضی از موارد مشاهده شده‌است كه افراد گروه حتی با دمپایی یا كفش‌هایی نظیر آن اقدام به عبور از رودخانه می‌كنند، این نوع كفش‌ها شرایط لغزندگی شخص روی سنگ‌های صیقلی كف رودخانه را افزایش می‌دهند. توصیه می‌شود پای برهنه از رودخانه عبور نكنید زیرا در كف رودخانه ممكن است اشیاء تیز و برنده وجود داشته باشد و سبب بریدگی كف پا و ایجاد جراحت‌های عمیق و عدم توانایی شخص برای ادامه برنامه بشود.

6- اصل بر این است كه انتخاب هر نوع روش برای عبور از رودخانه باید همراه با جرأت و جسارت باشد. لغزش پا بزرگترین خطر هنگام عبور از رودخانه است و اگر شخص هنگام گذر از رودخانه به پشت بیفتد در حالیكه پایش در میان دوقطعه سنگ بزرگ گیر كرده باشد، فشار و جریان آب می‌تواند سر او را به زیر آب فرو برده و در همان جا نگه داشته و او را خفه كند. بنابراین هنگام حركت باید پاها روبه جریان بالای مسیر آب قرار گیرد و باید با دقت و اطمینان قدم‌ها را در جای محكم قرار داد. اگر شخص در امتداد جریان آب بلغزد مطمئن‌ترین روش شناوری در آب آن است كه پاهای خود را در امتداد جریان آب و رو به بالا قرار داده تا بتواند بدن را محافظت و از غلتیدن در آب جلوگیری كند. ضمناً در همین فرصت دیگر اعضای گروه نیز باید به سرعت به پایین دست رودخانه رفته تا بتوانند به او كمك كنند. یكی از مناسب‌ترین روش‌ها، ارائه چوب‌دست كوهنوردی یا چوب‌دست بلند به شخص شناور در آب است تا او بتواند آن را آسان‌تر بگیرد. این روش شانس نجات او را زیاد می‌كند.

در مطلب بعدی روش های عبور شخص تنها از رودخانه را با هم بررسی خواهیم کرد.

گروه گردشگری تبیان- الهام مرادی

منبع: فصلنامه كوه شماره 45